ABD’nin Nevada eyaletinde bir hafta boyunca çölün ortasında yapılan ‘Burning Man’ festivaline bu yıl Türkiye’den de şöhretli insanlar katıldı. Kendini radikal biçimde ifade etmenin esas olduğu festivali, ziyaretçilerinden Elif Tanverdi’ye (Çizenbayan) sorduk.
Elif Tanverdi aslen mimar. ‘Çizen Bayan’ ismiyle açtığı blogu, Instagram ve Twitter hesaplarıyla binlerce izleyicisi olan genç bir kadın. Yoga, müzik ve dolayısıyla da müzik festivalleri özel ilgi alanları arasında. Elif, geçtiğimiz hafta içinde dünyanın en efsanevi etkinliklerinden biri olan ve her yıl ABD’nin Nevada eyaletindeki Black Rock Çölü’nde yapılan ‘Burning Man’ adlı festivale katıldı. Geçtiğimiz yıllarda festivalin, özellikle de Türkiye’den daha farklı profilde ziyaretçileri olurken bu sene Türk ünlüler arasında da popülaritesi yüksekti. Şeyma Subaşı gibi isimlerin renkli fotoğraflarını paylaştıkları hatta Ayşe Hatun Önal’ın klip çektiği bu festivali ben, daha oradayken Elif’e sordum. Nasıl gidilir, ne kadar harcanır, zor mudur, kolay mıdır, gerçekten o kadar efsanevi mi? İşte Elif Tanverdi’nin notlarıyla ‘Burning Man’…
Festivalde ortam nasıl?
Gündüzleri aşırı sıcak, geceleri aşırı soğuk, efsane tozlu… Bir hafta sürüyor. Alt yapının, binanın, hatta tek bir gölgelik ağacın olmadığı, sert kum fırtınalarının çıktığı, buz ve kahve dışında hiçbir şeyin satın alınmadığı bir çölün ortasındasınız.
Neleri çok efsanevi?
‘Hiçbir şeyin olmadığı’ bir yerde, ‘yokluğun’ ortasında, sadece bir haftalığına 70 bin kişilik bir şehrin kuruluyor olması bile başlıbaşına efsanevi. Çölde hayatta kalabilmek de öyle.
- Gündoğumları ve günbatımları efsanevi.
- Katılımcıların kendilerini radikal şekilde ifade etmelerine yarayan kostümler, özellikle de el yapımı olanlar efsanevi.
- Art car (sanat arabası) ya da mutant car (mutant arabası) denilen araçlar efsanevi.
- Çölün geceleri sonsuz bir ışık denizine dönüşmesi ef-sa-nevi.
- Böyle bir etkinlikle aynı çağda yaşıyor olmak, buraya gidebiliyor ve deneyimleyebiliyor olmak efsanevi.
‘Burning Man’de paranın geçmediği, kucaklaşmayla karşılama yapılması, herkesin birbirine yardım etmesi, kumda yuvarlanarak yapılan giriş ve “Artık bakir/bakire değilim” haykırışı doğru mu?
Hepsi doğru... ‘Burning Man’de merkez kampta satın alabileceğiniz kahve ve üç-dört yerde satılan buz dışında para geçmiyor. Bazı kamplar programa da koydukları etkinlikler düzenleyerek kampa dahil olsun olmasın misafirlere yiyecek ve içecek ikram ediyor. Yoga dersleri, terapi seansları gibi sayısız ücretsiz etkinlik düzenliyorlar. Bu kamplarda gönüllüler çalışıyor.
Paranın geçmediği bir ortamda olmaktan kaynaklanan ilginç bir durumla karşılaştınız mı?
Pek çok insan bu etkinlikte takas yapılıyor sanıyor fakat yanlış. Burada karşılık beklemeden hediye etme durumu var. Ne olursa… Küçük farklar yaratan insanlar var. Mesela bir partide tanıştığınız biri omuzlarınıza masaj yapabiliyor. Başka partide bir çocuk elinde gözlük silme beziyle gezip herkesin aşırı tozlu gözlüklerini siliyordu; etrafı net görmek o an size hediye! Üzerine mermi gibi görünen dudak kremleri takmış bir başka çocuk vardı mesela. Böcek ilaçlama aparatı gibi bir şeyle yoldan geçenleri serinletmek için üzerlerine su sıkan da... Bir sabah üç çocuk en popüler sahnelerden birinin tam karşısına küçük bir duş kurdu; içinde havlu, şampuan falan da vardı. Sadece duştan çıkmış mutlu fotoğrafımı çekmek istediler. Biz de yanımızda bolca minik hediye götürdük. Muhabbet ettiğiniz insanlara minik hediyeler vermek çok güzel bir his.
Yuvarlanarak giriyorsun
Giriş nasıl oluyor?
Girişte bilet ve araç kontrolünü geçtikten sonra son bir durak var. İlk kez ya da onuncu kez gelin fark etmez; “Evine hoş geldin!” diye karşılanıyorsunuz burada; kocaman bir sarılma eşliğinde. Eğer ilk kez katılıyorsanız arabadan iniyorsunuz. Bir hafta boyunca hissedeceğin tozla tanışmak için yerde yuvarlanıyorsunuz. Sonra bir tokmakla gonga vururlarken, “I’m a burner (Ben bir burner’ım)” diye bağırıyorsunuz.
Su nasıl buluyorsun, ne yiyip içiyorsun?
Suyunu kendin götürüyorsun. Günde adam başı en az üç-dört litre su götürmek lazım garanti olsun diye. Yeme- içme kampınız tarafından da sağlanabiliyor, kendiniz de halledebiliyorsunuz ya da her gün başka başka kampların katılımcılara yemek ikram ettiği etkinlikleri de kovalayabilirsiniz.
‘Like’ merakı, zengin ilgisi artmış mı?
İlk kez gittiğim için bilmiyorum. Ama Dan Bilzerian, Paris Hilton gibi über zengin insanlar, Katy Perry gibi ünlüler de bu sene ‘Burning Man’deydi. Kamplara çok büyük paralar veren, çöle özel jet indirenler de var. İsteyen sırf parti için gelsin, isteyen sanat eserlerini gezsin; bir başkası yüzlerce tematik kampta cinsel yönelimini keşfetsin veya yeni bir hobi edinsin… Burada herkes için bir şeyler var. Ancak bu etkinliğe 90’ların başından beri dahil olanların haklı bir isyanı var: Aslında ‘Burning Man’ ruhuyla ilgilenmeyen sadece havası sebebiyle buraya gelen kitle sebebiyle eskiden bedava olan bilet fiyatlarının artması ve hatta biletlerin bitmesi konusunda çok şikayetçiler.
Kıyafet işini nasıl hallettin?
‘Burning Man’in 10 prensibinden biri ‘kendini radikal ifade’ olduğundan neredeyse herkes kostüm giyiyor. Kendiniz kostüm tasarlayabileceğiniz gibi, hazır kostüm de satın alabilir hatta modacılara tasarlatabilirsiniz. Gördüğünüz gibi bu konuda yapacağınız harcama da yine çok kişisel. Kendi kostümlerimizi biz yaptık. Buranın ruhuna uyan da bu.
Maliyet duruma göre değişir
Sen de festivalin klasiklerinden sayılan çöp toplamayı yaptın mı?
Yerde tek bir çöp görmedim. İnsanlar sigara izmaritlerini bile yanlarında taşıdıkları kutulara atıyorlar. Biz de ‘hiç iz bırakma’ ilkesine uyarak en ufak çöpümüzü bile topladık. Çöp atmak da paralı bu arada. Torba başına 5 dolar gibi bir ücreti var ve belirli yerlere atılabiliyor.
‘Burning Man’e gidiş maliyeti ne kadardan başlıyor?
Bu sorunun tek bir yanıtı yok. Biletler çıktıktan 45 dakika sonra bitiyor. Biz, mart ayında çıkar çıkmaz satın aldık ve biletimi 400 dolara aldım. 1000 dolara da bilet var (ilk çıkan biletler) ama herhangi bir kategori farkı yok. 1000 dolarlık olan VIP değil yani. Ama vizesi, yolu, kalma şartlarındaki ya da kıyafetlerdeki değişiklikler hepsi maliyeti etkiliyor. Burada dahil olabileceğiniz kamplar var. Haftalık fiyatı 100 dolar olan kamp da var, 2000 dolar olan da.
Siz Türkiye’den dört kişi gittiniz ve ne kadar harcadınız?
Biz bu sene uçak bileti, vize ve festival bileti hariç, kostümler, yemekler, bisikletler, araba, benzin, ışıklar, kamp malzemelerine adam başı 2800 TL (evet 1000 doların altında) harcamış olmanın haklı gururunu yaşıyoruz. En basit karavanı kiralayıp, en basit kampa dahil olsak bu fiyat adam başı 6700 TL oluyor. Çöle özel jetle inmek, kampa 2000 dolar vermek, kostüme çılgın paralar harcamak gibi opsiyonlar da olduğundan fiyat uçabilir. 2800 TL’nin altı ise - biz o sınırda yaşadığımızdan- sefillik demek olur sanırım.
