1 Ocak 2017’nin akşamüstü Avrasya Tüneli’nden ilk defa geçtim. Arabayı başkası kullandığı için etrafı rahatça izledim. Tünele, Koşuyolu’dan (buraya neden Göztepe deniyor bir Kadıköylü olarak anlamadım) girdik; nizami hızla seyrederek 7 dakikada Kumkapı’dan yeryüzüne çıktık. Yılbaşı olduğu için yollar boş denecek kadar tenhaydı. Unkapanı Köprüsü’nden de geçerek Taksim’e vardık.
Fenerbahçe’de başlayan seferimiz toplam 25 dakika sürdü. Yolculuğumuz tek kelimeyle süperdi. Henüz Osmangazi ve Yavuz Sultan Selim köprülerinden geçmedim. Ama onlardan geçerken de bu mühendislik harikalarına hayran kalacağım kesindir.

HAYVANLAR RASYONEL DAVRANIR

Canlılarının davranışını şekillendiren kurallara iktisat denir. Çünkü içinde yaşadığımız hayatın kendisi iktisat üzerine kuruludur. İktisadi davranışın esası da kıt kaynakları en rasyonel/iktisadi şekilde kullanmaktır.
İktisadi davranış, köpeklerin yaz ve kış aylarında, uyurken vücutlarına verdikleri şekille açıklanabilir. Önce bir geometri bilgisi hatırlatayım. Hacmine göre en az yanal alanı olan kapalı şekil küredir. Hacmine göre en geniş yanal alan ise, bir top hamuru incecik baklava yufkası haline getirince elde edilen şekle benzer yüksekliksiz dairedir. Köpekler vücut sıcaklığı sabit hayvanlardandır. Sıcak havada vücutlarını soğutmak yani içte açığa çıkan ısı enerjisini dışa transfer etmek için yayılır yani yanal alanlarını maksimize eder. Tercihan iletken bir madde olan taş üzerinde uyur. Kışları ise ısı kaybını azaltmak gayesiyle yanal alanlarını mümkün mertebe küçülterek küre şeklini alır. Yalıtkan bir zeminde uyur. Bu yatışta estetik gözetilmez.

İKTİSAT HÜZÜNLÜ BİR UĞRAŞTIR

İnsanın beynine iktisat girmişse, en güzel köprüden, en muhteşem tünelden geçerken, en görkemli sarayda yemek yerken bile bu eserin maliyeti ve yarattığı fayda nedir veya aynı parayla başka daha neler yapılabilirdi gibi sorular gelir. Yani yaşadığınız anın keyfini çıkaramazsınız.
İki gündür Avrasya Tüneli ile Osmangazi Köprü’sünün maliyet ve hâsılat garantilerini kıyaslamak için bilgi toplamaya çalışıyorum. Ortaya tuhaf bir sonuç çıktı. Avrasya Tüneli 1 milyar 245 milyon dolara mal olmuş. Devlet, tüneli yapan firmaya yıllık 100 milyon dolar hâsılat garantisi vermiş. Diğer taraftan Osmangazi Köprüsü 1,1 milyar dolara çıkmış. Devletin verdiği hâsılat garantisi ise yıllık 485 milyon dolar. Bunlar çok tutarsız rakamlar. İnanamadım (Açıklama gelirse doğrusunu yazarım) Bu durumda Avrasya Tüneli yapımcısına haksızlık edilmiş; Osmangazi Köprüsü girişimcisine ise kıyak geçilmiş oluyor. Bir ihtimal, Osmangazi Köprüsü geçiş bedeli ile Yalova-İzmir otoyol inşa maliyeti de karşılanmak istenmiş olmasıdır.

ALTYAPI YATIRIMLARININ FİZİBİLİTESİ

Köprü, tünel, liman, otoyol gibi altyapı yatırımlarının fizibilitesi, ticari projelerden farklıdır. Burada yaratılacak “sosyal fayda” ve diğer sektörlerde yaratacağı etki de hesaba katılır. Ancak tüm bunlardan daha önemlisi yurt dışından “döviz borçlanarak” döviz geliri yaratmayan yatırım yapmanın, “finansal istikrara” yapacağı menfi etkinin hesaba katılmasıdır.
Son söz: Zevki olmasa, kimse günah işlemez.