Dünyanın her yerinde aynı standartta üretildiği için normal koşullarda fiyatının her yerde aynı olması beklenebilecek bir ürün olan Big Mac fiyatı üzerinden "reel kur" hesabı yapılıyor. Tabii ki, sadece tek bir ürün üzerinden kur hesabı yapmak mümkün ve anlamlı değil ancak kur seviyelerine ilişkin bir fikir vermesi açısından bu hesap kullanılıyor. Aynı ürün olsa da ülkeden ülkeye üretim maliyetleri ciddi farklılıklar gösterdiği için fiyatların da farklı olması aslında normal.
TL YÜZDE 64,3 DAHA AZ DEĞERLİ
Temmuz 2020 itibarıyla ABD'de ortalama Big Mac fiyatı 5,71 dolar. Türkiye'de ise 13,99 TL. Buradan hareketle, dolar/TL kurunun 2,45 seviyesinde olması gerekiyor. Ancak kur şu an 6,86 seviyesinde. Yani Big Mac kuruna kıyasla, TL'nin dolar karşısındaki değeri olması gerekenden yüzde 64,3 daha az.
Bu açıdan Türkiye, ABD dışında 54 ülke ve euro bölgesinin yer aldığı listede sondan üçüncü sırada yer alıyor. Son iki sırada, Güney Afrika ve Rusya yer alıyor.
Geçen sene aynı dönemde Big Mac fiyatı ABD'de 5,74 dolar, Türkiye'de 13,99 TL idi. Bu verilerden hareketle, dolar/TL kurunun 2,44 olması gerekiyordu ancak kur 5,72 seviyesindeydi. Yine bu hesaba göre de TL dolar karşısında olması gerekenden yüzde 57,4 daha az değerliydi.
Temmuz 2014 ise Big Mac fiyatı 4,79 dolar, Türkiye'de 9,25 TL idi. Bu verilerden hareketle, olması gereken dolar/TL seviyesi 1,93, mevcut seviye ise 2,09 idi. Bu da, o dönem için TL'nin dolar karşısında olması gerekenden yüzde 7,8 daha az değerli olduğuna işaret ediyordu.
GÜNEY AFRİKA SON SIRADA
Big Mac endeksi verilerinde Güney Afrika Randı, dolar karşısında olması gerekenin yüzde 67,4 oranında altında yer alıyor ve bu açıdan listenin son sırasında yer alıyor.
Big Mac fiyatı ABD'de 5,71 dolarken, Güney Afrika'da 31 rand değerinde. Buradan hareketle dolar/rand kurunun 5,43 olması gerekiyor ancak mevcut kur 16,67 seviyesinde. Bu da Güney Afrika Randının olması gerekenin yüzde 67,4 altında değere sahip olduğunu gösteriyor.
Söz konusu Big Mac Endeksi, The Economist dergisi tarafından 1986 yılında yayınlandı. Endeks, 54 ülke ve Euro bölgesinin fiyat düzeyini ve satın alma gücünü o ülkedeki Big Mac fiyatlarına göre karşılaştırmasını yapıyor. 2020 Temmuz ayında ABD’de bir Big Mac’in fiyatı 5,71 dolar iken Türkiye'de 2,04 dolar. Endekse göre bir Amerikalı, ABD’deki bir Big Mac fiyatına Türkiye’de 2,8 adet Big Mac yiyebiliyor.
EĞİLMEZ'DEN İTİRAZ
The Economist'in hazırladığı Big Mac endeksine iktisatçı Mahfi Eğilmez'den itiraz geldi. Eğilmez, derginin yaptığı hesapta Big Mac fiyatını yanlış aldığını savundu. Tanınmış iktisatçı temmuz ayı itibarıyla Big Mac’in fiyatının 21,99 TL olduğunu anımsatarak derginin Big Mac fiyatını 13,99 TL olarak hesapladığını ifade etti. Tek hamburger Big Mac’in fiyatı yıl başında 14 TL civarında satılıyordu.
Eğilmez Twitter hesabı üzerinden şu açıklamayı yaptı:
The Economist’in 15 Temmuz’da açıkladığı Big Mac endeksinde ABD için alınan Big Mac fiyatı 5,71 USD idi. Bu endekste Türkiye 15 Temmuz itibarıyla Big Mac fiyatı 2.04 USD olarak alınmış ve dolayısıyla dolara karşı yüzde 64 düşük değerli hesaplanmış bulunuyor. 2,04 doları 15 Temmuz’daki kurla (6.86) çarparsak 13.99 TL buluyoruz. Oysa aynı tarihte Big Mac Türkiye’de 21.99 TL’ye satılıyordu, buna göre dolar karşılığı 3,20 olmalıydı. Sonuç olarak TL, dolara karşı The Economist’in hesapladığı gibi yüzde 64 değil, yüzde 44 düşük değerli durumdadır.
The Economist’in Türkiye fiyat tespitini zam öncesi Big Mac ücretinden veya promosyon fiyat üzerinden yaptığı tahmin ediliyor.
[old_news_related_template title="İşte olay olan Big Mac endeksi" desc="Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek, ünlü 'Big Mac' endeksine göre yaptığı hesapla satın alma gücüne göre TL'nin dolar karşısında şu an olduğundan daha değerli olduğu söyleyen bir tweet attı. Şimşek, gördüğü tepkiler üzerine de tweet'ine açıklık getirdi. Peki ya dünyada önemli bir ekonomik gösterge olan Big Mac endeksi nedir?" image="https://sozcuo01.sozcucdn.com/wp-content/uploads/2017/01/2hp12hp12-1.jpg" link="https://www.sozcu.com.tr/2017/ekonomi/simsekin-big-mac-tweeti-ortaligi-karistirdi-1626897/"]
