İrlanda’nın “Merkezi İstatistik Kurumu” daha önce %7.8 olarak hesapladığı ülkenin 2015 yılı büyüme hızını revize ederek % 26.3’e çıkarmış. Hepiniz, üç türlü yalan vardır; bunlara sırasıyla 1) Yalan, 2) Kuyruklu yalan ve 3) İstatistik dendiğini duymuşsunuzdur. Maalesef bu özdeyişi haklı çıkaracak ölçümlere ciddi geçinen Batı ülkelerinde bile rastlıyoruz. Size İrlanda Merkezi İstatistik Kurumu’nun, gerçekleşmesi imkânsız bu büyüme oranını, neye dayanarak hesapladığını ve niçin bunun çok uzun kuyruklu bir yalan olduğunu aşağıda anlatacağım. Ama daha önce yapmak istediğim bir uyarı var. İrlanda’nın bu yaptığı üfürmeden cesaret alan AKP iktisatçıları çok yakında benzeri bir oranı Türkiye için de açıklayacaktır. Zaten büyüme konusunda “kişi başına milli gelir 6 yılda üç kat arttı” demek gibi sabıkaları var. Kuşkunuz olmasın.

ÖNCE ÖLÇTÜĞÜN ŞEYİ TANIMLA

Fizikten, tıbba; kimyadan psikolojiye kadar bütün bilim dallarının en çetin meselesi ölçmektir. İktisatta da ölçü almak, mesela enflasyon, işsizlik, büyüme oranı, para arzı, faiz gibi en hayati büyüklükleri hesaplamak sanıldığından çok zordur. Sorunun çözümü için iki şeye dikkat etmek gerekir. Birincisi ölçülen şeyin tanımıdır. İkincisi de bu ölçünün niçin alındığıdır. Ölçü almanın mutlaka bir amacı olması gerekir. Ölçüyü bu amaca göre almak gerekir. Aksi takdirde ölçmede yapılan hatalar ölçüyü anlamsız kılar.

AKIM VE STOK HESAPLARI

İktisatta ve işletmecilikte ölçümler “akım/akar” ve “stok/birikim” hesapları olarak ikiye ayrılır. Mesela “gelir” bir akım, “servet” ise stok hesabıdır. Bir irdeleme ilkesi olarak akım hesaplarının bakiyesi (net gelir), stok (servet artışı) ile eşleştirilir. İrlanda’da yapılan hile, bu ilkenin tersten uygulanmasıdır. İrlanda’nın düşük vergi oranlarından istifade için, Amerikan şirketleri kanuni ikametgâhlarını İrlanda’ya nakledince, yabancı olanlar dâhil İrlandalı firmaların özkaynakları hesapça artmış. Akıllı bıdık İrlandalı istatistikçiler madem ülkemizin özel sektör “servet stoku” artmıştır, öyleyse bu stok artışı kadar “milli gelir artmıştır” demişler. Havadan gelen servet artışına, gelir deyince büyüme olmuş % 26. Onlar ermiş muradına, halk çıkamamış kerevetine.
Son söz: Danadan pastırma olur, pastırmadan dana olmaz.