TBMM’ye sunulan son torba yasa tasarısında “hurda teşviki” de var.
Ne diyor tasarı; 16 yaşından büyük (2018-16=2002 model ve altı) otomobil, panelvan, minibüs, otobüs, kamyonet ve kamyonlar, ‘araç niteliklerine göre’ 10 bin liraya ‘kadar’ Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) indirimi alabilecek diyor.…
‘10 bin liraya kadar’ sözü bana biraz mağazaların yüzde 60-70-80-90’a ‘varan’ indirimlerle sloganını hatırlattı ama neyse...
Ayrıca açıklamada bu ‘indirimden’ yararlanmanın 1600 cc’lik motor hacmi ile sınırlandırılmış bir kırmızı çizgisi de var.
Gelişmelere, hayata geçip ayrıntıları ortaya çıkınca bakacağız...…

* * *

Şimdi, asıl mesele bu teşvik nereden çıktı. Niye şimdi ve neden 2019 sonuna kadar?
Pencereyi biraz genişletelim...…

* * *

Önce pazara bakalım...
Yıl 2012. Türkiye Otomotiv Distribütörleri Derneği (ODD) verilerine göre otomobil ve hafif ticari araç pazarı toplam 777 bin (küsurata girmeyeceğim) adet olmuş. 2013 yılı 853 bin, 2014 yılı 767 bin, 2015 yılı 968 bin, 2016 yılı 983 bin ve 2017 yılı 956 bin ile kapanmış. Son 6 yılda da yaklaşık 90 bin kamyon satılmış. Tasarıda sadece kamyon yazıyor ancak bir o kadar da çekici bulunuyor ve akıbetleri belli değil.
Özetle, son 6 yılda gerek Özel Tüketim Vergisi’ne (ÖTV) eklenen motor hacmi + fiyat düzenlemesi, gerek iki katına çıkan döviz kurları ve yine neredeyse iki kata yaklaşan akaryakıt fiyatları ve zamlanarak 100 ayrı matraha bölünerek yükselen Motorlu Taşıtlar Vergisi (MTV) düzenlemesine rağmen pazar özellikle son iki yıldır 1 milyon adetleri zorluyor...…
Potansiyelinin çok daha yüksek olduğunun bilinmesine rağmen, dünyanın en yüksek (!) vergilerine rağmen, yine de iyi bir iç pazar sayılabilir.…

* * *

Trafikte durum nasıl?
Bu sıralar yaklaşık 22 milyon 300 bin trafiğe kayıtlı araç yollarda. Trafikteki araç sayısının yaş ortalaması ise kesin bir veri bulunmasa da 13.1 gibi. Tasarı 13-15 milyon arası aracı ilgilendiriyor ki kaba bir hesapla 16 yaşından büyükler 6 – 6 buçuk milyon araç görünüyor. Yani yollarımızda dolaşan her 10 araçtan en az üçünün teşvikten yararlanabileceği öngörülebilir.…

* * *

ÖTV’den beklenti nasıl, kaç para toplanacak?
2018 için planlanan ÖTV geliri yaklaşık 150 milyar liraya yakın. Üstelik bunun aşağı yukarı 25 milyar liraya yakın bir bölümünün sadece motorlu taşıtlar üzerinden gelmesi bekleniyor. 2017 yılında gelir vergisi 108,9, ÖTV 136,3 ve diğer vergi gelirleri 154,4 milyar lira olarak tahsil edilmiş.
Böyle bakınca da ÖTV, hükümetin ‘geçim’ kaynağı olan verginin en yüksek üç kaleminden biri haline de getirildi bu ülkede.

* * *

Son hurda teşviki ne zaman yapıldı?
2003-2004 yıllarında uygulandı. 20 yaş üzerindeki araçlara, yine 1600 cc’ye kadar olan yeni otomobiller için 2003 yılında 3 bin 500TL’lik, 2004 yılında ise 4 bin 500 TL’lik ÖTV indirim desteği sağlanmıştı. İki yılın ortalamasını araç başına 4 bin lira gibi düşünebiliriz.

* * *

Bu bilgilendirmeden sonra soruları cevaplamanın vakti geldi...
Bildiğiniz gibi 16 Nisan 2017’de bir referandum yapıldı. Sonucu kadar yaşanan gelişmeleri de tartışmalara sahne olan bir referandum. İktidar İstanbul, Ankara, İzmir, Antalya ve Adana da dahil olmak üzere 30’un üzerinde büyük şehirde istediği sonucu alamamanın ötesinde, 25 şehirde de ciddi oy kayıpları yaşadı. Bu sonuçlar şehirlerin ve şehirlinin iktidardan uzaklaştığının hatta küskün olduğunun bir göstergesi olarak yorumlandı ve ‘Metal yorgunluğu’  adı altında bir takım gelişmeler yaşandı. Ayrıca o tarihten sonra gündeme alınan ve açıklanan proje ve icraatların çok büyük bir kısmında, şehirlerin ve şehirlinin hedef alındığını rahatlıkla görebilirsiniz...…
Sizin anlayacağınız bu hurda teşviki ile yapılmak istenen esasen ne sektörün canlanması, ne kabaran ‘çevrecilik’ damarları, ne vatandaşın hayrı ne de ÖTV’den gelecek para...
Şehirlinin ağzına çalınmak istenen bir parmak baldan gayrı, dertleri ‘geçim’ değil de ‘seçim’ olabilir mi?
Sanırım hurda teşviki ile ‘Metal yorgunluğu’ sözü daha bir anlam kazandı.
Dip not: İlk hurda teşvikinin yapıldığı 2003-2004 yılında da yerel seçimler yapıldı.