Ha­zi­ran ayı­na iliş­kin sa­na­yi üre­tim ve­ri­le­ri, yı­lın ilk ya­rı­sı­na iliş­kin eko­no­mi­nin son MR’­ı sa­yı­la­bi­lir. So­nuç iç açı­cı de­ğil. Bir an­lam­da, kre­di de­re­ce­len­dir­me ku­ru­lu­şu Mo­od­y’­s’­in pek de ho­şa git­me­yen ra­po­ru­na ye­ni bir ge­rek­çe de açık­lan­mış bu­lu­nu­yor; iyi git­me­yen bir­çok şe­yin üs­tü­ne tüy di­ken bir sa­na­yi...
Ni­san-Ma­yıs-Ha­zi­ran ay­la­rı­nı içe­ren 2. Çey­rek­te sa­na­yi­nin, ön­ce­ki çey­re­ğe gö­re ye­rin­de say­dı­ğı­nı gö­rü­yo­ruz; 0 (sı­fır) ar­tış!.. Ta­bii ki mev­sim ve tak­vim et­ki­sin­den arın­dı­ra­rak söy­lü­yo­ruz bu­nu, arın­dır­ma­sa­nız da par­lak de­ğil; bin­de 1’den iba­ret bir ar­tış...

İma­lat ge­ri­li­yor...
Sa­na­yi­nin yüz­de 90’ı­nı tem­sil eden ima­lat sa­na­yi­in­de, bı­ra­kın ye­rin­de say­ma­yı, ge­ri­le­me baş­la­mış; bin­de 2 ora­nın­da. Ön­ce­ki iki çey­rek­te ima­lat sa­na­yi­in­de iyi-kö­tü ar­tış­lar var­dı (yüz­de 1.3 gi­bi). Son çey­rek­te o da yok... Sto­ka üret­mek, stok­ta­ki­ni ite kal­ka, fi­yat kı­ra­rak ih­raç et­mek, özel­lik­le oto­mo­bil­de ana fir­ma­dan alı­nan si­pa­riş ile çark­la­rı dön­dür­mek, ka­pa­si­te kul­lan­mak ve zo­run­lu izin gi­bi tat­sız ön­lem­le­re baş­vur­ma­dan ida­re et­mek... Ama bel­li ki, bun­la­rın da so­nu­na ge­li­ni­yor.
Ge­çen yı­lın ha­zi­ran ayı­na gö­re , ya­ni 12 ay­da ise sa­na­yi bü­yü­me­si yüz­de 1.4’te kal­mış. Kim­ya, ka­ğıt, me­tal vb sek­tör­le­ri içe­ren ara ma­lı dal­la­rın­da yıl­lık baz­da bü­yü­me 0 (sı­fır) , ih­ra­ca­ta dö­nük oto­mo­bil, be­yaz eş­ya­nın it­me­siy­le da­ya­nık­lı tü­ke­tim mal­la­rın­da bü­yü­me yüz­de 6,7’yi bul­du. Bu per­for­mans­ta stok için üre­tim de et­ki­li ol­du. Gı­da, içe­cek, teks­til gi­bi da­ya­nık­sız tü­ke­tim mal­la­rı üre­ti­min­de ise bü­yü­me yüz­de 2,2’de kal­dı. Bu so­nuç­lar, he­def­le­nen yüz­de 4 bü­yü­me için umut­lan­dı­rı­cı de­ğil, ha­liy­le.

Sa­na­yi önem­li...

Sa­na­yi üre­ti­min­de dü­şük per­for­mans, bir­çok olum­suz­lu­ğun ön ha­ber­ci­si. Sa­na­yi­de ge­ri­le­me, anın­da hiz­met­le­re de olum­suz­luk ola­rak yan­sır. Özel­lik­le top­tan ve pe­ra­ken­de ti­ca­ret­te kat­ma de­ğer üre­ti­mi­ni olum­suz et­ki­ler, dal­ga dal­ga öte­ki sek­tör­le­re de olum­suz­luk yan­sır.
İs­tih­da­mın dört­te bi­rin­den faz­la­sı sa­na­yi­de ol­du­ğu için, dur­gun­luk ya da ge­ri­le­me, kı­sa sü­re­de is­tih­da­ma da yan­sır.Ye­ni is­tih­dam bir ya­na, var olan­lar ya üc­ret­li-üc­ret­siz iz­ne çı­ka­rı­lır, uzar­sa iş­ten çı­kar­ma­la­ra gi­di­lir; “ iş­ye­ri sı­kın­tı­da­” ge­rek­çe­siy­le, üc­ret­le­re zam ya­pıl­maz hat­ta “fe­da­kar­lı­k” is­te­nir; da­ha ön­ce ya­şan­mış bir di­zi tat­sız­lık­tan bi­li­yo­ruz; ka­bak üc­ret­li sı­nı­fın ba­şı­na pat­lar..So­nuç­ta, res­mi­si yüz­de 10’un eşi­ği­ne gel­miş iş­siz­lik bi­raz da­ha ar­tar. İşi­ni ko­ru­yan­lar ise yüz­de 10’a mer­di­ven da­ya­yan enf­las­yon ora­nın­da zam ala­ma­dık­la­rı için , me­mur­lar ve emek­li­ler ile bir­lik­te ge­ri­le­miş bir alım gü­cü ile ha­yat ga­ile­si­ni sür­dür­me­ye mec­bur bı­ra­kı­lır­lar.

Fa­iz in­di­ri­mi?

Sa­na­yi­de­ki “es­mer gün­le­r”, ko­nut stok­la­rı hız­la bü­yü­yen ama iç ta­lep­te­ki da­ral­ma­dan şi­ka­yet­çi mü­te­ah­hit ke­si­mi­ne da­ha çok sa­yı­da sa­na­yi­ci­nin, iri­li-ufak­lı tüc­ca­rın, es­na­fın ek­le­ne­ce­ği­ni gös­te­ri­yor. He­le ki Köşk se­çi­mi­nin ar­dın­dan ye­ni gün­de­min 2015 ge­nel se­çim­ler ola­ca­ğı anım­san­dı­ğın­da...
RTE ve AK­P’­si, enf­las­yo­nu ge­ri­le­me­yen, sa­na­yi­si du­ran, iş­siz­li­ği bü­yü­yen kit­le­ler; ci­ro ya­pa­ma­yan es­naf, tüc­car şi­ka­yet­le­ri ile da­ha çok kar­şı kar­şı­ya ge­le­bi­lir san­dı­ğa gi­der­ken. He­le ki dış dün­ya­da de­ği­şen ik­li­mi de ana­li­ze ka­tar­sak... AB­D’­de FED’­in hız­la fa­iz­le­ri ar­tır­ma­ya yö­ne­lik adım­lar at­ma­sı, böl­ge­de Rus­ya­’ya dö­nük am­bar­go ve so­ğuk sa­vaş ham­le­le­ri, Or­ta Do­ğu­’da IŞİD fe­la­ke­ti­nin böl­ge­yi iyi­ce is­tik­rar­sız­laş­tır­ma­sı­... Bü­tün bun­lar eko­no­mi­yi da­ral­ta­cak dış­sal fak­tör­ler...
Bu iç ve dış ba­sın­cı azalt­ma­nın en azın­dan se­çim son­ra­sı­na at­ma­nın yo­lu, bü­tün den­ge­le­ri göz ar­dı edip, eko­no­mi­nin di­ğer ayak­la­rın­da ya­ra­ta­ca­ğı za­yi­atı gö­ze ala­rak, iç pa­za­rı ge­niş­le­te­cek bir eko­no­mi po­li­ti­ka­sı­na yö­nel­mek... Bu­nun için de Mer­kez Ban­ka­sı­’na ye­ni bir ma­hal­le bas­kı­sı uy­gu­la­yıp fa­iz­le­ri in­dir­tip kre­di hac­mi­ni ge­niş­let­mek...Ye­ni­den ko­nut, oto­mo­bil, ih­ti­yaç kre­di­le­ri pom­pa­la­yıp iç pi­ya­sa­yı ra­hat­lat­mak...
Bu, özel­lik­le RTE’­nin ıs­rar ede­ce­ği bir po­li­ti­ka ola­cak­tır. Ama, dö­viz­de baş­la­yan tır­man­ma­nın, do­lar­da 2.20 TL’­nin üs­tü­ne çı­ka­cak bir yük­se­li­şin an­cak fa­iz ar­tı­şı ile önü­nün ke­sil­me­si ger­çe­ği ile yüz yü­ze ge­lin­di­ğin­de, o za­man fa­iz in­di­ri­mi is­te­yen­le­rin ne ya­pa­ca­ğı­nı, doğ­ru­su, çok me­rak edi­yo­rum...