AORT DAMARI NEDİR?
Aort Organizmanın en önemli atardamarının adı. Kalpte sol karıncıktan doğar, önce yukarıya sağa, daha sonra bir yay oluşturarak (aort yayı) sola yönelir ve son olarak arkaya aşağıya doğru ilerler. Önce göğüs boşluğunda seyreder, daha sonra diyaframdan karın boşluğuna geçer ve omurganın önünde ilerlerken 4. bel omuru düzeyinde iki büyük yan dal (böğür anaatardamarı) ve bir orta küçük dal (sağıı orta atardamarı) verir. Bu damarsal yapı, embriyoiıal yaşamda oluşan karmaşık değişikliklerden sonra bu son biçimini alır. Kalp, kendisine bağlı damar sistemiyle birlikte bir taslak halindeyken giderek gelişir. Başlangıçta kalp taslağından doğan atardamardan (karın aortu), her iki yanda altı damar kemerinden oluşan dallara (aort yayları) ayrılır. Bu dallar ilkel yutağın iki yanından arkaya yönelerek sol ve sağ sırt aortunu yaparlar.
AORT DAMARI NEDEN YIRTILIR?
YİYECEKLER SAĞLIKLI BİR BİREYİN DAMARINI YIRTMAZ
Basında çıkan haberlerde “boğazına takılan patates kızartmasını çıkartmaya çalışırken aort damarı yırtıldı” olarak belirtilen acil ameliyat nedeni hakkında halkımıza açıklayıcı bilgi verme gereği doğmuştur.
Öncelikle yemek yerken soluk borusu veya yemek borusuna takılan yiyecekler çıkarılması esnasında sağlıklı bir bireyin damarlarında yırtılma olmaz. Vücudun damar sistemi sağlıklı ise refleks hareketlerinden yani öksürme, hapşırma, ıkınma… gibi göğüs içindeki basınç artışlarından etkilenmez.
HİPERTANSİYON EN BÜYÜK NEDEN
Fakat kalpten çıkan ana damar olan aort damarında daha önce oluşan yıpranma, balonlaşma, duvarlarında harabiyet varsa bu tip refleks hareketlerinde bile yırtılma riski olabilir. Aort damarını bu tip riske hazırlayan en büyük etken kontrol altına alınamamış tansiyon yüksekliğidir. Hipertansiyon zamanla aort damarının duvarını yıpratır ve balonlaşmaya, kireçlenmeye veya diseksiyon denen içten yırtılmaya yol açar. İşte bu durumda basit bir öksürme bile damardaki hasarı artırıp yırtılmaya yol açabilir.
DAMAR HASARI OLUŞTURAN 2 SEBEP
Boğazına bir şey takılıp boğulma tehlikesi geçiren kişide damar hasarı oluşması için 2 önemli durum vardır:
1- Ölüm korkusu sonucu stres hormonlarının acilen yükselip damar içi kan basıncını çok yükseltmesi
2- Nefes alma zorluğunun uyardığı öksürme ve hapşırma refleksi sonucu göğüs içindeki basıncın artmasıdır.
Her iki durumda da daha önce zarar görmüş aort damarı yırtılabilir. Ama “daha önce zarar” görmüş, yani kontrol edilememiş tansiyon sonucu zarar görmüş damar.
Yoksa, sağlıklı bir aort damarı ani basınç yükselmelerine dayanıklıdır.
Bu vesile ile yüksek tansiyon hastalığının ne kadar önemli sonuçlar oluşturabileceği akılda tutulmalıdır. Şu unutulmamalıdır ki, tansiyon yüksekliği olan bir kişide ani başlayan sırt, göğüs ağrısı varsa, bu ağrı sanki “bıçak saplanıyor” tarzında ise hastada “aort diseksiyonu” denen aort damar yırtılması riski vardır. Bu durumda en yakın hastaneye gidilmeli ve orada da tecrübeli kalp damar cerrahisi kliniği bulunmalıdır.
