Sperm tahlili hakkında açıklamalar yapan Üroloji Uzmanı Prof. Dr. Kaan Aydos, çocuk sahibi olmak isteyen çiftler için önemli bir tahlil olduğunu belirtirken, "Hiç meni gelmemesi ya da içinde sperm hücresi bulunmaması veya şekil bozukluğu göstermesi gibi değişik nedenler karşısında uygulanacak tedavi yöntemleri de belirgin farklılık gösterir." açıklamasını yaptı.

Sperm tahlili en az 2 kez, 2 hafta arayla tekrarlanmalıdır. Tahlil yapılmadan önceki 3 gün içerisinde cinsel ilişkide bulunulmamalıdır (cinsel perhiz). Sperm örneğinin laboratuvarda verilmesi doğrudur. Eğer böyle yapılamıyorsa en çok 30 dakika içerisinde laboratuvara ulaştırılması gerekir. Sperm tahlilinde başlıca şunlara bakılır:

SPERM TAHLİLİNDE 4 KRİTER

Miktarı: Normalde 2-5 ml’dir. Daha az çıkarıyorsa sperm kanallarında bir tıkanıklıktan ya da hormon eksikliğinden şüphe edilir. Fazla çıkması da yumurtayı dölleyecek sperm yoğunluğunu düşürerek kısırlık nedeni olabilir.

Sperm sayısı: En önemli parametrelerdendir. Normalde semen örneğinin 1 ml’sinde 15 milyondan fazla olgun sperm hücresi (spermatozoa) bulunmalıdır. Daha az sayıda olmasına oligozoospermi denilir. Menide hiç sperm bulunmamasına ise azoospermi adı verilir. Azoospermi’de kanallarda tıkanıklık, testislerin yeterli çalışmaması ya da meninin mesaneye geri kaçması gibi durumlar söz konusu olabilir.

Hareketlilik ya da canlılık: Yakın tarihte Dünya Sağlık Örgütü (WHO) sperm hareketinin hızlı ya da yavaş ayrımını kaldırarak, sadece ileri doğru hareket etmesine bakılmasını yeterli buldu. Neticede spermlerin ortalama olarak üçte birinin (%32’sinin) ileri hareket etmesi gerekir. Hareket bozukluğunda varikosel, sperm DNA hasarları, iltihap gibi durumlar araştırılmalıdır. Hücrelerin tamamının hareketsiz olması bazen solunum yolu hastalıkları ile birlikte seyreden bir sendromun göstergesi olabilir. Sperm tahlillerinde hareket görülmediği bazı olgularda testislerden alınan spermler hareketli bulunabilir. Tüp bebek yapmadan önce bu hücrelerin ölü mü canlı mı oldukları da özel testlerle (HOS testi, eozin boyaması gibi) araştırılmalıdır.

Morfoloji ya da şekil bozukluğu: Sağlıklı bir sperm hücresi düzgün ve belirli ölçülerde bir şekle sahip olmalıdır. Şekil bozukluğu olan spermlerin yumurtayı dölleyememe nedenlerinin başında sperm DNA hasarları gelir. Her ne kadar ICSI sırasında şekli en düzgün olan hücrenin kullanılması başarıyı artırsa da, DNA hasar oranı yüksekse spermlerin sadece gözle seçilmesi yeterli olmayabilir. Bu nedenle önce DNA hasar oranını düşürecek tedavi verilmesi ve daha sonra tüp bebeğe geçilmesi idealdir.

Yukarıda sayılan standart parametrelerin dışında, sperm DNA hasarı, apopitoz tayini, ROS miktarı, spermatogenez markırları gibi ilave testler de gerektiğinde yapılabilir.