Birbirlerine yardım etme edinimlerini sınamak amacıyla, Emory Üniversitesi'ndeki Yerkes Ulusal Primat Araştırma Merkezi'nden bir ekip, 11 yetişkin hayvandan oluşan bir grubun "birbirleriyle rekabet mi, yoksa işbirliği içinde mi bulunuyorlar?" sorusunun cevabını aradı.

Dailymail'de yer alan habere göre, deney ortamı olarak; hayvanlara, ödül niteliğinde, beraber işbirliği halinde olarak ikişer ikişer ve üçer üçer abur-cubur alabilecekleri bir test aparatı sunuldu. Şempanzelerin işbirliği performansı aparatla beraber çalıştırma üzerinden kuruldu. Ölçeğin diğer ucunda olan rekabetçi olduklarını belirleyen ölçüm ise dominant hayvanların aparattan işbirliğindeki şempanzelerin aldığı ödülü baskın yapma yoluyla elde etme veya aparatla uğraşan hayvanı yerinden yerinden etme davranışını göstermek olarak belirlendi.

Araştırmacılar, 94 saatlik uzun süren test oturumlarında, hayvanların birlikte işbirliği halinde çalışmaya eğilimli olduklarını ve 3500'den fazla işbirliği içeren görevi gerçekleştirdiklerini gözlemledi ki bu rekabetçi davranıştan beş kat fazla bir sayıya tekabül ediyor. Dahası, hayvanların, gruptaki diğer şempanzelerdeki rekabet etme çalışmalarını aşmak için teknikler geliştirdiği gözlemlendi. Hırsız beleşçiyi hisseden şempanzeler, ya onları direkt şikayet ediyorlar, ya da onlarla beraber çalışmayı reddediyorlardı.

Emory ekibi, deney düzeneğinde, rekabetçi davranışın, yiyecek çalmanın ve rütbeleme sisteminin birçok fırsata imkan tanımasına rağmen, işbirliği yaklaşımının, toplamda kazanan olduğunu belirtiyorlar.

Proceedings of the National Academy of Science dergisinde yayımlanan araştırmanın yazarları, çalışmanın anahtar bileşenlerinden birinin, şempanzelerin kendi partnerlerini seçmeye izin vermesi olduğunu söylüyorlar: "Şempanzeler, rekabeti azaltmak için, rekabetçi bireyleri cezalandırma ve partner seçimini bir arada kullanmıştır. Sonunda ise işbirliği kazandı. Sonuçlarımız, insan işbirliğinin köklerini, diğer primatların da paylaştığını göstermektedir."

Emory Üniversitesi'nden ve araştırmanın yazarlarından Dr. Malini Suchak, " Literatürde yer alan önceki durumlarda, insan işbirliği 'büyük anomali' olarak tanımlanırken, şempanzelerin işbirliğinden çok rekabeti tercih ettiği belirtilir.Çalışmalar ayrıca, araştırmacıların deneyler sırasında, şempanzelerin doğal işbirlikçi olduğu kabulü yerine " mühendisvari işbirliği içinde" olduğu öne sürülürdü. Şempanzelerin doğal davranışlarına bakıldığında, onların kendi rekabet sistemlerini yönetme imkanı tanıma gerektiğini düşündük ve onlara kendi stratejilerini uygulama özgürlüğü tanıdık." diyerek araştırmalarındaki hassasiyet noktasını açıklıyor.

Suchak, "rekabetin önlenmesi" ve "işbirliği lehinde olma" davranışının aslında çatışma ortamında insan ve şempanzelerin çarpıcı derecede benzerlikler taşıdığını söylüyor ve tür geçişlerinde insan evrimi konusunda çalışmalarının daha derin içgörüler elde etmeye yardımcı olacağını belirtiyor.: ""Sonuçta bulgularımız, herşeyden öte, insanların hayvan olduğuna dair bir hatırlatıcı".

Çeviri: Reha BAŞOĞUL

Fotoğraf: Frans de Waal, Yerkes National Primate Research Center