ENGİN ESEN / SÖZCÜ

Panama’daki hukuk bürosu Mossack Fonseca’nın 40 yıllık belgelerinin ifşa edilmesiyle “vergi cennetleri” dünya gündemine yeniden otururken, mali sistemi yeterli şeffaflığa sahip olmayan Türkiye de  vergi cennetleri arasında sayılıyor.

İngiltere merkezli Vergi Adaleti Ağı (TJN) adlı sivil toplum kuruluşu, 21 ila 32 trilyon dolarlık varlığın, dünya üzerinde vergilendirilmediği veya çok düşük oranda vergilendirildiği yerlerde “gizlendiğini” tahmin ediyor. Grup bünyesindeki uzmanlar tarafından hazırlanan Finansal Gizlilik Endeksi’nde 92 ülkeye, vergi ve maliye düzenlemelerinin ne kadar etkili ve şeffaf olduğuna göre “gizlilik puanı” veriliyor. Daha sonra bu ülkelerin uluslararası finansal işlemler hacmi içindeki ağırlıkları hesaplanıyor. Bu iki veri üzerinden, ülkelerin endeks puanı ortaya çıkarılıyor.

CAYMAN ADALARI İLE AYNI GRUPTAYIZ


Gizlilik puanı 100 üzerinden 64 olan Türkiye’nin sınırlar ötesi işlemler içindeki ağırlığı ise 0.18 düzeyinde. Böylece Türkiye, vergi kaçırmaya veya kara para aklamaya en uygun 19’uncu ülke olarak görünüyor.

Sadece gizlilik puanı esas alınırsa Türkiye, İngiliz hanedanının deniz aşırı özerk topraklarından sayılan Bermuda, Cayman Adaları, Jersey, Man Adası ve Guernsey ile Filipinler, Suudi Arabistan ve Makedonya gibi ülkelerle aynı grupta yer alıyor.

Finansal Gizlilik Endeksi’nin en tepesinde, banka hesabı sahiplerinin isimlerini sır olarak saklama geleneğine sahip İsviçre yer alıyor. Son yıllarda uluslararası vergi kaçırma soruşturmaları nedeniyle bu tutumunu gevşetse de, İsviçre, gizli hesapların en büyük merkezi olmayı sürdürüyor.

Eski bir İngiliz kolonisiyken 1997’de Çin’in özel yönetim bölgesi haline gelen Hong Kong, hamiline yazılı hisse senedi alım satımına izin veriyor. Panama Belgeleri’ne kaynaklık eden Mossak Fonseca şirketinin en faal şubesinin de aslında Hong Kong’da olduğu söyleniyor.

İSVİÇRE’DEN KAÇAN DELAWARE’YE GİTTİ


Uluslararası Şeffaflık Örgütü’nün “uluslararası suç cenneti” diye tanımladığı, ABD’nin Delaware, Nevada, Arizona ve Wyoming eyaletleri, gizliliği tehlikeye düştüğü için İsviçre’den kaçan servet sahiplerinin ikinci durağı olarak biliniyor.

945 bin nüfusa sahip Delaware’de kişi başına bir şirket düşüyor. Diğer yandan, endekste gizlilik puanı en yüksek olan ülkeler arasında Vanuatu, Samoa ve Brunei yer alırken, en şeffaf ülkeler arasında Danimarka, Finlandiya ve İspanya bulunuyor.

Bu arada, şu ana kadar İzlanda Başbakanı’nın istifasına, İngiltere Başbakanı’nın ise siyasi baskı altında kalmasına yol açan Panama Belgeleri’nin büyük bölümünün mayıs ayı başında açıklanması bekleniyor.

5 BAŞLIKTA KIRIK NOT VERİLDİ


Raporun değerlendirme kısmında, toplam gizlilik puanı 64 olan Türkiye’nin zayıf not aldığı 5 başlık şöyle sıralanıyor: “Özel vakıfların sicillerinin kamuya açıklığı, şirketlerin intifa hakkı sahiplerinin (esas faydalanıcılarının) kayıt altına alınması, şirket sahipliği kayıtlarının kamuya açıklığı, şirket hesaplarının kamuya açıklığı, şirketlerin ülke mali raporlar yayınlaması zorunluluğu.”

Türkiye sadece, yerleşik olmayanlara yapılan ödemelerin vergi idarelerine bildirilmesi başlığında geçer not alabildi. Bunun dışındaki tüm alanlarda zayıflıkları bulunuyor.