Burçak Cürül Öztürk \ bozturk@sozcu.com.tr \ @CurulBurcak

Türkiye'de son dönemde mahkemelerin oldukça sık başvurdukları yayın yasağı kararları, adeta "normal bir uygulama" haline dönüştü. Bu da hangi durumlarda yayın yasağı uygulamasına gidilebilir? Ya da gidilmeli midir? Medyanın kendi öz denetimini yapması gereken durumlara müdahale edilmesi doğru mu? gibi soruları da beraberinde getirdi.

İşte son dönemde verilen ve basın özgürlüğünü tekrar sorgulamanız gereken "Medyada 3 Maymun" kararları

Cezaevinde tecavüz dehşetini yazmak YASAK



Ceyhan’ın 2’nci Sulh Ceza Mahkemesi, M Tipi Cezaevi’nde suç mağduru bir çocuğun günlerce koğuş arkadaşının tecavüze uğradığının sonradan anlaşıldığı olayla ilgili yayın yasağı getirdi. Ceyhan Başsavcılığı’nın, CHP Kadın ve Çocuk Hakları İzleme Komisyonu üyelerince cezaevine yapılan ziyaretten bir gün önce yaptığı başvuru, aynı gün karara bağlandı ve CHP heyetinin inceleme yaptığı saatlerde taraflara tebliğ edildi.

Şike davası ile ilgili haberler yayınlamak YASAK



İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı’nın talimatıyla 3 Temmuz 2011’de 15 ilde eş zamanlı başlatılan ‘şike’ operasyonunda gözaltına alınan Bülent Uygun’un avukatının başvurusu üzerine İstanbul 13’üncü Ağır Ceza Mahkemesi yayın yasağı kararı vermişti

Yayın yasağı gerekçesini ise mahkeme şöyle açıkladı;"Soruşturmada gizlilik kararı bulunmasına rağmen, dosyada yer aldığı iddia edilen telefon görüşmeleri ve ifade tutanakları kamuoyuna aktarılmıştır. Haklarında kesinleşmiş mahkeme kararı bulunmamamasına rağmen şüphelilerin şöhret ve hakları, aile düzenleri ve toplum sağlığı tehlikeye düşürülmüştür:"

17 ve 25 Aralık yolsuzluk operasyonlarını yazmak YASAK




Türkiye tarihinin en büyük siyasi krizlerinden birisinin başlatan ve AKP ile Gülen cemaati arasındaki ipleri kopma noktasına getiren 17 Aralık tarihli "rüşvet ve yolsuzluk" operasyonu kapsamında, dosyayla ilgili her türlü haber, röportaj, eleştiri ve dosya içerikleri ile alakalı olarak, soruşturma tamamlanıncaya kadar yayın yasağı konulmasına karar verdi.

Soruşturmanın kilit ismi Reza Zerrab’ın mahkemeye konu ile ilgili yaptığı başvuruyu değerlendiren İstanbul 2. Asliye Ceza Mahkemesi, soruşturma tamamlanıncaya kadar 17 Aralık operasyonu ile ilgili haberlere yayın yasağı getirdi.

4 bakanla ilgili yolsuzluk ifadelerini yazmak YASAK



Ayrıca Ankara 7’nci Sulh Ceza Hakimliği, eski ekonomi bakanı Zafer Çağlayan, eski içişleri bakanı Muammer Güler, eski AB bakanı Egemen Bağış ile eski çevre ve şehircilik bakanı Erdoğan Bayraktar hakkındaki Meclis Soruşturma Komisyonu haberlerine yayın yasağı koydu. Talep, komisyon başkanı AKP’li Hakkı Köylü’den geldi.

"Aktütün'ü itiraf edin “demek YASAK



Genelkurmay Başkanlığı Askeri Mahkemesi, Taraf gazetesinin 14 Ekim 2008 tarihli sayısında yayımlanan "Aktütün'ü itiraf edin demiştik... Biz açıklıyoruz" başlıklı haberine yayın yasağı getirdi. Yasağa, 'devletin güvenliğine ilişkin bilgileri açıklamak suçuna vücut verebilme ihtimali' gerekçe olarak gösterildi.

HDP mitingine bomba ile ilgili yayın YASAK



5 Haziran tarihli saldırı ile ilgili olarak Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığı, soruşturma hakkında gizlilik kararı verilmesi için başvuru yaptı. Başvuruyu değerlendiren nöbetçi Sulh Ceza Hakimliği, soruşturma dosyasının tamamı için gizlilik kararı verdi.

MİT TIR’ları tutanaklarını yazmak YASAK




Adana-Ceyhan karayolunda MİT'e ait olduğu iddia TIR'ların durdurulması ve İncirlik Park alanındaki MİT'e ait olduğu iddia edilen otobüslerin durdurulmasına ilişkin haberlere yayın yasağı getirildi. Devlet sırrı niteliğindeki bilgi ve belgelerin yazılı ve görsel medyada yayınlanmasının soruşturmayı zafiyete uğratacağı gerekçesiyle mahkeme, soruşturma dosyasıyla ilgili olarak yazılı, görsel ve internet medyasında her türlü haber, röportaj ve yayın hakkında soruşturma tamamlanıncaya kadar yayın yasağı konulmasına karar verdi.

Nihat'ın ölümüne ilişkin haberleri yayınlamak YASAK

Cizre ilçesinde 14 Ocak’ta 12 yaşındaki Kazanhan’ın hayatını kaybetmesinden sonra olayın aydınlatılması amacıyla görevlendirilen İçişleri Bakanlığı Mülkiye Başmüfettişi İbrahim Akın ve Emniyet Genel Müdürlüğü Başmüfettişi Ayhan Acet’in ilçedeki çalışmaları sona erdi. Öte yandan, olayla ilgili açılan soruşturma dosyasına savcılık tarafından gizlilik kararı konuldu

Soruşturması bitmeyen KPSS sorularının çalınması ile ilgili haber yazmak YASAK



2012 yılında KPSS sorularının çalınmasına ilişkin haberler konusunda da yayın yasağı gündeme geldi. ÖSYM, mahkemeden 2012 KPSS kopya iddiaları konusunda yayın yasağı getirilmesini istedi.

Hakkari'de 3 askerin şehit edilmesini yazmak YASAK




Yüksekova ilçesinde terör örgütü mensuplarınca düzenlenen silahlı saldırıda, 3 askerin şehit edilmesiyle ilgili yayın yasağı kararı alındı

52 kişinin öldüğü Reyhanlı bombasını yazmak YASAK




Hatay’ın Reyhanlı ilçesinde 52 kişinin ölümüne 146 kişinin yaralanmasına neden olan terör saldırısı Türkiye Cumhuriyeti tarihinin en kanlı terör eylemi olarak kayıtlara geçerken Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) ‘güvenlik’ gerekçesiyle Reyhanlı Sulh Ceza Mahkemesi tarafından yayın yasağı getirdiğini duyuruldu.

RTÜK'ten kanallara ‘Soma faciası‘ uyarısı!



RTÜK Başkanı Davut Dursun, Manisa Soma'daki maden kazası konusunda yayıncı kuruluşları hassas davranmaları konusunda, 'kederli insanların hissiyatlarına saygı gösterilmesi' gerektiği noktasında uyardı.

35 sivilin öldüğü Uludere saldırısını yazmak YASAK



28 Aralık 2011 akşamı Türk Hava Kuvvetlerinin, Şırnak’ın Uludere ilçesi Roboski (Güyazı) köyünde F-16 savaş uçaklarıyla yaptığı bombardıman sonucunda 35 sivilin ölümünü ve bir kişinin yaralanmasını neden olan Uludere operasyonu RTÜK’ün yayın yasağı getirdiği haberler arasında yer aldı.

IŞİD'in konsolosluğumuzu basmasını yazmak YASAK




Radyo ve Televizyon Üst Kurulu'ndan Ankara 9. Ağır Ceza Mahkemesinin kararıyla Türkiye'nin Musul Başkonsolosluğu'nda bulunan ve IŞİD terör örgütü tarafından bilinmeyen bir yerde tutulan Türk vatandaşlarının güvenliklerinin sağlanması için soruşturma tamamlanıncaya kadar her türlü yazılı, görsel basın ve internette yayın yasağı konulmasına karar verildiği bildirildi

Suriye ses kayıtlarını deşifre etmek de yayınlamak da YASAK



Suriye konusunda yapılan gizli bir toplantıda Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, MİT Müsteşarı Hakan Fidan, Genelkurmay İkinci Başkanı Orgeneral Yaşar Güler ile Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı Feridun Sinirlioğlu arasında geçtiği iddia edilen ses kaydı gündemde bomba gibi düştü, ardından Radyo ve Televizyon Üst Kurulu, ses kaydıyla ilgili yayın yasağı getirdi. Kurul, yayın yasağını RTÜK yasasının ‘olağanüstü dönemlerde yayınlar’ı düzenleyen 7’nci maddesine dayandırdı.

Erdoğan'ın ofisinde çıkan böcekleri yazmak YASAK



Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın çalışma ofisinde ve Keçiören’deki evinde bulunan ve “böcek” olarak adlandırılan dinleme cihazına ilişkin yürütülen soruşturmayla ilgili de yayın yasağı konuldu. Yasağa, Basın-yayın organlarında gerçeğe aykırı, belli kişi ve grupları hedef gösterir şekilde, soruşturmanın gizliliğini ihlal eder nitelikte yayınlar yapıldığı, daha ileriki aşamada bu yayınların, soruşturmanın sağlıklı yürümesi yönünde ciddi tehlike teşkil edeceği” gerekçe olarak gösterildi.

Bingöl'de şehit edilen polisle ilgili yayın YASAK



Kobani eylemleri sırasında 9 Ekim’de Bingöl Emniyet Müdürü Atalay Ürker ve beraberindeki polislere yönelik iki polisin hayatını kaybettiği silahlı saldırıya ilişkin soruşturmada gizlilik kararı alındı, olayla ilgili yayın yasağı getirildi.

34 kişinin hayatını kaybettiği Suruç katliamı ilgili yayın YASAK



Suruç ‘ta 34 kişinin feci şekilde hayatını kaybettiği katliamda Sulh Ceza Hakimliği Suruç'taki canlı bomba saldırısına ait görüntülerin yazılı, görsel ve sesli yayın organlarında yayınlanmasına yasak getirdi.

Suriye'nin düşürdüğü F-4 uçağıyla ilgili yayın YASAK



20 Haziran 2012 tarihinde Türkiye-Suriye sınırında keşif görevi yaparken, Suriye tarafından düşürülen TSK'ya ait savaş uçağı konusundaki haberlere de yayın yasağı getirildi.

Utanç davasına yayın yapmak YASAK



Sakarya’da 'utanç davası' olarak bilinen 14 yaşındaki Ö.C. adlı kıza 28’i çocuk toplam 34 kişinin cinsel istismarda bulundukları iddiasıyla açılan davada mahkeme gizlilik kararı verdi.

Yazı, haber, eleştiri, sosyal medya, görüntü...
Ankara Katliamına dair her şey YASAK



Ankara'da resmi rakamlara göre 99 kişinin can verdiği, Türkiye Cumhuriyeti tarihine geçen en büyük terör saldırısına ilişkin, soruşturma tamamlanıncaya kadar uygulanmak üzere yayın yasağı getirildi. Kararda 'Soruşturma dosyası kapsamı hakkında yazılı, görsel, sosyal medya ile internet ortamında faaliyet gösteren her türlü medyada her türlü haber, röportaj, eleştiri ve benzeri yayınların" yasaklandığı dile getirildi. Kamuoyunda tartışma yaratan kararın içerdiği 'eleştiri yasağı' ise şaşkınlıkla karşılandı. Son dönemin en geniş kapsamlı yayın yasağı sosyal medyanın gündeminde de yer aldı.