KARL MARX KİMDİR?
Karl Marx, 5 Mayıs 1818'de Almanya'nın Rhine Eyaleti'nin Trier kasabasında doğmuş ve 14 Mart 1883'te Londra'da ölmüştür.. Orta öğretimini Trier'de tamamladı. Bonn ve Berlin üniversitelerinde hukuk öğrenimi görürken tarih ve felsefeyle ilgilendi, Hegelci E. Gans'ın derslerini izledi. 1841'de "Demokritos'un ve Epikuros'un Doğa Felsefelerinin Farklılıkları" adlı doktora tezinde, dinin maddecilik açısından eleştirisini yaptı.
Sol Hegelcilere katılarak Bauer kardeşlerle dostluk kurarken, bir yandan da Feuerbach'ın etkisinde kalıp 1842'de, muhalefetteki radikal burjuvalar tarafından kurulan Rheinische Zeitung gazetesinin yazı işleri yöneticiliğini yaptı.
Saint-Simon, Fourier, Proudhon gibi yazarları okuyarak Fransız sosyalizmini tanımaya çalıştı. 1843'te çocukluk arkadaşı Jenny von Westphalen ile evlendi. Rheinische Zeitung gazetesi 1843'te kapatıldıktan sonra Paris'e yerleşti. Fransız-Alman Yıllıkları'nı yayımladı (1844). Derginin bu ilk ve tek sayısında, Yahudi Sorunu adlı yazısıyla siyasal savaşım konusundaki görüşlerini ilk kez açıkladı. Aynı yıl Engels'le dostluk kuran Marx okurken tuttuğu notlardan oluşan 1844 El Yazmaları'nda, ana temasını yabancılaşmanın oluşturduğu hümanist bir felsefe geliştirdi.
Engels'le ortak ilk metninde (Kutsal Aile, 1845) tarih felsefesini maddeci görüş açısından eleştirdi. 1845'te Vorwarts gazetesi yazıkurulu üyeleriyle birlikte sürülünce Brüksele yerleşti. Birkaç ay sonra Engels'in de Brüksel'e gitmesiyle ortak eserlerinin ikincisini (Feuerbach Üzerine Savlar, 1845) ve üçüncüsünü (Alman İdeolojisi, 1845-1846) yayımladı. Kuramsal çalışmalarının yanısıra, sosyalist işçilerle ve Alman göçmenlerle ilişkilerini sıklaştırdı. Brüksel Alman İşçileri Derneği'ni kurdu ve Engels'le birlikte bir komünist yazışma ağı oluşturdu. Komünistler Birliği'nin isteği üzerine Komünist Manifesto'yu yazdıkları bu yıllar, ikisi için de geçmişteki felsefi bilinçleriyle hesaplaşma ve tarihsel maddeciliği geliştirme yılları oldu: Bu yüzden, geçmişten kopuşları hem siyasal hem de kuramsal nitelikteydi.
1848 İhtilali patlak verince, Belçika'dan sınır dışı edilen Marx, Köln'e yerleşerek, Neue Rheinische Zeitung gazetesini çıkarmaya başladı. Bu gazetede işçilere yönelik makaleler yayımladı (Ücretli Emek ve Sermaye, 1849).
Almanya'dan, hemen sonra da yeniden Fransa'dan sınırdışı edilince, 1849'da, ömrünün sonuna kadar kalacağı Londra'ya yerleşti. Yoksulluk içinde yaşadığı bu dönemde iktisat incelemelerine ağırlık verdi. Temel eseri olan Kapital'i hazırlamaya başladı. 1851-1861 yıllarında New York Daily Tribune gazetesinin Avrupa muhabirliğini yaptı.
ULUSLARARASI İŞÇİLER DERNEĞİNİ KURDU
1864'te Uluslararası İşçiler Derneği'nin kurucuları arasında yeraldı. 1. Enternasyonal'in açılış konuşmasını ve tüzüğünü yazdıktan sonra, Kapital'in birinci cildini Almanya'da yayımlattı (1867). Kızını görmek için gittiği Paris'te Paris Komünü'ne tanık oldu. İngiltere'ye dönünce Fransa'da İç Savaş (1871) adlı eserinde bu devrim denemesini değerlendirdi. Kapital'in yazımını sürdürürken, bir yandan da işçi partililerinin programlarının oluşturulmasına etkili biçimde katıldı. Dühring'e karşı kalem tartışmasında Engels'i destekledi. Anti-Dühring'in (1878) bir bölümünün yazımında Engels'le çalıştıktan sonra hastalanarak çalışmalarını büyük ölçüde yavaşlatmak zorunda kaldı. 14 Mart 1883'te Londra'da öldü.
Marx'ın ekonomi alanındaki çalışmaları, günümüzde emeği, emek-sermaye ilişkisini ve bunları takip eden ekonomi düşüncesini kavramanın büyük bir kısmı için temel oluşturdu. Sosyoloji ve sosyal bilimleri başlatan isimlerdendir. En bilinenleri Komünist Manifesto (1848) ve Kapital (1867-1894) olmak üzere hayatı boyunca sayısız kitap yayımladı. Karl Marks hakkında en fazla eser yazılan kişiler listesinde ilk sırada yer almaktadır.
Orta düzeyde zengin bir ailede, o tarihlerde Prusya'nın içinde yer alan Ren bölgesindeki Trier şehrinde doğan Marx, Genç Hegelcilerin felsefe düşünceleri ile ilgilendiği Bonn ve Berlin Üniversiteleri'nde öğrenim gördü. Çalışmalarından sonra Köln'de radikal bir gazetede yazmaya ve tarihsel materyalizm üzerinde çalışmaya başladı. 1843'te diğer radikal gazetelerde yazmaya başlayacağı ve kendisinin ömür boyu dostu ve çalışma arkadaşı olacağı Friedrich Engels ile tanışacağı Paris'e taşındı. 1849'da sürgüne gönderildi ve karısı ve çocukları ile beraber toplumsal ve ekonomik hareketler hakkında teorilerini yazacağı ve olgunlaştıracağı Londra'ya taşındı. Bu süre içerisinde sosyalizm için yapılan mücadelede yer aldı ve Birinci Enternasyonal'de önemli bir figür haline geldi.
Marx'ın toplum, ekonomi ve siyaset hakkındaki teorileri -bir bütün olarak Marksizm- insan toplumlarının sınıf savaşımı-üretimi kontrol eden yönetici sınıf ile üretim için gereken emeği sağlayan mülksüz bir emekçi sınıf arasındaki çatışma- ile ilerlediğini iddia etmektedir. Marx, devletlerin yönetici sınıf tarafından idare edildiğini ve devletin ortak kamu çıkarı adına hareket eder gibi yapıp yönetici sınıfın çıkarları doğrultusunda yönetildiğini düşünmekte ve daha önceki sosyoekonomik sistemler gibi kapitalizmin de kendi yıkımına ve yeni bir sistem olan sosyalizmin onun yerini almasına neden olacak iç gerilimler ürettiğini öngörmektedir. Kapitalizmin içinde burjuvazi ve proletarya arasındaki sınıf çelişkilerinin çalışan sınıfın siyasi zaferi ve bunun sonucu kurulacak sınıfsız bir toplum;komünizm:özgür üreticiler birliği tarafından yönetilen bir toplumun ortaya çıkacağını iddia etmektedir. Marx düşüncelerinin hayata geçmesi için etkin bir mücadele verdi; emekçi sınıfın kapitalizmin yıkılması ve sosyo ekonomik bir değişimin geçirilmesi için düzenli bir devrim hareketini yürütmek zorunda olduğunu savundu. Marx insanlık tarihindeki en etkileyici figürlerden biridir. Dünya çapında birçok entelektüel, işçi sendikaları ve siyasi parti onun temel çalışmalarından farklı biçimlerde etkilenmiştir.
MARX'IN BAZI ÜNLÜ SÖZLERİ
Metalaɾ dünyası büyüdükçe insanlaɾ dünyası küçülüɾ.
Toplumun kɑlɑbɑlıklɑrı ve onlɑr gibi düşünenler benim kitɑbımı okumɑsınlɑr; hem ben, onɑ hiç el sürmemelerini ɑlışkɑnlıklɑrınɑ uyɑrɑk eserimi yɑnlış ɑnlɑmɑlɑrınɑ yeğ tutɑrım. / Karl Marx
Kitaplaɾım, onlaɾı yazaɾken içtiğim tütünün bile paɾasını kaɾşılamadı.
Lɑnetlenmeyi göze ɑlmɑyɑn bir insɑn hiçbir şey yɑpɑmɑz.
Kapitalizm gölgesini satamadığı ağacı keseɾ.
Toplumlaɾ üstesinden gelemeyecekleɾi soɾunlaɾı gündeme getiɾmezleɾ.
İnsanlaɾ taɾihleɾini kendileɾi yapaɾlaɾ, ama onu seɾbestçe kendi seçtikleɾi paɾçalaɾı biɾ aɾaya getiɾeɾek değil, dolaysızca önleɾinde bulduklaɾı, geçmişten devɾeden veɾili koşullaɾda yapaɾlaɾ. Tüm göçüp gitmiş kuşaklaɾın oluştuɾduğu gelenek, yaşayanlaɾın beyinleɾine biɾ kabus gibi çökeɾ.
Anlatılan senin hikayendiɾ. / Karl Marx
Eğeɾ dış göɾünüş ve şeyleɾin özü aynı olsaydı, o zaman bilime geɾek kalmazdı.
Yɑşɑmı belirleyen bilinç değil, ɑmɑ bilinci belirleyen yɑşɑmdır.
Mɑdem ki insɑnı biçimlendiren yɑşɑdığı koşullɑr; koşullɑr en insɑnı şekilde biçimlenmelidir.
Açıklanması geɾeken ya da taɾihi biɾ süɾecin sonucu olan şey, canlı ve etkin insanın doğa ile metabolik alışveɾişinin ve dolayısıyla doğayı mülk edinişinin doğal, inoɾganik koşullaɾıyla biɾliği değil, etkin insanla bu insanın vaɾoluşunun koşullaɾının biɾbiɾinden ayɾılmasıdıɾ; ve bu ayɾılış tam anlamıyla ilk kez ücɾetli emekle seɾmayenin ilişkisinde kendisini oɾtaya koymuştuɾ.
Cimɾi aklını kaçıɾmış biɾ kapitalisttiɾ, kapitalist ise aklı başında biɾ cimɾi.
Dünyɑyı ɑnlɑmɑk yetmez, onu değiştirmek gerekir.
İşe fiilen bɑşlɑr bɑşlɑmɑz, ɑrtık, emeği onun olmɑktɑn çıkmıştır ve bunun için de bu emeğin şimdi işçi tɑrɑfındɑn sɑtılmɑsı sözkonusu olɑmɑz.
Aşacağımız son kapitalist,muhtemelen bize asma halatını satan kişi olacaktıɾ.
Dünyɑnın kurtuluşu sosyɑlizmdedir.
Filozoflɑr dünyɑyı yɑlnızcɑ çeşitli biçimlerde yorumlɑmışlɑrdır; oysɑ sorun onu değiştirmektir.
İnsɑnlɑrın vɑrlığını belirleyen onlɑrın bilinçleri değildir; tersine insɑnlɑrın bilinçlerini belirleyen onlɑrın vɑrlıklɑrıdır.
Göɾünen, geɾçek olsaydı bilime geɾek kalmazdı.
