Venedik Bienali 15. Uluslararası Mimarlık Sergisi Türkiye Pavyonu’nda, küratörler Feride Çiçekoğlu, Mehmet Kütükçüoğlu ve Ertuğ Uçar önderliğindeki Hüner Aldemir, Caner Bilgin, Hande Ciğerli, Gökçen Erkılıç, Nazlı Tümerdem ve Yiğit Yalgın’dan oluşan proje ekibinin, Cemal Emden ile Namık Erkal’ın küratöryel işbirliğiyle şekillendireceği Darzanà başlıklı proje yer alacak.
Darzanà bir zamanlar Akdeniz’in ikiz limanları olan tersane kentleri Venedik ve İstanbul arasında bir köprü kurmak ve iki kentin ortak kültürel mirasını vurgulayarak bunun dil ve mimarideki izlerini gelecek hayallerine yansıtmak için biçimleniyor. Projenin adı olan Darzanà, Türkçede ‘tersane’ ve İtalyancada aynı anlama gelen ‘arsenale’ sözcükleriyle ortak kökenden geliyor. Türkiye Pavyonu, bienalin ana mekânlarından Arsenale’deki Sale d’Armi binasında bulunuyor.
Venedik Bienali 15. Uluslararası Mimarlık Sergisi’nde, Alejandro Aravena küratörlüğünde gerçekleştirilecek Reporting from the Front başlıklı ana serginin yanı sıra Arsenale ve Giardini ile kentin farklı noktalarına yayılan 62 ülkenin pavyonları da yer alacak. Filipinler, Kazakistan, Nijerya, Seyşeller ve Yemen bu sene ilk defa Venedik Bienali Uluslararası Mimarlık Sergisi’ne katılacak ülkeler olacak.
Toplantıda İKSV Genel Müdürü Görgün Taner ile Türkiye Pavyonu mimarlık sergisi eş sponsorları Schüco Türkiye adına Genel Müdür Can Eren ve VitrA adına Eczacıbaşı Yapı Ürünleri Grubu Başkanı Atalay Gümrah da birer konuşma yaptı.
Toplantının açış konuşmasını yapan İKSV Genel Müdürü Görgün Taner “Venedik Bienali sergilerinin yer aldığı Arsenale binasında ülkemize kazandırılan kalıcı mekân sayesinde bir kez daha bu sergiye katılıyoruz. Ülkemizin bu etkinlikte yer almasını önemsiyor ve ülkemizdeki yaratıcı sektöre de zenginlik kattığına inandığımız bu serginin koordinasyonunu üstlenmekten büyük mutluluk duyuyoruz” dedi.
Schüco Türkiye Genel Müdürü Can Eren “İlk kez 2014 yılında İKSV tarafından Venedik Bienali Uluslararası Mimarlık Sergisi Türkiye Pavyonu’na destek önerisi geldiğinde Avrupa ve dünya genelinde ekonomik tablonun olumsuz yönde eğilim göstermesi nedeniyle merkezi bir kararla tanıtım ve sponsorluk bütçemiz önemli ölçüde daraltılmıştı. Buna karşın Venedik Mimarlık Bienali projesi o dönemde bütün dünyada hiç tereddütsüz onayladığımız nadir projelerden biriydi. O gün verdiğimiz desteğin kesinlikle doğru adrese gittiğini daha sonra yaşadık ve gördük. Bugün de gene sizlerle beraberiz. Çünkü Türk mimarlığının dünyanın bu çok önemli sergi alanında iyi temsil edilmesinin gereğine inancımız ve bunun sunumunun da, İKSV’nin ehil ellerinde en doğru şekilde yapılacağına güvenimiz sonsuz” dedi.
VitrA adına konuşan Eczacıbaşı Yapı Ürünleri Grubu Başkanı Atalay Gümrah ise “Ülkemizin sahip olduğu zengin kültürel mirasın ve tarihi dokunun, hepimiz için önem taşıyan mimarlık ve kent planlaması adına, kıymetli bir fırsat olduğunu düşünüyoruz. VitrA markamızla kuruluşumuzdan bu yana, tasarımı ve mimarlığı odağına alan çalışmalar yapıyor, toplumsal hayatı geliştiren girişimlerin desteklenmesini önemsiyoruz. Sektörün tüm aktörleriyle işbirliği ve paylaşım içindeyiz. Özellikle, mimarlık alanındaki yaratıcı zihinlerin beslenmesi ve gelişmesi için uygun platformlar oluşturuyor ve bu alandaki birçok projeye destek veriyoruz. Bu doğrultuda, Türkiye’nin ve İKSV’nin yıllardır hayali olan, geçtiğimiz bienalde hayata geçen Venedik Mimarlık Bienali Türkiye Pavyonu sergisine bu yıl da desteğimizi sürdürüyoruz” dedi.
Türkiye Pavyonu’ndaki sergi, İKSV’nin koordinasyonunda, Schüco Türkiye ve VitrA’nın eş sponsorluğunda, Competenza’nın prodüksiyon desteği, AKDO (Silkar Madencilik) katkıları, TC Dışişleri Bakanlığı ile TC Kültür ve Turizm Bakanlığı himayesinde gerçekleştiriliyor. İKSV’nin girişimi ve 21 destekçinin katkılarıyla, Arsenale’de 20 yıllığına kiralanan uzun süreli mekân sayesinde Türkiye 2014 yılından sonra ikinci defa Venedik Bienali Uluslararası Mimarlık Sergisi’nde yer alacak.
Darzanà: İki Tersane, Bir Vasıta
İstanbul ve Venedik tersaneleri arasında bir köprü kuracak proje, başlığını Akdeniz’e özgü melez bir sözcükten alıyor. Aynı anlama gelen ‘tersane’ ve ‘arsenale’ sözcükleriyle ortak kökene sahip olan Darzanà, Lingua Franca’ya da atıfta bulunuyor. Lingua Franca, 11. yüzyıl ile 19. yüzyıl arasında Akdeniz coğrafyasında denizciler, seyyahlar, tüccarlar, kısacası aynı dili konuşmadıkları halde birbirleriyle anlaşması gereken insanlar arasında kullanılan melez bir dil. Benzer şekilde ortak bir mimari dilden söz etmek ve bunu Architectura Franca olarak tanımlamak da mümkün.
Bugün farklı kimliklere ve ölçeklere sahip Venedik ve İstanbul’un, geçmişte birbirini yansılayan ve benzer üretimler yapan tersanelerinin ortak nüvesi, tekne inşaatının yapıldığı ve sonrasında teknelerin suya bırakıldığı, denize dik konumlanmış, boyutları tekne boyutlarıyla ilişkili, Türkçede “göz”, İtalyancada “volti” denen mekânlar. Darzanà projesi için de Haliç kıyılarındaki tersane yapılarının içinde, terk edilmiş bir gözde, atık malzemelerden son bir tekne, bir baştarda inşa edilecek. Sale d’Armi binasındaki Türkiye Pavyonu’nun yer aldığı göze taşınacak ve orada tekrar kurulacak.
Kökeni Latin dillerinde bastardo sözcüğünden gelen baştarda, hem kürekli hem yelkenli bir kadırga türü. Akdeniz’e özgü melezliği simgeleyen bu kavram, Darzanà projesinin de vasıtası olacak. Baştarda, bugün biri bir megakentte çürümeye terk edilen, diğeri bir müzekentte yılın belli zamanlarında hayat bulan iki göz arasında köprü olacak. Suya sınır çekilemeyeceğini, sözcükler arasına tel örgü gerilemeyeceğini gösterirken, cepheleri ve sınırları eşiklere ve uzlaşma alanlarına çevirmenin ipuçlarını arayacak. Mimarlık pratiği cepheleşmelere, çatışmalara ve sınır çekip içine kapanmalara, mesleği terk edip başka işlerle uğraşmalara yatkın bir alan. Mimarlığa devam ederek çatışma alanlarını uzlaşma mekânlarına dönüştürmenin mümkün olup olmadığı sorusu Darzanà projesinin ana temasını oluşturacak.
Darzanà Kitabı ve Projeye Özel Çanta
Darzanà projesine eşlik etmek üzere bir kitap hazırlanıyor. Kitapta, Haliç’teki tersanelerin kuruluşundan altın çağını yaşadığı döneme ve kullanılmaz hale geldiği zamanımıza kadar yayılan tarih, farklı arşiv malzemeleriyle hikâyelendirilecek. Feride Çiçekoğlu editörlüğünde hazırlanan kitapta, Namık Erkal ve Vera Costantini’nin yazılarıyla Cemal Emden’in ları yer alacak. Kitabın tasarımını serginin tüm görsel malzemelerini de hazırlayan Bülent Erkmen üstleniyor. Yapı Kredi Yayınları tarafından dağıtılacak kitap, Türkçe ve İngilizce olarak basılacak ve Venedik Mimarlık Bienali açılışıyla kitapçılarda satışa sunulacak.
Ayrıca, Darzanà projesine özel bir çanta da tasarlanıyor. Proje ekibinden Hüner Aldemir’in tasarladığı çantalar kullanılmış yelken bezlerinden yapılıyor.
Türkiye Pavyonu Ön Etkinliği
Venedik Bienali 15. Uluslararası Mimarlık Sergisi Türkiye Pavyonu’nda yer alacak projeyle ilgili 5 Nisan Salı akşamı Salon İKSV’de bir etkinlik gerçekleştirilecek. Proje için küratöryel işbirliği yapan Cemal Emden ve Namık Erkal, İstanbul’daki tersanelerin tarihini ve hikâyeler üzerinden katılımcılara aktaracak. Ücretsiz olarak gerçekleştirilecek söyleşinin detayları www.iksv.org adresinden takip edilebilir.
Türkiye Pavyonu Seçici Kurulu
İki aşamalı bir açık çağrı sonucunda Darzanà başlıklı projeyi belirleyen Seçici Kurul üyeleri arasında; Kadir Has Üniversitesi, Sanat ve Tasarım Fakültesi, Mimarlık Bölüm Başkanı, Harvard Üniversitesi Tasarım Yüksek Okulu (Graduate School of Design-GSD) Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sibel Bozdoğan; İstanbul Modern Müzesi Direktörü Levent Çalıkoğlu; Abdullah Gül Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Arzu Erdem; Kadir Has Üniversitesi İstanbul Çalışmaları Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü, Kadir Has Üniversitesi, İktisadi, İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi, Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Murat Güvenç; Hatırlı Mimarlık Ltd. Şti. Kurucu Ortağı, TSMD (Türk Serbest Mimarlar Derneği) Üyesi ve ODTÜ Mimarlık Bölümü yarı zamanlı Öğretim Görevlisi Yeşim Hatırlı; Dünya Mimarlık Birliği Kurucu Başkanı Prof. Dr. Süha Özkan ve Bilgi Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Uğur Tanyeli yer alıyor.
DHA
