İzmir Birgi’ye girerken sizi taştan yapılmış anıtsal bir giriş bekliyor. Taşlarla kocaman bir Birgi yazıyor ve antik şehir keşfedilmek için sizi çağırıyor. Köyün ortasından bir çay geçiyor, Birgi Çayı… Köy de bu çayın iki yanına kurulmuş. Üzerindeki köprüler ise “ben tarih doluyum” diyorlar. Ağaçlar ise huzur veriyor.
Birgi’de adeta bir açık hava müzesi. Bu küçücük köyde görülmesi gereken o kadar çok yapı var ki... Çakırağa Konağı, Aydınoğlu Mehmet Bey Camii, Aydınoğlu Hamamı, İmam-ı Birgivi Türbesi, Sandıklıoğlu Konağı, Birgivi Mehmet Efendi Medresesi, Karaoğlu Camii, Birgi Surları, Demiri Mağaza, Küp Uçuranlar Kulesi, Sultan Şah Türbesi, Derviş Ağa Camii bunlardan birkaçı. Ve tabii ki evleri, köprüleri, meydanı...
Birgi evleri ilginizi çok çekecek. Her biri sizin olsun isteyecek, tek tek fotoğraflamaktan kendinizi alamayacaksınız. Ahşap kapılar, çiçeklerle süslenmiş pencereler, kırmızı tuğladan çatılar, taş yapılar ve tarih kokan sokaklar... Hepsi zamana direnmiş olmanın haklı gururunu yaşıyor.
Avrupai bir bina: Çakırağa Konağı
Bu evlerin arasında görmeniz gereken ilk yapı Çakırağa Konağı olmalı. Gördüğünüzde size
Venedik’i hatırlatabilir. Çünkü ahşapları Venedik’ten getirilmiş bu 18. yüzyıl yapısı oldukça Avrupai. Dış mimarisiyse gerçekten büyüleyici. İç mimarisinde yer alan tavan süslemeleri yapıyı daha da güzelleştiriyor. Müze olarak kullanılan üç katlı yapı şömineyle ısıtılıyor.
Bir 14. yüzyıl yapısı olan Aydınoğlu Mehmet Bey Camii, çivi kullanılmayan ahşap işçiliği ve çini kaplı minaresiyle oldukça beğenilen bir yapı. Aydınoğlu beyliğinin kurucusu olan Mehmet Bey tarafından yaptırılan bu görkemli yapının güneydoğusunda bulunan Lidyalılardan kalma aslan heykeli ise hem bir camide yer alması hem de bir güç simgesi olmasından dolayı oldukça ilgi çekici.
Köy meydanını kaçırmayın
Caminin bulunduğu meydan ise köyün kalbinin attığı yer. Meydanda bir kahvehane bulunuyor ve halk gününü burada geçiriyor. Meydan, ‘Türkiye’nin En Güzel 10 Küçük Meydanı’ listesinde üçüncü sırada yer almayı hak etmiş. Küçük ama kahvehaneden ibaret değil tabii ki. Meydanda Osmanlı Kütüphanesi, Çevre Kültür Evi, PTT, un değirmeni, Uğur Mumcu Kütüphanesi, çeşme ve çeşitli dükkanlar bulunuyor.
Bizans döneminden kalma meydanda bulunan Küp Uçuranlar Kulesi ise görmeden dönülmemesi gereken yapılardan biri. Rivayetlere göre 12. yüzyılda köye Pandukis Uygarlığı yerleşmiş ve bu taştan kuleden büyü yoluyla küpler uçurarak başka yerleşim birimlerine zarar vermişler.
Köye adını veren ise Birgi'de İmamlık yapmış olan Birgivi’nin türbesi de ziyaret edilmesi gereken yapılardan biri. Ancak kendisi mezarına adak adanmasını istemiyormuş. Çoğu kişi adasa da buna dikkat etmek gerekiyor. Türbenin önünde kurulan pazardan birçok organik ürün satın alabilirsiniz.
Bu arada Yedi Cüceler filminde oynayan cüceler de bu şirin köyde yaşıyorlar.
