Liberya, 1989-1997 ve 1999-2003 yılları arasında iki iç savaş geçirdi. Siviller de dahil olmak üzere iki savaşta yaklaşık bir milyon kişi hayatını kaybederken Liberya, bu vahşet dolu savaşın açtığı derin yaraları sarmak için hala çetin bir mücadele veriyor. Bu mücadelenin bir boyutu da elbette savaş suçlularını yakalamak. ULIMO adlı isyancı grubun liderlerinden olan ve savaş sonrası kaçtığı ve 2014'te tutuklandığı İsviçre'de yaşamını sürdüren 45 yaşındaki Alieu Kosiah'ın dava süreci başlıyor.

Kan donduran iddianameye göre Kosiah, çok sayıda sivili öldürmek, tecavüz, yağma ve "öldürdüğü bir öğretmenin kalbini yemek" ile suçlanıyor. ULIMO'ya çocuk yaşta girdiğini söyleyen ve "Ben hedef alındım. Yargılanma sürecim öncesinde altı yıldır hapiste yatıyorum" dedi ve hakkındaki suçlamaları reddetti.

Ancak bu kan donduran suçlamalar ve detaylıca aktarılan yamyamlığın söz konusu iç savaş için çok ekstrem bir kavram olmadığının da altını çizmekte fayda var.



ABD'nin Afrika'ya dönmelerine izin verdiği bir grup köle tarafından 1847'de kurulan Liberya, ABD'nin her zaman göz ucuyla denetlediği ve kaynaklarından faydalandığı bir ülke olurken ABD'dekine çok benzeyen bir kölelik sistemi de ülkede uzun yıllar hüküm sürmüştü. 1980'de Samuel Doe, Liberya hükümetine karşı düzenlediği bir darbe ile iktidarı ele almış ve ülke kurulduktan 133 yıl sonra, iktidara gelen ve ABD kökenli olmayan ilk Liberyalı devlet başkanı olmuştu.

VAHŞET DÜNYAYA SERVİS EDİLDİ


1980'lerin sonuna doğru; üniversiteyi ABD'de okuyan Charles Taylor ile askeri eğitimini ABD'de almış olan ve isyancı bir gruba komutanlık eden Prince Johnson güçlerini birleştirdi. 1989'da başlayan iç kanlı iç savaşta başkan Samuel Doe, Prince Johnson ve ekibi tarafından 9 Eylül 1990'da yakalandı ve kameraların önünde işkence edilerek infaz edildi. Prince Johnson, askerleri Doe'ya detaylarını anlatamayacağımız boyutta işkence ederken içkisini yudumluyordu.

[caption id="attachment_6155004" align="alignnone" width="1200"] Liberya İç Savaşı'nda uyuşturucu etkisindeki çocuklar da vahşi mücadeleye itilmişlerdi. Fotoğraf: Reuters[/caption]

'ANAMI ÖLDÜRDÜ, BABAMI ÖLDÜRDÜ AMA ONA OY VERECEĞİM'


Bu şoke eden görüntüler tüm dünyaya servis edilmişti. ABD'nin de desteklediği iddia edilen Taylor, Johnson'ın da güçleriyle birlikte 1995'e kadar üstün bir şekilde iç savaşı sürdürdü. BM ve ABD'nin "öncülük ettiği" barış çabaları neticesinde 1995'te iç savaşın ilk perdesi sona erdi. 1997'deki seçimlerde "He killed my ma, he killed my pa, but I will vote for him" (Anamı öldürdü, babamı öldürdü ama ona oy vereceğim) sloganıyla Taylor'ın partisi NPP (Ulusal Vatansever Parti) yüzde 75.33 ile sandıktan galip çıktı. Taylor devlet başkanlığı koltuğuna oturdu.

[caption id="attachment_6155000" align="alignnone" width="1200"] Resimde bir sanatçının Alieu Kosiah'ı tasviri yer alıyor. Fotoğraf: Reuters[/caption]

Adı ABD Başkanı James Monroe'dan gelen başkent Monrovia'daki makamına geçen Charles Taylor'ın dönemi büyük yolsuzluklarla sürmüş ve 1999'da ikinci kez iç savaş patlak vermişti. 2003'te Taylor'ın istifası ile son bulan savaşta; eroin etkisindeki çocuk askerler, ölümün sıradanlaştığı travmatik vahşet ortamının da etkisiyle düşmanlarının kanını içen ve yamyamlık yapan askerler, kostümlerle savaşan çeteler ve hepsinin başında yüzlerce "warlord" denen komutanlar ya da savaş lordları... Ülke böylece katliama, sistematik tecavüzlere ve içinden çıkılamayacak bir vahşet ortamına sürüklenmişti.

SAVAŞ LORDLUĞUNDAN VAİZLİĞE...


Bu savaş lordlarından biri olan ve VICE'ın 2012 tarihli "The Cannibal Warlords of Liberia" adlı belgeseline konu olan General Butt Naked (gerçek adı Joshua Milton Blahyi), düşmanlarının etini yediklerini, kan içme ritüellerini ve lakabına sebep olan çıplak savaşmasını detaylarıyla anlatıyordu.

[old_news_related_template title="Soykırım azmettiricisi Felicien Kabuga'nın 26 yıllık kaçış öyküsü Paris'te sona erdi" desc="Tutsileri hedef alan ve 800 bin kişinin acımasızca katledildiği Ruanda Soykırımı'nın finansörü ve baş aktörlerinden olan Felicien Kabuga, 1994 yazındaki kanlı 100 günün ardından 26 sene boyunca kaçmayı başardı. Kabuga 84 yaşında Paris'te yakalandı. İşte fiyaskolarla dolu kaçışın öyküsü..." image="https://sozcuo01.sozcucdn.com/wp-content/uploads/2020/11/09/iecrop/ruanda-soykirim-reuters12_16_9_1604927070.jpg" link="https://www.sozcu.com.tr/2020/dunya/soykirim-azmettiricisi-felicien-kabuganin-26-yillik-kacis-oykusu-pariste-sona-erdi-6118145/"]

Daha sonra Evanjelizme yönelen ve vaiz olarak görev yapan Blahyi, savaş suçları nedeniyle yargılanmadı. (Aslında hiçbir Liberyalı bu savaş nedeniyle yargılanmadı.) Kendini hayır işlerine adayan, bağışlar yapan, gençleri etkileyecek vaazlar veren ve savaşın kötü yüzünü anlatan Blahyi, yaşamını ülkesi Liberya'da hesap vermeden sürdüren pek çok savaş lordundan yalnızca biri.

[caption id="attachment_6155194" align="alignnone" width="937"] İnsanlık suçu ve savaş suçu işlediğine hükmedilen Charles Taylor, 50 yıl hapis cezasına mahkum edildi. Fotoğraf: Reuters[/caption]

Sürgündeki ve kaçak konumundaki eski devlet başkanı Charles Taylor ise Sierra Leone iç savaşı nedeniyle kurulan "Sierra Leone için Özel Mahkeme" tarafından yargılanmıştı. İnsanlığa karşı işlenmiş suç ve savaş suçu kapsamında toplamda 11 farklı suçlamadan hüküm giyen Taylor'a 2012'de 50 yıl hapis cezası verildi. Adolf Hitler'in ölümünden sonra 2. Dünya Savaşı sonuna kadar kısa süre Almanya'nın başına geçen ve Nürnberg Mahkemeleri'nde ceza alan Karl Dönitz'ten bu yana uluslararası bir mahkemede hüküm giyen ilk devlet başkanı olan Taylor, Birleşik Krallık'ta cezasını çekiyor.

[caption id="attachment_6155001" align="alignnone" width="1200"] Alieu Kosiah, İsviçre'de bir sivil mahkeme tarafından, bu binada yargılanacak. Fotoğraf: Reuters[/caption]

Kosiah'ın davası ise 2011 yılında İsviçre'de çıkan bir yasaya dayanıyor. Dünyanın neresinde işlenmiş olursa olsun savaş suçları üzerine yargılama yapabilen İsviçre'nin bu yasaya bağlı olarak yaptığı ilk yargılama olacak olan dava ile Kosiah, Liberya İç Savaşı hakkında yargılanan ilk Liberyalı olarak da tarihe geçecek. Bir üst paragrafta da bahsettiğimiz gibi savaş suçlusu bulunan Charles Taylor, ülkesinde yaklaşık bir milyonun insanın hayatını kaybettiği iç savaş nedeniyle değil, müdahil olduğu Sierra Leone İç Savaşı nedeniyle yargılanmış ve hüküm giymişti.

Konuya ilişkin bir çalışma yapan BBC'nin Monrovia muhabiri Jonathan Paye-Layleh, Liberya'nın mevcut başkanı unutulmaz eski golcü George Weah'ın geçmişe bir sünger çekme politikası ile hareket ettiğinin altını çiziyor. Eski savaş lordlarının devletin önemli konumlarında yer aldıkları ise madalyonun öbür yüzünü oluşturuyor.

Örneğin; Prince Johnson, ikinci iç savaşın sonunda yapılan ilk genel seçim olan 2005'teki seçimden beri Nimba bölgesi senatörü olarak görev yapıyor. Johnson şu an Başkan Weah'ı destekleyen bir politikacı görüntüsü çizmekte.

[old_news_related_template title="Bir insanlık dramı yaşanıyor... Etiyopya'daki savaş hakkında bilinmeyenler" desc="Başbakanı Nobel Barış Ödülü sahibi olan Etiyopya'da iç savaş patlak verdi. Peki savaş nasıl başladı ve bu savaşın ağır bedelini kimler ödüyor? 3 soru ve 7 fotoğrafla Etiyopya..." image="https://sozcuo01.sozcucdn.com/wp-content/uploads/2020/12/04/iecrop/2020-12-01t192332z_1635107031_rc2jek9hh0fy_rtrmadp_3_ethiopia-conflict-sudan-refugees_16_9_1607079214.jpg" link="https://www.sozcu.com.tr/2020/dunya/bir-insanlik-drami-yasaniyor-etiyopyadaki-savas-hakkinda-bilinmeyenler-6153350/"]