Sınava giren öğrenciler, sadece beş tane ‘nitelikli okul’ tercihi yapabilmek için sınava girmeyen öğrenciler gibi yerel yerleştirme tercihi yapmaya zorunlu bırakılıyor. İş bununla da bitmiyor. Yerel yerleştirme tercihi yapacak öğrenciler de en fazla beş tercih yapabiliyor ve aynı okul türünden sadece üç okul seçebiliyor.
İşin en can alıcı noktası ise, kayıt alanı olarak belirlenen bölgede hangi okul türünden kaç tane olduğu bilinmiyor. Her bölgede üç tane Anadolu lisesi var mı, bilinmiyor. Türkiye’de ilçe bazında bakıldığında çok sayıda ilçede Anadolu lisesi sayısı diğer okul türlerine göre kısıtlı. Bunun en önemli örneği de İstanbul Kağıthane… İlçede sınavsız öğrenci alacak sadece bir tane Anadolu lisesi var.
Lise yerleştirme sisteminin altın vuruşunu ise ‘komisyon’ yapıyor. Tercih sayıları azaltılarak yapılacak dört nakil sürecinde öğrenci hiçbir yere yerleşemezse, il ve ilçe merkezlerinde oluşturulacak komisyonlara veliler sadece ‘beyanda’ bulunabilecek. Herhangi bir okul tercihi yapılamayacak. Yani öğrencilerin geleceğini bu komisyonlar belirleyecek. Komisyon istediği okula, velinin fikrini almadan öğrenciyi yerleştirebilecek.
Kabul edilebilir hiçbir yanı olmayan ve devamı imkansız görünen bu sistem tek bir amaç güdüyor; devamsızlığın yüksek olduğu meslek ve imam hatip liselerinin boş kontenjanlarını dayatma yoluyla doldurmak. Okul türünde kısıtlama ve dayatma üzerine kurulan bu sistemde bir de özel okullara kayıt önceliği tanınmış. Böylece durumu kavrayıp, dayatmaya karşı gelenlere kapı hemen gösterilmiş; Buyurun özel okullara denilmiş.
Özetle, yeni yerleştirme üç seçenek sunuyor ailelere; ya meslek, ya imam hatip ya da özel okul… Maddi durumu yetersiz olan aileler zorunlu olarak imam hatip yada meslek lisesi tercihi yapacak. Sonrasında da bu okullar için velilerin tercihi denilecek. Dayatmadan kimse bahsetmeyecek!
