TÜİK önceki gün yaptığı açıklamayla enflasyon sepeti içerisindeki harcama gruplarının ağırlığında önemli değişikliklere gitti. Hanehalkı harcama anketlerine göre ve Avrupa İstatistik Ofisi (Eurostat) kuralları dikkate alınarak yapılan teknik değişiklik maaş zammı ve enflasyon farkı tüketici enflasyonuna ayarlı olan milyonlarca memur, işçi ve emekliyi iki koldan birden vuracak. Sepetin ağırlığında yapılan değişim, milyonlarca vatandaşın yoksullaşmasına neden olacak.
“Mutfak enflasyonu” da denen gıda harcamalarının sepet içerisindeki ağırlığının azaltılması maaş zamlarının belirlenmesinde ve enflasyon farkının hesaplanmasında kullanılan tüketici fiyatları endeksinin (TÜFE) daha düşük çıkmasına neden olacak. Geçen yıl yüzde 23.29 ağırlığa sahip olan gıda harcamaları bu yıl boyunca yüzde 22.77’lik ağırlıkla çarpılacağı için, bir türlü düşürülemeyen gıda fiyatlarına yeni gelecek zamlar TÜFE’yi geçen yıl kadar bile yükseltemeyecek. Gıda harcamalarının enflasyon sepeti içerisindeki ağırlığının düşürülmesi, yıllık enflasyonun 0.5 puan düzeyinde daha düşük çıkabileceğini işaret ediyor.
MERKEZ YÜZDE 11 DEDİ
Merkez Bankası, 2020 yılına ilişkin açıkladığı ilk enflasyon raporunda, bu yıl sonunda TÜFE’nin yüzde 8.2’ye gerileyeceği ancak gıda fiyatlarındaki artışın, yani mutfak enflasyonunun yüzde 11’in altına düşmeyeceği tahminini yaptı. Merkez Bankası Başkanı Murat Uysal, bu tahminlerine gerekçe olarak, gıda komitesi ve kooperatifler aracılığıyla halka ucuz gıda maddeleri satılmasına yönelik girişimler olmasına rağmen buradan henüz somut sonuç alınamamış olmasını gösterdi.
Merkez Bankası’nın tahmininin gerçekleşmesi halinde milyonlarca emekli, işçi ve memur yüzde 11’lik yüksek gıda fiyatları altında daha fazla ezilecek, ancak TÜFE yüzde 8.2 çıkacağı için daha düşük zam almak zorunda kalacak. TÜİK Ocak 2020 itibarıyla yıllık TÜFE yüzde 12.15 olmasına rağmen gıda enflasyonunun yüzde 9.04’te kaldığını açıkladı. Bu da, bu yıl gıda fiyatlarının geçen yıldan da daha fazla artacağı, yani mutfaktaki yangının daha da alevleneceği ancak maaş zamlarını belirleyen TÜFE’nin daha düşük kalacağını işaret ediyor.
Zamlar TÜFE’ye bağlı
Milyonlarca işçi, esnaf ve çiftçi emeklisinin aylığına her 6 ayda bir TÜFE artışı kadar zam yapılıyor. Memur ve memur emeklilerinin zamları da toplu sözleşme görüşmelerinde TÜFE hedefleri dikkate alınarak belirlenirken üzerine gerektiğinde enflasyon farkı ödeniyor. Milyonlarca asgari ücretli ile özel sektör çalışanına yapılacak zamlarda da TÜFE büyük ölçüde dikkate alınıyor. Bu yıl gıda zammının yüksek, TÜFE’nin daha düşük gerçekleşecek olması emeklilerin bu yıl temmuz ve gelecek yıl ocak ayında daha düşük oranlarda zam almasına yol açarken memur ve memur emeklilerinin ise enflasyon farkı almalarını zora sokacak.
Baz etkisi gıdada yükselişi sınırladı
Merkez Bankası (MB) Aylık Fiyat Gelişmeleri Raporu’na göre, ocakta yıllık enflasyon enerji dışındaki alt gruplarda gerilerken, enerji enflasyonundaki belirgin artışta ise bir önceki yılın aynı dönemindeki düşük baz etkili oldu. Türkiye İstatistik Kurumu’nun ocak ayında tüketici fiyat endeksinin (TÜFE) yüzde 1.35 arttığını ve yıllık enflasyonun 0.31 puan yükselerek 12.15 olduğunu açıklamasının ardından yayınlanan MB raporuna göre, bu dönemde yıllık enflasyon enerji dışındaki alt gruplarda geriledi. Bu dönemde gıda fiyatları mevsimsel olarak yüksek bir artış gösterse de grup yıllık enflasyonu baz etkisiyle geriledi.
