Tek­no­lo­jik ye­ni­lik­le­ri kul­lan­ma ko­nu­sun­da, ne tu­tu­cu­yum­dur, ne de özür­lü, sa­de­ce sa­bır­lı­yım­dır. Akıl­lı te­le­fo­na ge­çi­şi bir hay­li ge­cik­tir­dim, da­ha da ge­cik­ti­re­cek­tim ama müm­kün ol­ma­dı. Ne­den ge­cik­tir­me? Çün­kü ka­pi­ta­lizm bu, bi­li­rim ki, çek­me­ce­sin­de ye­ni­len­miş tek­no­lo­jiy­le ye­ni ürün­le­ri bek­le­tir. Pi­ya­sa­ya sür­dü­ğü­nü kı­sa sü­re­de de­mo­de ilan eder ve ye­ni­si­ni sü­rer. Bu ara­da­ki sü­re de çok de­ğil­dir ama tü­ke­ti­ci al­da­nır, bir an­da ken­di­si­ni de­mo­de bu­lur. O ne­den­le bek­le­mek, sab­ret­mek, en doğ­ru­su­dur.
Her sa­bah yol bo­yu rad­yo din­le­rim; ha­ber­ler fi­lan. Akıl­lı te­le­fo­num­la he­men he­ves­len­dim ama hey­hat... O da ne, her şe­yi olan ye­ni akıl­lı te­le­fo­num­da arı­yor ta­rı­yor rad­yo bu­la­mı­yor­dum. Sor­dum so­ruş­tur­dum, rad­yo­yu an­cak in­ter­net üs­tün­den din­le­ye­bi­lir­sin de­di­ler. Ya­ni? Akıl­lı te­le­fo­na be­leş rad­yo koy­ma­mış­lar­dı, es­ki­sin­de ola­nı kal­dır­mış­lar­dı, ye­ni­sin­de rad­yo­yu in­ter­net üs­tün­den din­le­mek ge­re­ke­cek­ti, in­ter­net har­ca­ma­sı yap­ma­dan be­leş rad­yo din­le­mek yok­tu.

Kış­kır­tıl­mış ile­ti­şim...

Tü­ke­ti­ci­nin ye­me-iç­me­den ne­re­dey­se ke­sip tü­ke­tim büt­çe­sin­de yer ayır­dı­ğı ye­ni is­tis­mar ala­nı ile­ti­şim. Es­ki­den sa­de­ce ev­de­ki sa­bit te­le­fon için bu­gü­nün pa­ra­sıy­la 20-25 TL bir fa­tu­ra ye­ter­li iken, şim­di ev­de­ki sa­bit te­le­fo­nun fa­tu­ra­sı­na 4 ki­şi­lik ai­le­nin 4 cep te­le­fo­nu, in­ter­net abo­ne­li­ği, bel­ki Di­gi­türk abo­ne­li­ği ek­len­di ve alt al­ta ya­zın 500 TL’­yi bu­la­bi­lir ay­lık ile­ti­şim gi­de­ri­niz. El­hak, es­ki­den eri­şe­me­di­ği­niz bir di­zi ko­lay­lık var. Ama sü­zün ba­ka­lım, ne ka­da­rı vaz­ge­çil­mez? Han­gi ko­nuş­ma­yı yap­maz, SMS’­i kul­lan­maz­sa­nız, ne ek­si­lir?
Ger­çek şu ki, ça­ğın en çok ka­za­nan sek­tör­le­rin­den ile­ti­şi­min “kış­kırt­tı­ğı­” bir ih­ti­yaç için, baş­ka şey­ler­den da­ha çok ke­sip ona pa­ra ye­tiş­tir­me­ye ça­lı­şı­yo­ruz ve bu bi­zim ül­ke­miz­de çığ gi­bi bü­yü­yor. Ba­kın na­sıl...
Bek­le­ne­ce­ği gi­bi, sa­bit te­le­fon­lar de­mo­de olu­yor. 2004’te 19 mil­yo­nu aşan sa­bit te­le­fon abo­ne sa­yı­sı 2013’te 13.5 mil­yo­na ine­rek yüz­de 40’ın üs­tün­de ge­ri­le­miş du­rum­da. 2003’te özel­leş­tir­me­den Türk Te­le­ko­m’­u alan ya­ban­cı fir­ma­nın tüm ça­ba­la­ma­la­rı­na kar­şın sa­bit ge­ri­li­yor. Ama Türk Te­le­ko­m’­un in­ter­net­ten, kab­lo­dan ve mo­bil­den ka­za­nım­la­rı var ta­bi­i...
Sa­bit­te­ki ge­ri­le­me­ye kar­şı­lık, mo­bil ya­ni cep te­le­fo­nu tam bir pat­la­ma ya­şa­dı. Çok de­ğil; 2004’te 35 mil­yo­nu bul­ma­mış­tı abo­ne sa­yı­sı; bu­gün 70 mil­yo­nun üs­tün­de. Ya­ni 77 mil­yon­luk Tür­ki­ye­’de ne­re­dey­se be­bek­le­re bi­le bir cep te­le­fo­nu dü­şü­yor. Bir­kaç cep abo­ne­li­ği olan­lar hiç de az de­ğil...
Ve in­ter­net... TÜ­İK, ha­ne­le­rin ya­rı­sın­da in­ter­net ol­du­ğu­nu söy­lü­yor bi­ze. BTK da 2004’te ya­rım mil­yo­nu bul­ma­yan in­ter­net abo­ne­li­ği­nin 33 mil­yo­na yak­laş­tı­ğı­nı be­lir­ti­yor. Tam bir pat­la­ma... İn­ter­net, te­le­fon­la ile­ti­şi­mi ika­me eden önem­li bir se­çe­nek... Ni­te­kim, bu 33 mil­yon abo­ne­li­ğin 22.5 mil­yo­nu cep te­le­fo­nu olan­la­rın in­ter­net abo­ne­li­ği... Ama in­ter­net­te da­ta tra­fi­ği­ne ba­kar­sa­nız yüz­de 90’ı xDSL ya­ni sa­bit, bil­di­ği­miz in­ter­net üs­tün­den.
Ge­le­lim, pas­ta­nın pay­la­şı­mı­na...

Pay­la­şım...

Böy­le bir ile­ti­şim pat­la­ma­sı olur da or­ta­ya dev bir ka­zanç ka­pı­sı çık­maz mı? Her yıl yüz­de 5 bü­yü­yen bir pas­ta­dan söz edi­yo­ruz ve Bil­gi ve Tek­no­lo­ji Ku­ru­mu BTK, 2013 net sa­tış ge­li­ri­ni 31 mil­yar TL ola­rak açık­lı­yor.
Top­lam sa­tış ge­lir­le­rin­den as­lan pa­yı­nı Ka­ra­meh­me­t’­in his­se­da­rı ol­du­ğu, ya­ban­cı or­tak­lı Turk­cell yüz­de 30’a yak­la­şan bir di­lim­le alı­yor. Ya­ban­cı ser­ma­ye­li Türk Te­le­kom ikin­ci sı­ra­da ve pa­yı yüz­de 23 ola­rak gö­rü­nü­yor. Bir di­ğer ya­ban­cı ser­ma­ye­li fir­ma Vo­da­fo­ne, top­lam ci­ro­dan yüz­de 15 pay alır­ken Ave­a’­nın pa­yı da yüz­de 12 gö­rü­nü­yor. Sek­tör­de te­da­rik­çi, hiz­met su­nu­cu 500 e ya­kın iri­li ufak­lı fir­ma var ve on­la­rın da sek­tör­den pay­la­rı yüz­de 21’i bu­lu­yor. Böy­le olun­ca sek­tö­rün beş­te dör­dü­nün 4 fir­ma­ca pay­la­şıl­dı­ğı­nı gö­re­bi­li­yo­ruz.
Ama 2004’ten bu ya­na pat­la­ma ya­pan ile­ti­şim sek­tö­rün­den asıl as­lan pa­yı­nı Ma­li­ye Ba­kan­lı­ğı­’nın al­dı­ğı­nı unut­ma­ya­lım. Fa­tu­ra­nı­za bir göz atın, gö­re­cek­si­niz. 100 TL fa­tu­ra­nın ne­re­dey­se ya­rı­sı ver­gi ola­rak mer­ke­zi büt­çe­ye gi­di­yor fark­lı ver­gi isim­le­riy­le; KDV var, ÖTV var, özel ile­ti­şim ver­gi­si var...
Sek­tö­rü ta­mam­la­yan bir de ci­haz kıs­mı var; özel­lik­le cep te­le­fon­la­rı, lap­top­lar, tab­let­ler vb... Bun­la­rın yıl­lık it­ha­la­tı yıl­lık 7-8 mil­yar do­la­rı bu­lu­yor. Pat­la­ma­nın bir de böy­le
dış fir­ma­la­ra ya­rat­tı­ğı deh­şet­li bir pa­zar var...

Ne­yin ile­ti­şi­mi?

Pe­ki bu ile­ti­şim araç­la­rı­nı kul­la­na­rak ne ko­nu­şu­yor, ne tür me­saj­lar gön­de­rip alı­yor, in­ter­net­te ne ya­pı­yo­ruz? Kı­sa­ca ile­ti­şim ağı­nı ne için kul­la­nı­yo­ruz? Bu so­ru­ya, da­ha ön­ce­ki bir ya­zım­da ver­di­ğim ya­nı­tı ye­ni­le­ye­rek nok­ta­yı ko­ya­yım, iz­ni­niz­le;
“Bu so­ru­nun ya­nı­tı­nı ço­ğu­muz bi­li­yo­ruz, as­lın­da. Bu ile­ti­şim ağın­da do­la­şan söz­cük­le­rin ağır­lı­ğı­nı, dün­ya­yı an­la­mak ve de­ğiş­tir­mek amaç­lı bil­gi, bil­gi­nin üre­ti­mi ve pay­la­şı­mı oluş­tu­ra­bi­lir­di, ama de­ğil. Bu muh­te­şem ile­ti­şim im­ka­nı da­ha adil, da­ha de­mok­ra­tik bir dün­ya­yı in­şa et­me­mi­ze ya­ra­ya­bi­lir­di, ama öy­le kul­lan­mı­yo­ruz. Ne ya­zık ki, bu­gün­kü kul­la­nı­mıy­la, mev­cut ege­men­lik iliş­ki­le­ri­ni ye­ni­den üret­me­ye, tü­ke­ti­mi hız­lan­dır­ma­ya, muk­te­dir­le­rin tah­tı­nı güç­len­dir­me­ye ya­ra­yan, uyu­tan, oya­la­yan, uyuş­tu­ran bir ile­ti­şim kul­la­nı­mı­mız var bu­gün.
Yi­ne de ter­si­ni yap­mak eli­miz­de. Fark­lı bir ile­ti­şim kul­la­nı­mı ve onu, fark­lı bir dün­ya ya­rat­ma­da kul­lan­ma, hâ­lâ müm­kün. Ye­ter ki, bu­nu is­te­ye­lim.”