Avrupa Konseyi bünyesinde faaliyet gösteren İşkence ve Kötü Muameleyi Önleme Komitesi, Türk yetkililerin ülke genelindeki gösteriler sırasında güvenlik güçlerine, kötü muamelenin yasak olduğu ve yasağı ihlal edenlerin cezalandırılacağı yönünde kararlı bir mesaj vermesini istedi.
Merkezi Strasbourg'da bulunan komitenin bağımsız uzmanlardan oluşan üyelerinin 2013 yılında Türkiye'deki cezaevleri ve karakollara yaptığı ziyaret ile ilgili rapor yayımlandı.
Raporda, cezaevi ve karakollardaki fiziki durum ve uygulamalara ilişkin bazı eleştiriler getirildi ve bir dizi öneride bulunuldu.
Ankara ve İstanbul'daki polis karakollarında gösteri yürüyüşleri sonucu gözaltına alınan kişilere orantısız güç kullanıldığı yönündeki şikayetlere yer verilen raporda, yetkililere Türkiye genelinde özellikle toplu gösteriler sırasında güvenlik güçlerinin kötü muamele yapmaması, gereğinden fazla güç kullanmaması ve bunları yapanların cezalandırılacağı yönünde kararlı bir mesaj vermesi çağrısında bulunuldu.
Komitenin, Türkiye'de güvenlik güçlerinin özellikle kapalı yerlerde göz yaşartıcı gaz kullanımı konusunda "endişeleri olduğu" kaydedilen raporda, İçişleri Bakanlığının kapalı yerlerde ve saldırı halinde veya direnişte olmayan kişilere göz yaşartıcı bomba atılmaması konusunda yayınladığı genelgenin memnuniyetle karşılandığı ifade edildi.
Komite raporunda, göstericilere müdahale eden güvenlik güçlerinin kimlik numaralarının üniformalarının veya kasklarının üzerinde açık bir şekilde yer alması için gerekli önlemlerin alınması istenirken, güvenlik güçlerine kimlik numaralarını saklamalarının ciddi suç teşkil edeceği uyarısında bulunulması tavsiye edildi.
Gözaltında kötü muamele
Raporda Diyarbakır ve Şanlıurfa'da polis sorgusu ve gözaltısı sırasında kötü muamele ve orantısız güç kullanıldığı yolundaki şikayetlere yer verilirken, gözaltındaki kişilere kötü muamele uygulayanların cezalandırılması için yetkililerin gerekli tedbirleri alması istendi.
Komite raporunda özellikle Güneydoğu Anadolu'da gözaltında sorgulanan kişilerin, avukat bulundurma taleplerinin gerektiği gibi yerine getirilmediği yolundaki şikayetlere yer verildi ve Türk hükümetinden bu konuda da gerekli tedbirleri alması talep edildi.
Avukat bulundurulmaması halinde, bunun gerekçesinin kayıt altına alınması ve bir kopyasının da ilgili kişiye verilmesi istenen raporda, gözaltındaki sorgulamaların sesli ve görüntülü kayda geçirilmesi ve bu kayıtların gerektiği sürece saklanması konusundaki hassasiyete uyulması tavsiye edildi.
Raporda, komitenin, Türk yetkililerin yabancılarla ilgili gözaltı merkezleri konusundaki önerileri yerine getirmesinin memnunlukla karşılandığı ifade edildi.
Cezaevlerinde durum
Komite raporunda Gaziantep ve Şanlıurfa cezaevlerinin fiziki koşulları “aşırı dolu” oluşu nedeniyle eleştirilirken, yetkililere konu ile ilgili önlem almaları tavsiye edildi. Komite raporunda Sincan, Şanlıurfa ve İzmir çocuk ıslahevlerindeki kötü muameleye de eleştiri getirildi.
Raporda, Diyarbakır, Şanlıurfa Gaziantep E-tipi cezaevlerinin fiziki koşullarına yönelik eleştirilere yer verilirken, bunlarla birlikte İzmir cezaevinde de mahkumlar için düzenlenen aktivitelerin yetersiz olduğu şikayetinde bulunuldu.
Sağlık Bakanlığının mahkumların sağlık durumu ile ilgili uyumlu hizmet programını hayata geçirmesi tavsiye edilen raporda, ziyaret edilen cezaevlerinin neredeyse tamamında ciddi kaynak sorunu yaşandığı eleştirisinde bulunuldu.
Raporda, Türk hükümetinin raporun içeriğine dair yanıtları da yer aldı.
