Almanya’nın baskısıyla yedi cephede birden savaşan ve on binlerce evladını şehit veren Osmanlı, Birinci Dünya Savaşı’nı kaybetmiş ve teslim anlaşmasını imzalamak zorunda kalmıştı.
O gün, milli mücadelenin Mustafa Kemal Paşa tarafından başlatıldığı gün olarak kabul edilir.
Teslim sonrasında Yıldırım Orduları Başkomutanlığı görevinden ayrılıp İstanbul’a dönmek zorunda kalmıştı.
13 Kasım 1918 günü İstanbul, Müttefik donanması tarafından işgal edildi. Boğaz, Müttefiklerin 50’den fazla gemisiyle doluydu. Evinden gördüğü bu utanç manzarası karşısında yanındakilere “Geldikleri gibi giderler” dedi...
Ve gitmek zorunda kaldılar.
★★★
Mondros koşulları artık yürürlükte idi. Ordu terhis edildi, silahlar ve savaş malzemeleri düşmanlara teslim edildi.
15 Mayıs 1919 günü Yunan ordusu İzmir’i işgal etti.
19 Mayıs 1919’da Mustafa Kemal Paşa Samsun’a çıkıp bağımsızlığımızın ilk meşalesini yaktı.
23 Nisan 1920’de Büyük Millet Meclisi’ni açtı.
30 Ağustos 1922’de büyük zafer kazanıldı, 9 Eylül günü Türk Ordusu İzmir’e girdi.
1 Kasım 1922’de saltanat kaldırıldı.
24 Temmuz 1923’te Lozan Anlaşması imzalandı.
Ekim 1923’te düşman orduları Başkent İstanbul’u terk etti. Bir süre sonra Ankara yeni başkentimiz oldu...
Ve 29 Ekim 1923 günü Cumhuriyet ilan edildi.
Osmanlı’dan miras kalan Mondros belası artık tümüyle yok edilmiş ve tarihin çöplüğüne atılmıştı.
★★★
Bilmeyenler için bu Mondros belgesinin metnini, 100. yılında sizlere iletiyorum:
“İngiltere hükümetinin yetkili kıldığı İngiltere’nin Akdeniz Donanması Başkomutanı Oramiral Sir Arthur Calthorpe ile Osmanlı hükümetinin yetkili kıldığı Donanma Bakanı Rauf (Orbay) Bey, Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı Reşat Hikmet Bey ve Genelkurmay’dan Yarbay Sadullah Bey arasında imzalanan silah bırakma (teslim) anlaşmasının koşulları:
- Çanakkale ve İstanbul boğazlarının açılması ve Karadeniz’e geçisin sağlanması. Çanakkale ve İstanbul boğazlarının Müttefiklerce (İngiltere, Fransa, İtalya) tarafından işgal edilmesi.
- Osmanlı sularındaki tüm mayın tarlalarının, torpido kovanlarının ve öteki engellerin yerlerinin (Müttefik devletlere) gösterilmesi, bunların taranması ya da kaldırılması için yardım edilmesi.
- Karadeniz’deki mayınlara ilişkin tüm bilgilerin verilmesi.
- Müttefik savaş tutsakları ve gözaltında bulundurulan ya da tutsak olan Ermenilerin tümünün İstanbul’da toplanarak, hiçbir koşula bağlı olmaksızın Müttefiklere teslim edilmesi.
- Sınırların denetlenmesi ve iç güvenliğin sağlanması için gerekli olan askeri birlikler dışında, Osmanlı ordusunun gecikmeksizin derhal terhis edilmesi.
- Osmanlı karasularında bulunan tüm savaş gemilerinin teslim edilmesi. Osmanlı karasularında kolluk ya da benzeri amaçlar için gerekli görülecek belirli küçük gemiler dışında, anılan gemilerin Osmanlı limanlarında gözaltına alınması.
- Müttefiklerin güvenliğini tehdit edecek herhangi bir durum ortaya çıkarsa, herhangi bir stratejik noktayı işgal etme hakları vardır.
- Şu sırada Osmanlı işgali altında olan tüm limanların ve barınakların Müttefik gemilerince özgürce kullanılması ve düşman tarafından kullanılmasının önlenmesi. Aynı koşullar ordunun terhisi amacıyla Osmanlı sularında bulunan Osmanlı ticaret gemilerine de uygulanacaktır.
- Müttefiklerin tüm Osmanlı liman ve tersanelerinde her türlü gemi onarımı kolaylıklarından yararlanması.
- Toros tünellerinin Müttefiklerce işgali. (O tüneller Anadolu’nun demiryolu ulaşımında çok önemli ve kilit konumda idi.)
- İran’daki Osmanlı birliklerinin gecikmeksizin savaş öncesi sınırların gerisine çekilmeleri için daha önce verilmiş bulunan buyruk yerine getirilecektir. Kafkasların Osmanlı birliklerince boşaltılması daha önce buyrulmuş bulunmaktadır. Bu bölgenin geri kalan bölümünün boşaltılmasına, Müttefikler tarafından gerek görülürse girişilecektir.
- Hükümet makamlarının haberleşmesi dışında, tüm telsiz telgraf ve kablo istasyonlarının Müttefiklerce denetim altına alınması.
- Denizciliğe, askerliğe ve ticarete ilişkin her türlü gereçlerin (Osmanlı tarafından) yok edilmesi önlenecektir.
- Ülkenin gereksinimleri karşılandıktan sonra, Müttefiklere Türkiye kaynaklarından kömür, akaryakıt ve deniz gereçleri satın alma kolaylıkları gösterilmesi. Bu konularda hiçbir ihracat yapılmayacaktır.
- Kafkasya demiryollarının şu sırada Osmanlı denetimi altında bulunan bölümlerini de kapsamak üzere, tüm demiryollarına, Müttefiklerin bunları tümüyle diledikleri gibi kullanabilmeleri amacıyla, denetleme görevlileri yerleştirilmesi. Bu hüküm Batum’un Müttefiklerce işgalini de kapsar. Osmanlı, Batum’un Müttefiklerce işgaline hiçbir biçimde karşı çıkmayacaktır.
- Hicaz, Asir, Yemen, Suriye ve Irak’ta tüm Osmanlı garnizonlarının en yakın Müttefik komutanına teslim olmaları. 5. Maddede öngörülen düzenin korunması için gerekenler dışında, tüm Osmanlı birliklerinin Kilikya’dan (Çukurova bölgesinden) çekilmesi.
- (Libya’da) Trablus ve Bingazi’deki tüm Osmanlı subaylarının en yakın İtalyan garnizonuna teslim olmaları. Bunlar teslim olma buyruğuna uymazsa Osmanlı, bu subaylara ikmal malzemesi gönderilmesini ve kendileriyle haberleşmenin kesilmesini sağlamayı yükümlenir.
- (Libya’da) Mısrata’yı da kapsamak üzere, Trablus ve Bingazi’de işgal edilen tüm limanların en yakın Müttefik garnizonuna teslimi.
- Denizci, asker ve sivil tüm Alman ve Avusturyalıların bir ay içinde Osmanlı ülkelerinden çıkarılması. Uzak bölgelerdekilerin de en erken bir tarihte çıkarılması.
- Beşinci Madde uyarınca terhis edilecek Osmanlı ordusunun, taşıtlarıyla birlikte, araç ve gereçlerinin, silahlarının ve cephanesinin kullanılış biçimi konusunda verilebilecek buyrukların yerine getirilmesi.
- Müttefiklerin çıkarlarını korumak için Osmanlı Donatım (İaşe) Bakanlığına bir Müttefik temsilcinin atanması. Bu temsilciye, işbu amacın gerektirdiği tüm bilgilerin verilmesi.
- Osmanlı tutsaklarının Müttefik Devletler buyruğunda (esir olarak) tutulması. Askerlik çağı dışındaki Osmanlı sivil tutsakların salıverilmesi konusu göz önünde tutulacaktır.
- Osmanlı devleti Merkez Devletleri ile (Almanya ve Avusturya) tüm ilişkilerini kesecektir.
- Altı Ermeni ilinde (Vilayeti Sitte- Erzurum, Elazığ, Sivas, Van, Bitlis, Diyarbakır) karışıklık çıkarsa, Müttefikler bu illerin herhangi bir bölümünü işgal etme hakkına sahiptir.
- Müttefiklerle Osmanlı hükümeti arasında düşmanca eylemler 31 Ekim 1918 Perşembe günü son bulacaktır.
(İşbu anlaşma) Limni adasının Mondros limanında, İngiltere Krallığının Agamemnon Savaş Gemisinde 30 Ekim 1918’de imzalanmıştır.
İmzalar: (Amiral) Arthur Calthorpe, Hüseyin Rauf (Orbay), Reşad, Hikmet Sadullah.”
