MIT (Massachusetts Institute of Technology), sadece fen ve mühendislik alanlarında değil, iktisatta da bir kutuptur. Bünyesinden çok sayıda Nobel ödüllü ekonomist çıkmıştır. MIT’in ünlü iktisat profesörlerinden Galatasaray mezunu, medarı iftiharımız Daron Acemoğlu (52 yaşında) hocamız, son zamanlarda Türkiye ekonomisiyle daha fazla ilgilenmeye başladı. Daha doğrusu, belki de biz, içinde bulunduğumuz durum icabı, Daron Hoca’nın dediklerine daha fazla kulak verir olduk. Daron Acemoğlu, 1988’de genç yaşta aramızdan ayrılan, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nin “Medeni Hukuk Doçenti” Dr. Kevork Acemoğlu’nun oğludur. Kevork Hoca’yı ben şahsen tanımadım. Ama onu tanıyan yakın arkadaşım Av. Arman Onaran, kendisinin parlak bir zihne sahip olduğunu söyler dururdu. Anlaşılan Daron Hoca, zekâsını babasından ve de annesi İrma Hanım’dan tevarüs etmiş.

ACEMOĞLU: VERİMLİLİK (PRODÜKTİVİTE) İHMAL EDİLDİ

Profesör Daron Acemoğlu’nun yazdıklarını ve söylediklerini ben de yakından izliyorum. Konferans ve söyleşilerinde “Türk ekonomisi niçin (daha) başarılı olamadı?” sorusunu “Toplam faktör verimliliğini artıramadığı için” diye cevaplıyor. Bu cevap doğrudur. Ama verdiği cevap, bu olayın “kök sebebini” bilerek veya bilmeyerek göz ardı ettiği için ciddi bir şekilde eksiktir. Dolayısıyla, doğru yolu bulmamızda bize pek bir faydası yoktur. Türk ekonomisinde “Toplam Faktör (emek+sermaye) Verimliliği”nin artmamasının birçok sebebi vardır. Ama bunlardan birinin etkisi, geri kalan sebeplerin toplam etkisinden fazladır. O da “Türk Lirası’nın Değerini Yüksek Tutma” saplantısıdır. Döviz ucuz olunca ödünç parayla yapılan yatırımlar, Çin gibi fiyat rekabet gücü olmadığı için operatif kârı düşük ihracatçı sanayiye değil, daha ziyade verimi düşük ama spekülatif kârı yüksek inşaata kaymıştır.

MİLLİ PRODÜKTİVİTE MERKEZİ

Prodüktivite/Verimlilik, “Çıktı bölü Girdi” (Output over Input) oranı ile ölçülür. Aynı kaynakla daha çok katma değer yaratmak demektir. Verimliliğin en çok bilinen tanımı Nobel ödüllü Robert Solow’un yaptığı “emek saat başına üretim” (output per man hour) daha az bilineni “yaratılan katma değer bölü istihdam edilen toplam kaynak”  (total value added over total production factors employed) tur. Bu kavramlar, hayata geçirilmemiş olsa da eskiden beri ülkemizde bilinir ve tartışılır. Nitekim ta 1954’de “Vekaletlerarası Prodüktivite Komitesi” kurulmuştur. Bu komite 1965’de de “Milli Prodüktivite Merkezi” haline dönüşür. 2011’de kapanan bu merkez, şimdi “Sanayi Bakanlığı Verimlilik Genel Müdürlüğü” adı altında faaliyet göstermeye çalışmaktadır. Hal böyle olmakla birlikte, inşaatçılar dâhil tüm sanayi firmalarımızda verimlilik yıllar boyunca epey artmıştır. Verimsizlik sorunu, mikro değil, makro ekonomiden kaynaklanmaktadır.

Son söz: Kök sebebini bilmediğin sorunu çözemezsin.