Irak'ta Saddam sonrasında oluşturulan yeni düzende, Cumhurbaşkanı Kürt, Başbakan Şii ve Meclis Başkanı da Sünni politikacılardan seçiliyor.

Mayıs ayında yapılan seçimlerde, hiçbir partinin parlamentoda gerekli çoğunluğu ele geçirememesi nedeniyle, yaklaşık altı aydır süren pazarlıklarda yönetimin ilk belirlediği isim Meclis Başkanı olmuştu. Meclis Başkanlığı görevine, Irak'taki Sünni politikacılar içinde İran'a en yakın isimlerden olarak tanınan Muhammed Halbusi getirildi.  Ardından sıra Cumhurbaşkanı'nın belirlenmesine geldi;

İKİ KÜRT PARTİSİ ARASINDA REKABET

Saddam sonrasında oluşturulan ülke yönetim düzeninde gelenek, Irak Cumhurbaşkanı'nın Talabani ailesinin kontrolündeki Kürdistan Yurtseverler Birliği'nden (KYB), Irak'ın kuzeyindeki Federal Bölgede ise başkanlığın Barzani ailesinin Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) içinden seçilmesi üzerine kurulmuştu.

Ancak Mesud Barzani'nin geçen yıl "bağımsızlık" rüyasını gerçekleştirmek için yaptığı referandum girişiminin, hem Batı, hem de bölge ülkeleri tarafından tanınmaması üzerine, iki Kürt partisi, KYB ve KDP'nin arası açılmış, hatta küçük çapta çatışmalar bile yaşanmıştı.

Bu anlaşmazlık, iki Kürt partisi arasındaki "Irak Cumhurbaşkanı Talabani'nin partisinden olur" uzlaşmasını da bozdu, her iki parti de Cumhurbaşkanlığı için aday gösterdi.

KYB'nin adayı, zamanında Celal Talabani'nin en güvendiği isimlerden olan Barham Salih oldu. Salih, Talabani'nin ölümünün ardından KYB ile yollarını ayırmış, başka bir partide siyasete devam kararı almıştı. Ancak İran'ın etkisiyle Talabani ailesi, Salih'i yeniden KYB'ye dönmeye ve partinin Cumhurbaşkanı adayı olmaya ikna etti.

KDP ise Behram Salih'in karşısına Mesud Barzani'nin en yakın isimlerinden olan Fuat Masum'u aday gösterdi. Masum'un "Şii Kürt" kökeni sayesinde, Irak'taki Şii partilerin de desteğinin de alınması hesaplanmıştı. Barzani'nin partisi, ABD'nin de Irak siyaseti üzerindeki etkinliğini Fuat Masum yönünde kullanacağını planlıyordu.

Ancak beklenen olmadı; ABD etkinliğini diğer isimden, Barham Salih'den yana kullandı. Böylece Salih, dün yapılan Irak Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde açık ara farkla seçildi.

SIRA HÜKÜMETTE


Irak'ta Cumhurbaşkanı'nın seçilmesinin ardından Başbakan da hızlı şekilde atandı; Adil Abdülmehdi yeni Başbakan olarak hükümeti kurmakla görevlendirildi.

Abdülmehdi, "Şii kökenli" olmakla birlikte, laik bir siyasetçi. İran-Irak savaşı sırasında Tahran'da kurulmuş olan SCIRI’de siyaset yapıyordu.
Ancak Başbakanlık görevine Irak Meclisi'nde en büyük vekil grubunu temsil eden Şii Fetih İttifakı'nın lideri Hadi Amiri ve yine Şii Sadr grubu tarafından önerildi. Meclis'teki Sünni ve Kürt vekillerin de desteği alınınca, Abdülmehdi Başbakan olarak atandı.

Ancak Abdülmehdi'nin Başbakan atanmasında kilit rol oynayan Amiri ve Sadr grupları, bazı şartlar da öne sürdüler; Buna göre Başbakanlığa atanan Abdülmehdi, ayrıldığı partisi ISCI'ya geri dönmeyecek ve Irak'ta 2022'de yapılacak bir sonraki genel seçimlerde yeniden Başbakan olmama şartını kabul edecek. Ayrıca Abdülmehdi, hükümeti de kendisini Başbakanlık görevi için destekleyen Sadr ve Amiri'nin gruplarının önerdiği bakanlar arasından seçerek oluşturacak.

Amiri ve Sadr ittiaklarını oluşturan partilerden her bakanlık için 5'er isim önerilecek, yeni Başbakan Abdülmehdi de bu önerilen beş isimden biri bakan olarak seçecek.