Yatırımcılar, krizin karşılıklı atılacak diplomatik adımlarla çözülmesini bekliyor. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın ABD ile yaşanan vize gerilimi dolayasıyla yaptığı açıklamalar krizin kısa sürede aşılmasının kolay olmayacağı izlenimi yarattı. Kriz aynı zamanda iki ülke arasındaki ilişkilerdeki yıpranmayı da gözler önüne serdi. Vize krizi sadece para piyasalarını yormadı. Aynı zamanda derin bir algı değişiminin de kodlarını verdi. Türkiye’ye ilişkin kuşkular zirve yaparken, siyaset kulislerinde gerilen ilişkilerin her an yeni krizlere gebe olabileceği dile getiriliyor. Tayyip Erdoğan ve ABD Başkanı Donald Trump’ın devreye girmesi ile vize krizinin aşılabileceği beklentileri giderek öne çıkmaya başladı.
DOLAR KONTROLDEN ÇIKTI
Vize krizinin etkisiyle hafta içinde dolar 3.8533 liraya kadar çıkarken, Euro 4.5211 lira ile rekor kırdı. ABD’den vize krizini görüşmek için bir heyetin Türkiye’ye geleceği yönündeki haberler doların geri çekilmesinde etkili oldu. Ancak, yatırımcı tetikte beklemeye devam ediyor. Kriz yorgunu piyasalar yeni haftaya da gergin başlayacak. ABD ile yaşanan gerilimin sermaye ve yatırım girişini etkileyebileceği gibi uzun vadede dış ticaretin de bozulan algıdan zarar göreceği dile getiriliyor. Para piyasaları bu hafta bir tarafta Suriye’nin İdlib kentine düzenlenen askeri harekatı, diğer tarafta dumanı üstünde tüten vize krizini yakından izlemeye devam edecek. Her iki alanda gelecek olumsuz haberler kurda yeni fiyatlamaları beraberinde getirebileceği gibi olumlu haber akışı ise tansiyonun düşmesine neden olabilir. Analistler, olumsuz haber akışı ile birlikte doların yeniden 3.70 lira seviyelerine yönelebileceğine işaret ediyor. Bu arada Kuzey Irak Bölgesel Yönetimi’nin gerçekleştirdiği referandumun ardından Bağdat ile gerilen ilişkiler yeni bir boyuta ulaştı.
KERKÜK’TE TANSİYON YÜKSEK
Irak’ın petrol zengini Kerkük’te askeri yığınak yapması bölgede yeni bir krizin başlamasına neden olabilir. Kerkük sokaklarında silahlanan binlerce gönüllünün nöbet tuttuğu belirtilirken, Peşmerge’nin Kerkük yakınlarında konuşlu Irak güçleri ve Şii Haşdi Şabi milisleri ile karşı karşıya gelebileceği belirtiliyor. Siyasi sorunların yanı sıra ekonomik sorunlar da yatırımcının nefesini kesiyor. ABD Merkez Bankası’nın (FED) aralık ayında faiz artırmaya hazırlanması, TL’deki değer kaybının yüksek faiz olarak geri döneceği endişeleri, sıcak para akışının azalmasının yaratacağı tahribatın piyasalarda kaçınılmaz yeni dalgalanmalara neden olacağı vurgulanıyor. Hükümetin bütçe dengelerini korumak için vergileri artırma yönünde attığı adımlar da kaygı uyandırıyor. ABD Merkez Bankası (FED) en geç yılın sonunda faizi yükselterek gelişen ülkelerden sermaye çıkışını hızlandırabilir. Bu durum, aralarında Türkiye’nin de bulunduğu gelişmekte olan ülkelerden ciddi fon çıkışlarına neden olacağı gibi kurların yükselmesine de zemin hazırlayacak.
FED’in faiz artırmaya başlaması ile yaşanan fon çıkışının kriz dolayısıyla önden yüklemeli hareket etmesinden kaygı duyan yatırımcılar şimdiden döviz piyasalarına yöneliyor. Türkiye’nin taşıdığı siyasi risklerin artması maliyetlere de yansıyor. Bu koşullarda çözümsüz kalan, soğumaya terk edilen riskler bir sonraki çalkantının daha büyük ve karmaşık olmasına neden oluyor.
KUZEY KORE KRİZİ İZLENECEK
ABD’nin Kore Yarımadası’na yaptığı askeri yığınak ise uluslararası piyasalarda yeni bir krizin habercisi oldu. Kuzey Kore’nin nükleer füze denemelerine karşı sert bir tutum takınan ABD Başkanı Donald Trump’ın Kore Yarımadası’nda bir sıcak temastan kaçınacağı belirtiliyor. Ancak, Trump, Kuzey Kore’ye karşı askeri müdahale seçeneğini de masada tutmaya devam ediyor. Cuma günü global piyasalarda Kuzey Kore gerilimi dolayısıyla dolar zayıflarken, altın hızla tırmanışa geçti.
YATIRIMCI ALTINI TAKİBE ALDI
Gedik Yatırım Algoritmik İşlemler Müdür Yardımcısı Gizmen Nalbantlı, ABD’nin vize kararının ardından piyasaların şoku atlattığına işaret ederek, İdlib operasyonunun ise tedirginlik yaratmadığını aktardı. Geçen haftanın kapanış seviyesi olan 106 bin 850’nin yükselişe devam sinyali verdiğini kaydeden Nalbantlı, “Borsa İstanbul 106.850 puanın altına geriledi, 105.100 puan desteği BIST 100 endeksi için kritik bir seviye. Önümüzdeki süreçte altın fiyatlarının yakın takipte olması gerektiğini düşünüyorum. Kuzey Kore’nin tavrı, ABD- İran gerginliği ve jeopolitik riskler altının önümüzdeki dönemde ön plana çıkmasını sağlayabilir. Altının ons fiyatının 1.305 doların üzerinde yükselişe devam edebileceğini düşünüyorum. ABD Merkez Bankası (FED) üyeleri aralık ayında faiz artışını ön planda tutarken, bu hafta veri bakımından sakin olacak. Yurtiçi piyasalarda ise gelişmeleri takip etmeye devam edeceğiz” değerlendirmesini yaptı.
KUZEY KORE GERİLİMİ ŞOKLAR YAŞATABİLİR
Türkiye piyasalarının İdlib operasyonu, ABD ile vize gerginliği ve Kuzey Irak üçlemesi ile ihtiyacı olan düzeltmeyi yaptığına işaret eden Alnus Yatırım Menkul Değerler Araştırma Uzmanı Vahap Taştan, “Aslına bakılırsa hisse senedi piyasasının bu düzeltmeye ihtiyacı vardı. Düzeltmenin üçüncü çeyrek bilançolarından önce gelmesini de olumlu bulduğumu belirteyim” dedi. Vize krizinin çözüleceği konusunda iyimser olduğunu ancak ilişkilerin Türkiye -Avrupa Birliği geriliminde olduğu gibi uzun bir süre diplerde seyredeceğini aktaran Taştan, şöyle devam etti: “Beni asıl endişelendiren, bu gerilimin ekonomik ve ticari ilişkilere yansıması. Bu hemen olmaz altını çizelim. Bu tür bunalımlardan sonra genellikle firma kararları etkilidir. Firma kararları üzerinde de politika konuşulur. Kuzey Kore-ABD gerilimini yer yer izleyeceğiz. Ben bir savaş riski görmüyorum. Düşük ihtimal yanlışlıkla, ya da kaza ile sıcak bir temasın yaratacağı etkiler, piyasada şoklar yaratabilir.” Dolar’ın küresel piyasalarda kazançlarını azaltabileceğini işaret eden Taştan, “Haftaya ayrıca Çin’den gelecek büyüme rakamı izlenecek. Ay sonuna doğru şirketlerin üçüncü çeyrek bilançoları açıklanacak. Hisse bazlı hareketler borsayı sürükleyebilir”dedi.
PİYASALARIN GÖZÜ ÇİN'DE OLACAK
Kapıtal FX Araştırma Müdür Yardımcısı Enver Erkan, ABD ile yaşanan kriz sona ermeden doların 3.60 liranın altına gerilemeyeceğini dile getirdi. FED tutanaklarının açıklanması ile doların baskı altında kalmasının en çok altın fiyatlarına yaradığını aktaran Erkan, “Altın yatırımcısı aynı zamanda jeopolitik risk fiyatlamasını da zaman zaman cebinde tutuyor” dedi. Piyasaların bu hafta Çin Komünist Partisi’nin 19’uncu kongresinden çıkacak kararlara odaklanacağını ifade eden Erkan “Parti tüzüğünde yapılabilecek değişimlerin yanı sıra, Çin Yuanı’nın liberalize edilmesi ve diğer uygulanacak politikalar, sermaye çıkışıyla ilgili getirilebilecek kısıtlamalar aşırı derecede fiyatlanır. Alınan kararlar ne kadar liberalize olursa risk iştahı o kadar iyi etkilenir ve altın fiyatları da bu durumdan etkilenir” dedi. Erkan, altının ons fiyatının 1.300 doların üzerine çıkıp çıkamayacağının da izleneceğini söyledi.
