Sağlığa çok fazla yararlı etkisi olduğu halde ülkemizde ne yazık ki az tanınan ve dolayısıyla nadir olarak tüketilen kuşkonmaz kalp sağlığına oldukça faydalı.
150 türü bulunuyor
Kuşkonmaz bitkisi zambakgillerdendir. Anayurdu kesin olarak bilinmeyen kuşkonmazın 150 kadar türü vardır. Bunlardan bazısı ince yapraklı süs bitkisiyken, bazısı da Ege ve Akdeniz bölgemizin kıyı kesimlerinde doğal olarak yetişen ve halk tarafından toplanıp sarmaşık adıyla sebze gibi değerlendirilen bir türdür. Bizim konumuza giren ve sofralık sebze olarak tüketilen ise tıbbi kuşkonmaz ya da kültür kuşkonmazı türüdür. Bu türün, çok yıllık bitkinin toprak altında 50-100 santim kadar uzayan güçlü bir kök gövdesi ve toprak üzerinde 50-150 cm kadar boylanıp sebze olarak tüketilen gövde sürgünleri vardır. Kuşkonmaz bitkisinin yaprak oluşumları, gövde üzerinde üçgen biçimli pulcuklar halinde, küçük ve önemsizdir. Yaprak işlevini iğne biçimindeki sürgünleri yapar. Kuşkonmaz genelde iki evcikli bir bitkidir. Erkek çiçekleri ayrı bitkide, dişi çiçekleri de başka bir bitkide yer alır. Dişi çiçekli bitkiler daha kalın ve güçlü gövde sürgünleri verirken erkek çiçekli bitkiler ince ama daha yüksek ürün verimi sağlayan sürgün verir. İşte kuşkonmaz bitkisinin sözü edilen bu sürgünlerinin tazesi, dondurulmuşu veya konserve edilmişi batı ülkelerinde makbul bir sebze türü olarak benimsenmektedir. Bu sürgünler soyulup suda haşlanarak ve üzerinde tereyağı gezdirilip maydanoz serpilerek sıkça tüketilmektedir.
Sağlığa faydaları
Kuşkonmaz folat bakımından çok zengin bir içeriğe sahip olduğu için kalp hastalıklarına karşı koruyucudur. 1 porsiyonunun günlük folat ihtiyacının yüzde 66’sını karşıladığı bilinen kuşkonmaz, tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de her geçen gün yaygın olarak ekilmekte ve tüketilmektedir. Kalp hastalarının yüzde 20-40 oranları arasında gözlenen homosistein yükselişlerinin günde 400 mikrogramlık folat alımlarıyla yüzde 10 oranında azalabileceği gözlenmiştir. Bu doğrultuda, kalp hastalıklarıyla çok fazla karşılaşılan ülkemizde koruyucu önlem olarak tüketilen besinlerle folat alımını arttırmanın önemini vurgulamak gerekir. Bu bitki ayrıca güçlü bir idrar söktürücüdür ve kalp yetmezliği nedeniyle vücutta oluşan ödemlerin atılmasına yardımcı olur.
Besin değerleri
100 gr. çiğ kuşkonmazın besin değerleri şöyle sıralanabilir: 13-16 kalori; 2.2 gr protein; 3.6 gr karbonhidrat; 0 kolesterol; 0.2 gr yağ; 0.7 gr lif; 50 mgr fosfor; 21 mgr kalsiyum; 0.6 mgr demir; 1 mgr sodyum; 110 mgr potasyum; 900 IU A vitamini: 0.16 mgr B1 vitamini; 0.15 mgr B2 vitamini; 1.4 mgr B3 vitamini: 26 mgr C vitamini ve 0.56 mgr E vitamini.
Kolon sağlığına faydalı
Kuşkonmaz, içeriğinde barındırdığı sindirilemeyen karbonhidrat grubundan olan inülinle bağırsak florasındaki iyi huylu bakterilerin gelişimine katkı sağlamaktadır. Normalde bağırsaklarımızda zaten yer alan ancak inülin etkisiyle üretimi artan bu bakteriler kolon sağlığı için çok önemlidir. Bu sayede koruyucu ajanlar arttıkça kötü huylu bakterilerin hastalık yapıcı etkilerine karşı da daha iyi bir savunma sağlanabilmektedir. Kuşkonmaz öte yandan kanı temizler; kum dökücü etkisi de vardır ve sindirimi kolaylaştırır. Yatıştırıcı ve cinsel gücü arttırıcı etkileri olduğu da öteden beri savunulmaktadır. Ancak bütün bu tıbbi etkilerinden yararlanmak için kuşkonmazın körpe sürgünlerinin bol bol tüketilmesi gerekir.
Gut ve böbrek hastalarına önemli uyarı
Gut hastaları kuşkonmazı hiç yememelidir. Böbrek rahatsızlığı olanlar ise seyrek ve az tüketmelidir.
Çocuk planınız varsa…
Kuşkonmaz çocuk sahibi olmayı düşünen kadınlar için de ilaç gibi bir bitkidir. Yüksek folat içeriğiyle hücre bölünmesine ve DNA sentezine yardımcı olan, sinir sistemi için de önem arz eden bu besini öğünlere eklemek büyük fayda sağlayar.
Lezzet önerileri
Kuşkonmazı mönülerinize nasıl katacağınızı bilmiyorsanız işte size birkaç pratik öneri:
Soslara oldukça yakışan kuşkonmaz, ızgara sebzelerin yanına, özellikle de mantar ve turba güzel bir şekilde eşlik eder. Farklı tatları tüketmeye alışık olmayanlar için hafif limon, sirke ve zeytinyağıyla haşlanmış kuşkonmaz mükemmel bir lezzet olabilir. Makarna seviyorsanız, lezzetli, sağlıklı ve daha düşük kalorili bir alternatif oluşturan kuşkonmazlı makarnaları tercih edebilirsiniz. Bu bitkiyi zeytinyağı, kekik ve biberiyeyle harmanlanıp az zeytinyağıyla keyifli bir makarna partisi de yapabilirsiniz. Tabii makarnanızı kepekli olarak seçip ve suyunu çektirme yöntemiyle pişirirseniz… Omlete de çok yakışan kuşkonmaz, hem yeşil rengi ve hoş kokusuyla hem de tadıyla kahvaltı sofralarınıza bir yenilik getirebilir.
Günün tarifi: Tatlı ekşili kuşkonmaz sote
Malzemeler: 1 kg taze kuşkonmaz
Sos için: 1 yemek kaşığı zeytinyağı, 2 yemek kaşığı elma sirkesi, 2 adet ince, tatlı salatalık turşusu, 1 adet küp küp doğranmış, kuru soğan, yarım demet maydanoz, 1 yemek kaşığı organik kapari, 1 yemek kaşığı balzamik sirke, 2 diş dövülmüş sarımsak, 1 tatlı kaşığı nar ekşisi, 1 adet közlenmiş ince, kırmızı biber, 1 yemek kaşığı acı hardal, 1 yemek kaşığı limon suyu.
Hazırlanışı: Kuşkonmazları soyup demet halinde bağlayın ve kaynamış suya atın. Üzerine tuz serpin, limon sıkın ve kaynatın. Kuşkonmazlar yumuşayınca ateşten alın, üzerine sos malzemelerini harmanlayıp dökün. Sıcak ya da soğuk olarak afiyetle yiyin.
