Türkiye bütçesi bu yılın 9 aylık döneminde 12 ay için belirlenen hedefleri de aşarak 85.8 milyar liralık rekor açık seviyesine ulaştı. Oysa ekonomi yönetimi yılın tamamı için 80.6 milyar liralık bütçe açığı hedeflemişti. Geçen yılın ilk 9 ayına göre 29 milyar lira gibi devasa artışı ifade eden bütçe açığının 127 milyar lira gibi olağanüstü boyutlara ulaşmasını Merkez Bankası’ndan sürpriz bir şekilde getirilen 41.1 milyar liralık ihtiyat akçesi önledi. Eylül ayında bütçe açığı, Merkez Bankası ve KİT’lerden gelen paranın kesilmesiyle, geçen yılın aynı ayına göre yaklaşık 3 kat birden artarak 17.7 milyar liraya ulaştı.

FAİZ GİDERLERİ KATLANDI

Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın yayımladığı ocak-eylül dönemi bütçe performansında yer alan verilere göre, bütçe açığının devasa boyutlara ulaşmasında hızla artan bütçe harcamalarına karşılık, bütçenin en önemli ve düzenli gelir kalemi olan vergi gelirlerindeki aşırı yavaşlama etkili oldu. Bütçeden yılın ilk 9 ayında yapılan harcamalar geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 22.5 artarak 739 milyar liraya çıktı. Harcamalarda geçen yılın aynı dönemine göre en yüksek artış yüzde 34.8’le faiz giderlerinde yaşandı. 9 ayda devletin faize ödediği para 60.4 milyar liradan 81.5 milyar liraya dayandı.

Ocak-eylül döneminde bütçe gelirleri yüzde 19.5 artışla 653.8 milyar liraya çıktı. Ancak bu gelirlerin büyük kısmını oluşturan vergi gelirleri, ekonomik kriz ve seçime yönelik teşvik politikalardı nedeniyle geçen yıla göre sadece yüzde 5.6 oranında artarak 485 milyar lirada kaldı. Bütçedeki en büyük gelir artışı ise Merkez Bankası’nın gönderdiği kâr ve ihtiyat akçelerinde yaşandı. Geçen yıl Merkez Bankası, kamu bankaları ve KİT’lerden 9 ayda sadece 22.3 milyar lira gelirken bu yıl aynı dönemde bütçeye akan kaynak yüzde 301 gibi rekor düzeyde artarak 89.7 milyar liraya çıktı. Bütçe performansına ilişkin değerlendirmelerde ‘bir defalık gelir’ olarak nitelendirilen bu gelirlerin olumlu etkisi dikkate alınmıyor.

Türkiye’nin yürüttüğü sınır dışı operasyonun savunma harcamalarına etkisi henüz bütçeye yansımadı.


Örtülü harcama 1.5 milyar lira


Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın harcama yetkisinde olan bütçedeki gizli hizmet ödeneklerinden bu yılın ilk 9 ayında yapılan örtülü harcama 1 milyar 551 milyon liraya ulaştı. Bu harcamanın 6 milyon 820 bin lirası gizli yatırım harcamalarından kaynaklandı. Örtülü ödenekten geçen yılın eylül ayında 21.6 milyon lira harcanırken bu eylüldeki harcama 27.5 milyon oldu.