Ayşe Teyze öne çıktı.
Işıklar içinde yatsın Güngör Uras, “Ayşe Teyze ve Ali Rıza Amca” tiplerini ekonomi yazarlığına hediye edip, gitti. Ekonominin bilgi isteyen çetin, çapraşık, zor anlaşılır kavramlarını ve konuları “Ayşe Teyze” üzerinden anlatırdı.
Kim bu Ayşe Teyze?
* * *
İş Bankası Kültür Yayınları’ndan çıkan ve hayatını anlattığı “Saf ve Bakir Anadolu Çocuğu Güngör Uras Kitabı” adlı nehir söyleşide de yazdı. Gazeteci İbrahim Ekinci ile yaptığı röportajda şunları söyledi: “1982 yılında Güneş Gazetesi’nin ekonomi bölümü sorumlusu Necati Doğru’ydu. O yıllar halkımız ekonomide olup bitenden bugünlerde olduğu kadar ilgilenmez, neyin ne olduğunu pek bilemezdi. Necati Doğru’nun teşviki ile ben bir köşe hazırladım. Önce karikatürist (rahmetli) Mıstık’ın, daha sonra da Haslet’in çizimleriyle ekonomideki güncel olayları basitleştirerek yazmaya başladım. İlgi gördü. Necati Doğru, Güneş’ten ayrılıncaya kadar devam etti...”
* * *
Ayşe Teyze ihtiyaçtı.
İhtiyaçtan doğdu.
O yıllarda Ali Gevgilili Milliyet’ te, Yalçın Küçük Cumhuriyet’te çok başarılı ekonomi sayfaları yapıyordu. Ancak bu birinci elden alınmış haber ve bilgi yüklü sayfaları sadece akademisyenler, işadamları, yüksek bürokratlar, politikacılar okuyordu, bizim iddiamız ekonomiyi işçiye, memura, esnafa, çiftçiye, emekliye, üniversiteli öğrenciye, ev kadınına da okutmak üzerineydi. O yıllarda gazetelerin magazin eklerinde genç kız-genç oğlan aşklarını anlatan fotoromanlar çok okunuyordu. Model aldık. Ekonomide geçen olayları, kavramları, üst düzey anlatımları halkın da anlayacağı sadelikte yazacak insanlar aradık. Birkaç profesör, doçent tanıdığımıza deneme yazıları sipariş ettik, olmadı. Sonunda Güngör Uras’ın kalemi ile “Haftanın Ekonomik Foto Romanı” ortaya çıktı. Güngör Uras, bu köşeyi kendi adıyla değil “Ali Rıza Kardüz” imzasıyla haftada bir yazıyordu ve başlangıçta da Ayşe Hanım Teyze değil Zehra Hanım Teyze vardı. Zehra Hanım Teyze, Güngör Uras’ın annesinin ismiydi.
* * *
Bir gün karikatürist Mıstık (Mustafa Eremektar dünyanın en çalışkan ve iyi insanıydı) elinde Güngör Uras’ın gönderdiği haftanın yazısı, yüzünde bir muzip telaşla servise girdi; “Arkadaşlar ben bu hafta Ayşe Hanım Teyze’yi çizemem...” dedi.
- Ne oldu Mıstık Abi?
- Ayşe Teyze doktor olmuş.
- Ne doktoru?
- Cambridge Üniversitesi’nde ekonomi doktorası yapmış. Bu hafta ekonomi doktoru gibi ağırdan anlatıyor(!)
Yazılar karışmış.
Güngör Uras’ın Dünya Gazetesi için yazdığı ekonomik terimler ve rakamlarla yüklü yazısı bize gelmiş, bizim yazı Dünya’ya gitmiş!
* * *
Birkaç gazeteye ekonomi yazısı yazar, TV’de program yapar, radyolarda konuşur, üniversitede ekonomi dersleri verirdi. Ayşe Hanım Teyze tipi, isminin önüne geçti. Şerefi ve onuru ona aittir, ben bayram günü hatırlansın ve gelecek kuşaklara kalsın diye bu ayrıntı hatıraları sizinle paylaştım, bağışlayın. Başta iktidarlar, onların destekçisi holdingler, işadamları, bankacılar, yandaş medya ekonomide olup bitenleri halkın anlamayacağı bir dile sokarlar. Derin emek sömürüsüne dayanan kayırmacı, eş-dost-hısım-akraba kapitalizminin çirkin yüzü gizlenir. Bu çirkin yüzü açığa çıkartmak için “Ayşe Hanım Teyze” tipi anlatıma ihtiyaç devam ediyor. Söz gelimi şu günlerde Katar ile “Swap anlaşması” yapıldı diye bir umutlu (!) haber dolaşıyor. Gerçekten Katar ile yapılan nedir? Swap mıdır? Hedge midir? Ne zaman swap olur, swap ne zaman hedge döner ve şu günlerde dolar 5 TL’den 7.24 TL’ye çıkıp, sonra 6 TL’ye inerken Türkiye nasıl soyulur, soydurulur? Dolar inerken ve çıkarken swaplama halkın ekmeği ile peynirinde maliyeti nasıl yukarı iter? Ekonominin bugün içine düşürüldüğü derin krizin gerçek sorumlularını ve ilaç olsun diye öne çıkartılan swaplamayı, Ayşe Hanım Teyze’nin anlayacağı şekilde anlatmak ekonomi sayfalarının şerefi olmalıdır.
