Yine havanda su dövülüyor. Bir hatırlatma yapmama izin verin lütfen. Aslında “TL ile ithalat” lafını 1979’da ortaya atan kişi benim. Başbakan Ecevit’ti. Ekonomimiz birkaç yıldır döviz krizi içindeydi. (O kabız dönem 24 Ocak 1980’de sona erdi.)
Ülkede her şeyin kıtlığı (hatta yokluğu) kol geziyordu. TL karşılığı Merkez Bankası’na yatırılan ithalat bedelleri, döviz olarak 18 ay sonra yurt dışına transfer edilebiliyordu. Bu yüzden, ithal malların bedeli karaborsadan alınan dövizlerle yurt dışındaki satıcı firmaya ödeniyordu. Bu bedeli ödenmiş malları gümrükten çekmek için “mal mukabili ithalat” diye uyduruk bir yöntem icat edilmişti. Ben de şirketleri “çifte finansman külfetinden kurtarmak” için Ticaret Bakanlığı’na TL ile ithalat yapılsın teklifinde bulunmuştum. Bu önerim basında yer almıştı. Tabii böyle bir şeye izin verilmedi.
MİLLİ PARALARLA DIŞ TİCARET MÜMKÜNDÜR
Haberlere göre İran ile Irak ulusal para birimleriyle dış ticaret yapmakta anlaşmışlar. Ne güzel. Rusya ile Türkiye arasında ruble ve TL ile ithalat ve ihracat yapmak için çalışmalar son aşamaya gelmiş. Hayırlı olsun.
Aslında alanla satan (ithalatçı ile ihracatçı) aralarında anlaşmışsa, her parayla dış ticaret yapılabilir. Eğer bizim mevzuatımızda bunu yasaklayan bir hüküm varsa derhal kaldırılmalıdır. Sorun, alışverişin hangi parayla yapılacağında değildir. Sorun şuradadır:
1. Fiyat teklifleri hangi para birimiyle yapılacaktır?
2. Teklifler ne uzunlukta bir süre geçerli olacaktır?
3. Ertelenmiş ödemeler hangi para birimiyle ifade edilecektir?
4. Rusya merkez bankası rezervlerinin bir kısmını TL’de tutacak mıdır?
5. Merkez Bankamız rezervlerinin bir kısmını rublede tutacak mıdır?
RUS OTOMOTİVCİLER RUBLEYE GEÇİYOR
Gazetelerimizde yer alan bir habere göre, Rusya Ticaret ve Sanayi Bakanı Denis Manturov Rus otomobil üreticilerinin yedek parça ticaretinde (ithalatında diye okuyun) ulusal para birimine geçeceklerini duyurmuş. Manturov, Rus otomotiv sanayisinde yerlileşme oranının % 50 olduğunu, geri kalanını dövizle ithal ettiklerini ve bu yüzden maliyetlere hâkim olamadıklarını söylemiş.
Anladığıma göre Manturov otomotiv parçaları üreten Türk firmalarına bir çağrı yapıyor. Rusya’ya fiyat tekliflerini ruble veya TL ile verin. Uzun vadeli tedarik bağlantıları (parça fiyatı ve ödeme vadesi) ruble veya TL üzerinden yapalım. Bu suretle Rus otomotiv firmaları Türkiye’den alacağı parçaların (peşin veya vadeli) bedellerini de size ruble veya TL ile ödesin.
Manturov somut bir öneri yapıyor. İşte at işte meydan.
Sorun şuradadır. Kendisi dövizle ara malı ithal eden otomotiv yan sanayicilerimiz, Manturov’un önerdiği şekilde, uzun vadeli fiyat tekliflerini ve ihracat bedeli ertelemelerini TL veya ruble ile yapar mı?
Son söz: Küresel ekonomi, küresel para ile işler.
Güle güle Ali Gevgilili
Yaklaşık 50 yıl önce tanıştığım “ekonomi gazetecisi” Ali Gevgilili ebediyete intikal etmiş. Bir süre önce hasta olduğunu duymuştum. Kendisinden uzun zamandır haber alamıyordum. Ali Gevgilili, sürekli devrik cümle kullanan “edebiyatçı” bir ekonomi yazarıydı. Milliyet’in ekonomi sayfasını ve Düşünenlerin Düşünceleri köşesini yönetiyordu. Benim ilk gazete yazılarımı o yayımlamıştı. Çok kibar bir insandı. Öncü ruhluydu. Yenilik peşindeydi. Nedense basından erken ayrıldı. Ruhu şad olsun. Yakınlarına baş sağlığı dilerim. Güle güle Ali Gevgilili.
