Cumhurbaşkanlığı’nın 85 sayılı Kararnamesi ile Türkiye’deki dövizli sözleşmelerin 13.09.2018-13.10.2018 tarihleri arasında Türk Lirası’na dönüştürüleceğine ilişkin düzenleme yapılmıştı. Bu genel ilke ile ilgili istisnaların Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından belirleneceği ifade edilmişti. Hazine ve Maliye Bakanlığı 06.10.2018 tarihinde tebliğ yayımlamıştı. Bu defa 16.11.2018’de yeni bir tebliğ yayımlayarak, 06.10.2018 tarihli tebliğde belirlenmiş olan istisna halleri yeniden düzenlendi ve kapsam genişletildi.

TEBLİĞ İLE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER...

- Bazı gayrimenkul satış ve kiralama sözleşmeleri, döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılabilecektir. Tebliğin ilk halinde; Türkiye’de yerleşik kişilerce yapılan gayrimenkul satış ve kiralama sözleşmelerinde, herhangi bir istisna getirilmemişti. Ayrıca Türkiye’de yerleşik kişilerin kendi aralarında akdedecekleri; konusu serbest bölgeler dahil yurtiçinde yer alan gayrimenkuller olan, konut ve çatılı iş yeri dâhil gayrimenkul satış ve kiralama sözleşmelerinde sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştıramayacakları belirtilmişti. Yapılan değişiklik uyarınca; serbest bölgeler, döviz cinsinden veya dövize endeksli gayrimenkul satış ve kiralama konusundaki kısıtlamalar kapsam dışına alınmıştır.

- Gayrimenkul kira sözleşmeleri kapsamında verilen depozitolar ve sözleşmelerin ifası kapsamında dolaşıma girmiş kıymetli evraklar için, TL’ye dönüşüm zorunluluğu bulunmamaktadır.

- Türkiye’de yerleşik kişilerin kendi aralarında akdedecekleri; döviz cinsinden maliyet içeren eser sözleşmelerinde, sözleşme bedeli ve bu sözleşmeden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri, döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılabilecektir.

- Bazı hizmet sözleşmelerinin istisna kapsamı genişletilerek; Türkiye’de yerleşik kişilerin kendi aralarında akdedecekleri; Türkiye’de başlayıp yurtdışında sonlanan, yurtdışında başlayıp Türkiye’de sonlanan veya yurtdışında başlayıp yurtdışında sonlanan tüm hizmet sözleşmeleri döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak yapılabilecektir.

- Dışarıda yerleşik kişilerin Türkiye’de bulunan ortak kontrol ve/veya kontrolüne sahip bulunduğu şirketler ile serbest bölgedeki faaliyetleri kapsamında şirketlerin işveren veya hizmet alan olarak taraf olduğu iş ve hizmet sözleşmeleri döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılabilecektir.

- Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan belgeli konaklama tesislerinin işletilmesi amacıyla kiralama sözleşmeleri döviz üzerinden veya dövize endeksli yapılabilecektir.

- Havaalanı ve limanlarda yer alan gümrüksüz satış mağazaları, döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kiralanabilecektir.

- Türkiye’de yerleşik sayılan bazı kişiler, sözleşmenin yurtdışında ifa edilmesi durumunda, Türkiye’de yerleşik sayılmayacaklardır.

- İş makinelerinin satış ve kiralama sözleşmeleri döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılabilecektir.

- Donanım ve yazılımlara ilişkin lisans ve hizmet sözleşmelerinin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak yapılabilmesi için, yurtdışında üretilmesi şartı getirilmiştir.

- Taşımacılık faaliyetlerine ilişkin hizmet sözleşmelerinde akaryakıt fiyatlarına endeksleme yapılması mümkün hale getirilmiştir.

- 13.09.2018 tarihinden önce akdedilmiş bulunan; yolcu taşıma amaçlı ticari taşıt satış sözleşmeleri ile menkul ve gayrimenkullere ilişkin finansal kiralama sözleşmeleri istisna kapsamına dahil edilmiştir.

- İstisna tanınan tarafların karşılıklı mutabakatıyla yeniden yapılacak sözleşmelerin veya mevcut döviz veya dövize endeksli sözleşmelerin Türk parası olarak yeniden kararlaştırılmasına ilişkin; istisna tanınan tarafların karşılıklı mutabakatını arayan fıkra yürürlükten kaldırılmıştır.

TİCARİ YAŞAMI KENDİ KURALLARINA BIRAKMAKTA FAYDA VAR...

Ülkemizde, döviz kurlarının ani yükselişi karşısında; dolar kurunun 7.2 TL, Euro kurunun 8 TL seviyelerine ulaşması ile beraber, dövize bağımlılığı ve döviz kullanımını azaltmak amacıyla, bazı sözleşmelerin dövizden Türk Lirası’na dönüştürülmesine ilişkin iyi niyetle Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi yayımlanmıştı.

Bu kararname ile ilgili köşemde birçok yazı kaleme aldım. İki tarafın da tacir olduğu işlerde, devletin sözleşmeye müdahale etmesinin çok doğru olmadığını ve ticari hayatın kendi kuralları ile doğruyu mutlaka bulduğunu ifade etmiştim.

Yukarıda belirtilen dövizli sözleşmelerin, Türk Lirası’na dönüştürülmesi hususunda istisna tutulan hallerin son hali dikkate alındığında; bizim ilk günden beri savunduğumuz “ticari yaşamı kendi kurallarına bırakmak” ana fikrinin benimsendiğini görmekten, mutluluk duyuyorum.

Sözleşmelerin dövizden Türk Lirası’na dönüşmesi uygulaması, sonuç itibarıyla gayrimenkul kiralama ve satışlarına uygulanacak şekilde bırakılarak, konu çözüme kavuşturulmuştur.