GÜNÜMÜZDE insanların çoğunda görülen uykusuzluk problemi fazla kiloların başlıca sorumlularından biri… ABD’deki Harvard Tıp Fakültesi Brigham and Women’s Hospital Uyku Sağlığı Merkezi’nin uzmanları; uykunun, yaşam stili ve çalışma hayatıyla birlikte yaşam kalitesini belirleyen üç ana unsurdan biri olduğuna dikkat çekiyor. Kaliteli bir yaşam sürebilmek için bu üç unsurun mutlaka dengede olması gerekiyor.
Tiroit yetmezliği uyku kaçırıyor
KİŞİNİN hem beslenme hem de uyku düzenine zarar veren hastalıklar arasında tiroit yetmezliği yani hipotiroit de yer alıyor. Tiroit bezinin az çalışmasına ve bu nedenle tiroit hormonlarını az üretmesine bağlı olarak ortaya çıkan bu hastalığa en çok kadınlarda rastlanıyor. Yaş ilerledikçe, hastalığın görülme sıklığı da artıyor. Metabolizmayı yavaşlatan ve uykusuzluğa yol açan bu hastalıkla mücadelede, sağlıklı beslenme çok önemli bir rol oynuyor.
İki hormon önemli
UYKU ile beslenme arasındaki ilişkiyi etkileyen iki çeşit hormon bulunuyor. Bunlardan leptin hormonu, kandaki şeker seviyesi düştüğü zaman artıyor. Ghrelin hormonu ise kişi yediği zaman artıyor. Ghrelin arttığı zaman beyindeki tatmin merkezini doyurarak açlığı gideriyor. Leptin ise aç kalındığında artıyor. Uykusuz kalmak ghrelini azaltıyor, leptini artırıyor. Leptin artınca kandaki şeker seviyesi düşüyor ve kişi daha çok yeme ihtiyacı hissediyor. Ghrelin azalınca da daha çok yemek yeme ihtiyacı doğuyor. Öte yandan, şeker seviyesindeki değişiklikler de uyku ihtiyacının ortaya çıkmasına yol açıyor. Vücudumuz kendisi için gerekli olan enerjiyi yediğimiz gıdalardan elde ediliyor. Yemek yedikten sonra gıdalar bağırsaklarda parçalanarak ufak şeker parçalarına dönüşüyor ve daha sonra bağırsaktan emilerek kan akımı yoluyla vücudumuza dağılıyor. Enerji sağlanması için kan şekerinin özellikle kas, karaciğer, yağ ve beyin gibi dokular olmak üzere tüm organların hücrelerine girmesi gerekiyor.
Yüksek şeker uyuklatıyor
KANDA bulunan şekerin hücrelere girmesi pankreas bezinden salgılanan insülin hormonu sayesinde oluyor. İnsülin hormonu kanda yoksa veya olduğu halde hücrelerce emilemiyor ve etki gösteremiyorsa kandaki şeker hücreye giremediğinden birikiyor ve şeker yükselmeye başlıyor. Kan şekerinin sabah aç karnına yapılan ölçümde 126 mg/dl’yi geçmesi durumuna şeker hastalığı adı veriliyor. Kan şekeri 180 mg/dl’yi geçince idrarda şeker çıkıyor. Tüm bu sürecin sonucunda, şeker hastalarında kan şekeri çok yükseldiğinde uyku basması görülebiliyor.
ACIKMA ATAKLARI YAŞANIYOR
YEMEK sonrasında görülen kan şekeri düşüklüğü de yaşam kalitesini olumsuz etkiliyor. Kişinin enerjisini düşürmekle kalmayıp, halsizliğe, baş dönmesine, öfkeye ve sabırsızlığa yol açıyor. Kişinin iş verimi de düşüyor. Tıpta ‘reaktif hipoglisemi’ olarak bilinen bu hastalığa, ne kadar uğraşsa da bir türlü kilo veremeyen insanların çoğunda rastlanıyor. Dengesiz beslenme, özellikle de fazla karbonhidrat, nişasta, şeker ve kafein tüketiminin sonucunda ortaya çıkan bu hastalığa yakalanan kişiler, gün içinde sık sık acıkma atakları yaşıyor ve şekerli gıdalara saldırıyor. Geceleri ise uyumakta güçlük çekiyor ve kötü rüyalar görüyorlar.
Hastalara tavsiyeler
Tiroit bezlerinin iyi çalışmasını isteyenlerin şunlara dikkat etmeleri gerekiyor…
- Daha çok sebze ve meyve yiyin ve yeteri kadar protein almaya özen gösterin. Beslenmenizde özellikle karalahana, kabak, turp, şalgam ve karnabahara yer verin.
- Karbonhidratlı ve yağlı yemekler tiroit bezine zarar verir. Ayrıca, unlu ve nişastalı gıdaları da azaltmak gerekir.
- Beslenmenizde Hindistan cevizi ve keten tohumuna yer verin.
- Kafein, alkol, sigara ve şeker tiroit bezi için zararlıdır. Bunlardan uzak durmaya çalışın.
- Sulardaki klor ve florun fazla olması tiroit bezine zarar verdiğinden, içtiğiniz suyun mineral açısından zengin olmasına özen gösterin.
- Haftada iki kez yağlı balık yiyerek vücudunuzun Omega-3 ihtiyacını karşılayın.
- İyotlu tuz kullanın ve selenyumdan zengin gıdalarla beslenin. Bir dilim tam buğday ekmeğinde 10 mikrogram selenyum vardır. Bu yüzden beyaz ekmek yerine buğday ekmeğini tercih edin. Ceviz, et, sakatatlar, balık, kabuklu deniz ürünleri, kepekli unlar, süt ürünleri, sebzeler, meyveler ve yumurtada bol miktarda selenyum bulunur. Bütün bu gıdalara, sofranızda mutlaka yer verin. Ancak bunları; günde 400 mikrogramdan fazla selenyum almanın zararlı olduğunu bilerek, ölçülü tüketin.
- Çinko açısından zengin olan peynir, sığır eti, kepekli ekmek, tavuk, yumurta sarısı, süt, süt ürünleri, balık, patates, ceviz, badem, kuru fasulye, lahana, ay çekirdeği ve kuzu eti gibi gıdaların da hipotiroidi ile mücadeleyi kolaylaştırdığını bilin.
Nelere dikkat edilmeli?
Sağlıklı bir uyku için bu önerileri hayata geçirin…
- Her zaman aynı yer de uyumaya özen gösterin.
- Oda sıcaklığının uyumaya uygun olmasına dikkat edin.
- Akşamları hep aynı saatte yatağa girin. Sabahları hep aynı saatte kalkın.
- Sağlıklı ve kaliteli bir yaşam tarzı benimseyin.
- Uyuyacağınız mekanda ışık bulundurmayın, karanlık olmasını sağlayın. Böylelikle daha rahat uyursunuz.
- Yatağınızın ve yastığınızın rahat olmasına dikkat edin.
- Uyuyacağınız yerin sessiz olmasını sağlayın.
- Uykuyu sabote eden alkol, sigara ve kafeinden uzak durun.
- Uyku öncesinde egzersiz yapmayın.
