O kol­tuk­tan mı kay­nak­la­nı­yor, ne­dir, Eko­no­mi Ba­kan­lı­ğı­’na ge­len her AKP li zat, ön­ce­ki­ni ara­ta­cak cins­ten. Rüş­vet sa­nı­ğı Za­fer Çağ­la­yan, se­le­fi Kür­şat Tüz­me­n’­i mum­la arat­mış­tı... Za­fer Çağ­la­ya­n’­ı sa­vu­na­maz du­ru­ma ge­len pat­ro­nu RTE, onu di­ğer 3 ba­kan­la bir­lik­te açı­ğa alın­ca ye­ri­ne ge­tir­di­ği Ni­hat Zey­bek­çi tam bir hık de­yi­ci çık­tı, se­le­fi­ni ara­tır hal­de. Sar­f et­ti­ği söz­ler­de doğ­ru­yu ara ki bu­la­sın...

Li­man­mış...

Son ör­nek ön­ce­ki gü­ne ait. Doğ­ru­dan ya­ban­cı ser­ma­ye gi­ri­şi­nin içe­ri­ği­ni araş­tı­rıp et­me­den de­miş ki: ‘Tür­ki­ye ulus­la­ra­ra­sı doğ­ru­dan ya­tı­rım­cı­lar için gü­ven­li bir li­man ve ca­zip bir ül­ke ol­ma­ya de­vam edi­yor. Yı­lın ilk ya­rı­sın­da ger­çek­le­şen 6 mil­yar 763 mil­yon do­lar tu­ta­rın­da­ki ulus­la­ra­ra­sı doğ­ru­dan ya­tı­rım ve­ri­le­ri bu­nun en gü­zel ka­nı­tı­dır.’
Ba­kan, de­tay­la­ra bak­sa gel­miş gö­rü­nen doğ­ru­dan ya­ban­cı ser­ma­ye­nin 2 mil­yar do­la­rı­nın gay­ri­men­kul sa­tı­şın­dan ol­du­ğu­nu gö­re­cek­ti. Ge­len ser­ma­ye­nin üç­te bi­ri ile de­mek ki kat, ar­sa vb alın­mış. Bu bir var­lık alı­mı. Ne­re­si ya­tı­rım? Öde­me­ler den­ge­si­ne, ‘doğ­ru­dan ya­tı­rı­m’ ola­rak kay­de­dil­di­ği için ya­tı­rım gö­rü­nü­yor, o ka­dar.

Keş­ke...

Keş­ke ger­çek, Zey­bek­çi­’nin de­di­ği gi­bi ol­say­dı. Keş­ke Tür­ki­ye­’ye ge­len ya­ban­cı ya­tı­rım ağır­lık­la doğ­ru­dan re­el sek­tö­re yap­mış ol­sa, ya­tı­rı­mı ye­ni (gre­en) ya­tı­rım ol­sa,
Tür­ki­ye­’nin ya­tı­rım sto­ku­na kat­kı­da bu­lun­sa, is­tih­dam ya­rat­sa, kat­ma de­ğer, ver­gi kat­kı­sı ol­sa...
Oy­sa de­ğil. Şöy­le son 11.5 yı­la, ya­ni AKP re­ji­mi­ne denk ge­len Tür­ki­ye ka­pi­ta­liz­mi­nin dün­ya eko­no­mi­si ile ta­ri­hin­de ol­ma­dı­ğı bo­yut­ta­ki bü­tün­leş­me fo­toğ­ra­fı­na ba­ka­lım. 2003-2014 ilk ya­rı dö­ne­min­de­ki 11.5 yıl­da Tür­ki­ye­’ye 469.2 mil­yar do­lar ya­ban­cı pa­ra gi­ri­şi ol­du. Bu, yıl­da or­ta­la­ma 41 mil­yar do­la­ra ya­kın dış kay­nak gi­ri­şi de­mek.
İş­te Tür­ki­ye­’ye son 11.5 yıl­da or­ta­la­ma yıl­lık yüz­de 4. bü­yü­yen bir ‘mu­ci­ze­’ eko­no­mi gö­rün­tü­sü ve­ren, seç­me­ni AK­P’­nin pe­şi­ne ta­kan ve ka­de­ri­ni RTE­’ye bağ­la­yan bu yıl­da 41 mil­yar do­lar­lık dış pa­ra gi­ri­şi­nin hik­me­ti­dir. Bu pa­ra da Zey­bek­çi­’nin ifa­de et­ti­ği gi­bi Tür­ki­ye­’yi gü­ven­li bir li­man ola­rak gör­me­le­rin­den de­ğil, risk al­ma­dan te­miz borç pa­ra ve­rip fa­iz top­la­ya­cak­la­rı ül­ke ola­rak gör­me­le­rin­den­dir. Bu kay­nak so­nuç­ta ho­var­da­ca it­ha­la­ta har­can­mış, 424 mil­yar do­la­ra ula­şan ca­ri açı­ğı fi­nan­se et­mek için kul­la­nıl­mış. Ade­ta çar­çur edi­len 11.5 yıl­da gir­miş 469.2 mil­yar do­la­rın muh­te­va­sı, ba­kın na­sıl...

Ka­li­te­siz...

Ya­ban­cı ya­tı­rım­cı­lar bir ül­ke­ye 3 bi­çim­de gi­rer­ler. Bi­rin­ci­si, doğ­ru­dan ya­ban­cı ya­tı­rım bi­çi­min­de. Ya­ni ya ye­ni ya­tı­rım ya­pa­rak ya da ül­ke­de ku­ru­lu bir şir­ke­ti sa­tın ala­rak... Ya­ban­cı, bu ya­tı­rım­la mal ve hiz­met üre­tir, eli­ni ta­şın al­tı­na ko­yar, son­ra da ka­rı­nı trans­fer eder. İkin­ci yol, his­se se­ne­di­ne, dev­let bo­no­la­rı­na ya­pı­lan port­föy ya­tı­rır­mı­dır. Ya­ban­cı ka­zan­cı­nı bor­sa ka­zan­cı ve fa­iz ge­li­ri ola­rak trans­fer eder. Üçün­cü bi­çim, kre­di gi­ri­şi, ya­ban­cı­la­rın dö­viz mev­du­atı için Tür­ki­ye­’de­ki ban­ka­la­rı ter­cih et­me­le­ri ile olur. Ka­zanç, fa­iz ge­li­ri ola­rak trans­fer edi­lir.
Tür­ki­ye­’ye son 11.5 yıl­da ge­len ya­ban­cı ya­tı­rı­mın sa­de­ce yüz­de 26’sı doğ­ru­dan ya­ban­cı ser­ma­ye ola­rak gi­riş yap­mış gö­rü­nü­yor. Bu­nun beş­te bi­ri­nin gay­ri­men­kul alı­mı için ya­pıl­dı­ğı­nı ha­tır­la­ta­lım. Ağır­lık­lı kıs­mı­nın da ye­ni ya­tı­rım­dan çok sa­tın al­ma­lar bi­çi­min­de ol­du­ğu­nu be­lir­te­lim. Özel­leş­tir­me­den sa­tın al­ma­lar, yer­li ban­ka­la­rı, fir­ma­la­rı sa­tın al­ma­lar vb...
Gö­rül­dü­ğü gi­bi, ya­ban­cı­la­rın doğ­ru­dan gi­riş­le­ri dört­te bir­den de az­dır ve ye­ni ya­tı­rım­dan zi­ya­de var­lık­la­rı sa­tı­nal­ma, ya­ban­cı­laş­tır­ma­dır. Ge­ri ka­la­nı bun­dan da be­ter­dir. Borç ya­ra­tan ya­ban­cı ser­ma­ye gi­ri­şi­dir. Ya­ban­cı, Tür­ki­ye­’yi, Zey­bek­çi­’nin ifa­de­sin­de­ki gü­ven du­yu­lan li­man­dan çok, vu­rup ka­çı­la­cak ül­ke ola­rak gör­mek­te­dir. Bu­nun so­nu­cu­dur ki, kı­sa va­de­li ser­ma­ye­nin, sı­cak pa­ra­nın tu­ta­rı, 140 mil­yar do­la­rı bu­la­rak doğ­ru­dan ya­ban­cı ya­tı­rım­la­rı 20 mil­yar do­lar ge­ri­de bı­rak­mış du­rum­da.
Da­ha be­lir­gin olan ise kre­di bi­çi­min­de­ki ya­ban­cı pa­ra gi­ri­şi. Bu yol­la ge­len ya­ban­cı kay­nak 11.5 yıl top­la­mı­nın yüz­de 44’ü­nü bu­lu­yor. Bu­nun so­nu­cu­dur ki bi­rik­miş dış borç sto­ku 388 mil­yar do­la­rı aş­mış du­rum­da. Üs­te­lik bu­nun 168 mil­yar do­la­rı­nın 12 ay için­de çev­ril­me­si ge­rek.
Kıs­ka­ca alan, kı­rıl­gan­laş­tı­ran, yok­sul­laş­tı­ran bir ya­ban­cı ser­ma­ye se­rü­ve­ni­dir ya­şan­mış olan.