Ortaya çıkan kütleçekim dalgaları ve radyasyon, Dünya'daki ve yörüngedeki güçlü dedektörler ve teleskoplar tarafından yakalandı. Patlama 130 milyon yıl önce Hydra takımyıldızında gerçekleşti ve bu uzay ışığı ve uzay-zamandaki dalgalar henüz bize ulaşabildi.

Patlama sonucu oluşan altının Dünya kütlesinin tamamından daha fazla ağırlığı olduğu tahmin ediliyor. Çarpışma aynı zamanda büyük miktarlarda platin, uranyum ve kurşun gibi ağır elementler de oluşturdu.

Dailymail'de yer alan habere göre, Bilim insanları, bu astronomik fenomeni sadece uzay-zamandaki dalgalanmaları ölçerek "duymadılar", aynı zamanda "kilonova" olarak isimlendirilen çarpışmadan oluşan ateş topundan yayılan ışığı ve rasyasyonu "görmek" için uydu ve yeryüzü temelli teleskopları kullandılar.

Keşif, bilim insanlarının nötron yıldızlaırnın iç işleyiş yapısını ve emisyonlarını daha iyi anlamalarına ve genel görelilik ve evrenimizin genişlemesi gibi daha temel fizik konularını anlamamıza yol açacak.

Bir bilim insanı, yaşanan keşfi, "tarihin en çok incelenen astrofizik olaylarından biri olarak hatırlanacağını" söylüyor.

[old_news_related_template title="Einstein'ın 100 yıllık yerçekimi dalgaları ile ilgili teorisi kanıtlandı" desc="Bilim insanları, Einstein'ın 100 yıllık kütleçekim teorisindeki yerçekimi dalgaları ile ilgili haklılığını kanıtladı." image="https://sozcuo01.sozcucdn.com/wp-content/uploads/2016/02/11/manset-6707.jpg" link="https://www.sozcu.com.tr/2016/dunya/einsteinin-kutle-cekim-teorisi-test-edildi-1086295/"]

Caltech'teki LİGO laboratuvarının yöneticisi araştırmacı Dr. David Reitze bugün Washington'da düzenlediği basın toplantısında şunları söyledi: " Kozmosun bize sessiz bir film yerine konuşan bir film sunduğu ilk şey budur. Ses kütleçekim dalgalarıdır, video ise daha sonra gelen ışıktır."

Her bir kütleçekim dalgası tespiti, evrenin uzak bölgelerinden bir milyardan fazla ışık yılı uzakta çökmekte olan kara deliklere kadar uzanırken, Bu yeni keşif, -yine çok uzakta gerçekleşse de- çok daha yakın ve tamamen farklıydı. Buna, çarpışan nötron yıldızları neden olmuştu. Dev yıldızların kalıntılarını çok yoğun bir şekilde yakıp, Dünyada bir çay kaşığı büyüklüğündeki maddenin bir milyar ton ağırlığında olmasını sağladı.

Batı Avustralya Üniversitesi'nde kütleçekim dalgaları konusunda uzman Prof. David Blair keşfi şöyle yorumluyor: "1973'te ABD'de ilk yüksek hassasiyetli kütleçekim dalgası dedektörleri üzerinde çalışmaya başladım. Nötron yıldızlarından gelen kütleçekim dalgalarına umut bağladık. Bu bizim kutsal kasemizdi, ancak kara deliklerinden gelen kütleçekim dalgaları tespit edildiğinde bile bizden uzaklaştı. 44 yıl sonra kutsal kaseyi bulduk."

4564fd5700000578-4984066-image-a-51_1508167083241

Her biri yaklaşık olarak 12 mil çapında olan iki cismin uzay-zamanda uzadı ve birbirlerine doğru spiralleştiler ve de nihayetinde çarpıştılar. Tıpkı bir göle atılan taşın yarattığı dalgalar gibi, kütleçekim dalgaları evrende ışık hızıyla yayıldı. LİGO tarafından kullanılan Washington ve Louisiana'da bulunan iki son derece hassas dedektör tarafından bu dalgalar tespit edildi. Kütleçekim dalgalarına dair ilk bulgu 2015'in Eylül ayında keşfedildi ve Albert Einstein'ın öngörüsünü teyit etti ve projenin üç öncüsü Nobel ödülüne hak kazandı.

LİGO'nun tespitinden iki saniye sonra nötron yıldızlarının çarpışmasından ortaya çıkan gama ışını patlaması NASA'nın Fermi uzay teleskobu tarafından tespit edildi. Dünyanın dört bir yanındaki gökbilimciler hızlıca teleskoplarını gökyüzündeki küçük bir bölgele çevirdi ve belli belirsiz bir ışık tayfı gördü.

[old_news_related_template title="Beş boyutlu bir kara delik, Einstein'ın Görelilik Teorisi'ni çökertebilir" desc="Beş boyutlu kara delik üzerine yapılan bir çalışma, fizik kurallarını da yerle bir edebilir." image="https://sozcuo01.sozcucdn.com/wp-content/uploads/2016/02/20/nasa-karadelik-670-1.jpg" link="https://www.sozcu.com.tr/2016/dunya/bes-boyutlu-bir-kara-delik-einsteinin-gorelilik-teorisini-cokertebilir-1100423/"]

California Santa Cruz Üniversitesi'nden astrofizikçi Dr. Ryan Foley, "Bu çok büyük bir keşif. Nihayet evrene bakmak için iki farklı yöntemi bir araya getiriyoruz ve aynı şeki ışık ve kütleçekim dalgaları gözlemeyerek izliyoruz ve bu bile tek başına bir dönüm noktası. Aynı anda duyabilmek ve görebilmek gibi bir şey" diyor.

Warwick Üniversitesi'nden Dr. Joe Lyman, "Birkaç gün içinde elde edilen harikulade gözlemler, ışığı aşırı nükleer reaksiyonlarla güçlendirilen bir cisim olan bir kilonovayı gözlemlediğimizi gösterdi. Bu, bize mücevherlerde kullanılan altın veya platin gibi ağır elementlerin, birleşen nötron yıldızlarının birleşmesinden oluşan milyarlarca derece kalıntılarından oluşabileceğini anlatıyor."

notron-yildiz-nasa

Simyacıları yüzyıllardır meşgul eden, altın gibi değerli metallerin nasıl oluştuğunun sırrı da bu gözlemle açıklığa kavuşmuş oluyor.

Yeni veriler tarafından halihazırda cevaplanmış bir başka soru da kısa süreli gama ışını patlamalarının kaynağı oldu. Gma ışını patlamaları (GRB'ler) bilinen en güçlü patlamalardır. Bilim insanları artık nötron yıldızları çarpıştığında bir GRB türünün üretildiğini biliyorlar.

Warwick Üniversitesi'nden Dr Samantha Oates: 'Bu keşif, gökbilimcilerin yıllardır şaşkın olduğu üç soruyu yanıtladı: Nötron yıldızları birleşince ne olacak? Kısa süreli gama ışını patlamalarına ne sebep olur? Altın gibi ağır elementler nerede üretiliyor? 'Yaklaşık bir hafta içinde bu gizemlerin üçü de çözüldü."

Cardiff Üniversitesi'nden İngiliz LİGO bilim insanı Profesör BS Sathyaprakash, yeni keşfi 'gerçek bir evraka anı' olarak nitelendiriyor: Bu anın ardından gelen 12 saat, bilimsel hayatımın tartışmasız en heyecan verici saatleridir.

LİGO bilimsel işbirliğinin sözcüsü ve ABD Massachusetts Teknoloji Enstitüsü Astrofizik ve Uzay Araştırması Kavli Enstitüsündeki kıdemli araştırma bilimcisi sözcüsü Dr. David Shoemaker, "Nötron yıldızlarının iç işleyişlerinin ve ürettiği emisyonların ayrıntılı modellerini genel görelilik gibi daha temel fizik konularına kadar bu keşif çok zengin bir yelpezeyi barındırıyor : Bu, devamı gelecek bir armağan!

LİGO'dan meslektaşı olan Georgia Institute of Technology'den Profesör Laura Cadonati,: Bu tespit, astrofizikte yeni bir yolun kapılarını açtı. Ben tarihte en çok incelenen astrofizik olaylardan biri olarak hatırlanacağını umuyorum.'

notron-yildiz-ic

Türk gökbilimci Selçuk Topal ise twitter hesabından nötron yıldız çifti birleşmesine dair infografiği Türkçeye çevirerek keşfi şöyle yorumladı:

"Bugüne kadar belirlenen uzay-zaman dalgalanmasına bir yenisi eklendi. Ancak bu kez iki nötron yıldızının birleşmesi ilk kez gözlendi. İlk kez bir nötron çifti uzay-zaman dalgalanması vasıtasıyla yapıldı ve bugüne kadar ki en güçlü uzay-zaman dalgalanması belirlenmiş oldu. Bu da Avrupa'nın Virgo interferometrisinin LIGOya katılmasından sadece 17 gün sonra 17 Ağustos 2017'de belirlendi. Nötron yıldız çiftinin kütlelerinin 1.8 - 2.2 Güneş kütlesi aralığında olduğu düşünülüyor. Bugüne kadar belirlenen 4-5 uzay-zaman dalgalanmasının kaynağı birleşen kara deliklerdi. Bu kez nötron çifti söz konusu. İlk kez sadece uzay-zaman dalgalanması değil o şiddetli olayın sonunda ortaya çıkan elektromanyetik dalga da gözlendi. Bu keşfin bence en harika yani çarpışmadan ortaya çıkan ışığı da gözleyebilmek ve analiz edebilmek. Tonlarca makale çıkar buradan! Bu olay bugüne kadar gözlenen en uzun süren (1 dk üzerinde!) uzay-zaman dalgalanması oldu."

Çeviri: Reha BAŞOĞUL

[old_news_related_template title="Bu denklem fiziği değiştirebilir: ER=EPR" desc="1935 yılında fizikçiler evreni anlamak için iki teorik fizikle ilgili anahtar temaya dair makale yayımladı. Solucan delikleri ve kuantum dolaşıklığı. Peki, birbirinden ayrık olarak tanımlanan bu iki olgu gerçekte aynı şey olsaydı?" image="https://sozcuo01.sozcucdn.com/wp-content/uploads/2016/09/denk.jpg" link="https://www.sozcu.com.tr/2016/dunya/bu-denklem-fizigi-degistirebilir-erepr-1374002/"]