Türkiye kara sınırı olan sekiz komşu ülkenin altısıyla ticarette eski günlerinde değil. Suriye'de iç savaş, Irak'ta siyasi gerginlikler ve terör, Ermenistan ile sınır kapımızın olmaması ve en son da İran ambargosuna ek corona virüs salgını ticaretin üzerinde Demokles'in kılıcı gibi duruyor. Ticaret Bakanlığı'nın Ülkelere Göre Dış Ticaret İstatistikleri'ne göre oluşturduğumuz tabloda komşularımızla dış ticaretimizde durum şöyle...
Tabloya göre Türkiye'nin sınır komşularından 2014 ile 2019 arası Ermenistan ve Bulgaristan ile dış ticaret hacmi hemen hemen değişmedi. Irak'la ticaret hacmi hafif yükselirken geri kalan beş sınır komşusu ile dış ticaret hacmi azaldı. Yani ticarette 2014 yılındaki rakamlar 2015, 2016, 2017, 2018 ve 2019 yıllarında yakalanamadı.
SURİYE: Suriye’de iç savaşın çıktığı 2011 yılında iki ülke arasındaki ticaret hacmi 2 milyar 134 milyon dolar seviyesindeydi. Türkiye Suriye’de 1.6 milyar dolarlık ürün satarken Suriye’den 1 milyar 86 milyon dolarlık ürün satın almış ve bu ülke ile ticaretinde dış ticaret fazlası vermişti. 2012 yılına gelindiğinde ülkede yaşanan iç savaştan dolayı dış ticaret hacmi 568 milyon dolara kadar geriledi. 2014 yılında toparlanan ihracat 1 milyar 801 milyon dolar seviyesine kadar çıkarken 2018 yılında iki ülke arasındaki dış ticaret hacmi 1 milyar 410 milyon dolar seviyesinde gerçekleşti. 2019 yılında hacim 1 milyar 310 milyon dolara kadar indi.
İRAN: ABD’nin İran’a uyguladığı yaptırımlar sebebiyle bu ülkeye yapılan ihracat son yıllarda inanılmaz şekilde düştü. Şöyle ki 2016 yılında Türkiye İran’a 4 milyar 960 milyon dolarlık ürün satarken 2019 yılında bu rakam 2 milyar 310 milyon dolar seviyesine kadar indi. 2016 yılında iki ülke arasındaki ticaret hacmi 9 milyar 700 milyon dolar seviyesindeyken ticaret hacmi 2019 yılında 5 milyar 600 milyon dolar seviyesine indi.
ERMENİSTAN: Türkiye-Ermenistan arasındaki Kars-Gümrü (Akyaka/Ahuryan) Sınır Kapısı, Ermenistan kuvvetleri ile Azerbaycan arasındaki savaşın yayılması ve Azerbaycan’ın Kelbecer eyaletinin işgal edilmesi üzerine 3 Nisan 1993 tarihinde kapatılmış ve Türkiye ile Ermenistan arasındaki doğrudan ticaret durdurulmuştu. Ermenistan’la Türkiye’nin aktif bir sınır kapısı bulunmuyor. 2018 yılında iki ülkenin dış ticaret hacmi 2 milyon dolar seviyesindeydi. 2019 yılında bu rakam değişmedi.
GÜRCİSTAN: Gürcistan ile Türkiye arasındaki dış ticaret hacminin de istendiği seviyede olduğunu söylemek güç, İran, Ermenistan ve Suriye gibi Türkiye ile Gürcistan’ın arasında ticareti doğrudan etkileyecek bir sorun gözükmüyor. 2008 yılında iki ülke arasındaki ticaret hacmi 1 milyar 523 milyon dolar seviyesindeyken, 2018 yılında hacim 1 milyar 549 milyon dolar seviyesine çıkmıştı. Yani aradan geçen 11 yılda iki ülke arasındaki dış ticaret hacmi 26 milyon dolar arttı. 2019 yılında ise bir önceki yıla göre dış ticaret hacmi 1 milyar 630 milyon dolara çıktı.
YUNANİSTAN: Yunanistan ile Türkiye arasındaki dış ticaret hacmi de inişli çıkışlı bir grafik izliyor. 2014 yılında 5.58 milyar dolar olan dış ticaret hacmi 2019 yılında 3.5 milyar dolara gerilemiş durumda. İki ülke arasında Ege Denizi’nde yaşanan krizler ticareti etkilemediği belirtiliyor.
BULGARİSTAN: Türkiye’nin sınırlı da olsa ticaretini artırdığı ülkelerden biri Bulgaristan. Son beş yılın verilerine bakıldığında 2014 yılında 4.8 milyar dolar olan ticaret hacmimiz 2018 yılında 5.1 milyar dolara çıktı. 2019 yılında dış ticaret hacmi 4.88 milyar dolar seviyesine indi.
IRAK: Irak ile Türkiye’nin ticaret hacmi 2013 yılında 12 milyar dolar seviyesine çıkarak rekor kırmıştı. Aradan geçen yıllar içerisinde IŞİD tehlikesi ve politik gerginlikler sebebiyle ticaret hacminde büyük iniş çıkışlar yaşandı. Özellikle bağımsızlık referandumu sebebiyle Kuzey Irak ile yaşanan gerginlik ticarete de yansırken 2018 yılında iki ülke arasındaki ticaret hacmi 9.7 milyar dolara kadar geriledi. Merkezi yönetim ile yaşanan gerginlikler sebebiyle Türk yumurtacılar en önemli pazarlarından birini kaybetmişlerdi.
AZERBAYCAN: Dost ve kardeş ülke Azerbaycan ile de ticaret hacmimiz eski günlerinde değil. 2014 yılında iki ülkenin ticaret hacmi 3.16 milyar dolarken 2018 yılında bu rakam 1 milyar 850 milyon dolara indi.
