Virüsün etkisi herkeste aynı olmazken bazı hastalar farkında olmuyor ama bazıları şiddetli ve kritik seviyeye ilerliyor. Konu ile ilgili bilgiler veren Radyoloji Uzmanı Dr. Afşin Ali, önemli belirtilerin yüzdelerini ve COVID-19 tanı koyma yöntemlerini anlattı:
Radyoloji Uzmanı Dr. Afşin AliCorona virüsü kısa sürede yüzbinlerce insana bulaşmış ve on binlerce ölüme neden olmuş ve henüz ne zaman sonlanacağı belirsizdir. Bu virüse maruz kalan bireyin gidişatında, belirtisiz ilk beş gün (kuluçka dönemi) dönem sonrası, aşağıdaki olasılıklar var:
1.grup: Farkında olmadan veya hafif belirtilerle hastalığı geçirir (yüzde 80-85), ancak ilk günden itibaren bulaştırıcıdır. Covid-19 tanısı almış veya şüphesi olan biriyle temas etmiş her birey bu grupta olabileceğini düşünmeli ve sorgulamalıdır.
2.grup: Şiddetli hastalık (yüzde14) ve bulaştırıcı
3.grup: Kritik hastalık (Solunum yetmezliği ve çoklu organ yetmezliği) (yüzde 5) ve bulaştırıcı
2. ve 3. grup ağırlıklı olarak 60 yaş ve üzeri hastalar olup yaş arttıkça ölüm oranları yüzde 20’lere ulaşmaktadır (yani 5 kişiden biri ölümle sonlanıyor). Bilindiği gibi virüs yayılma hızı yüksek olup, önlem alınmaz ise veya önlemlere uyulmaz ise şiddetli/kritik hasta sayısı sağlık sisteminin kapasitesini aşarsa, hepsinin etkin ve özenle tedavi edilme olanağı olmaz ise, İtalya’ya örneğinde olduğu gibi ölüm oranları artacaktır.
1. gruptaki hastalar ise virüsün yayılımını artırarak, olayın uzamasına, ölüm oranlarının artışına ve ekonomik boyutun kötüleşmesine doğrudan ve dolaylı olarak sebep olacaklardır. Bu sebeplerden dolayı yukarıdaki 3 grubun tümünün derhal durum tespiti yapılıp, nerede nasıl takip ve tedavi edileceğine karar verilmelidir.
YETİŞKİNLERDEKİ VE ÇOCUKLARDAKİ BELİRTİLERİ NELER?
Yetişkinler:
Yaygın: Ateş (yüzde 85-90), öksürük (yüzde 65-70), Koku alamama veya az koku alma (yüzde 66), yorgunluk (yüzde 35-40), balgam (yüzde 30-35),nefes darlığı (yüzde 15-20)
Daha az yaygın: Kas/eklem ağrıları (yüzde 10-15), baş ağrısı (yüzde 10-15), boğaz ağrısı (yüzde 10-15), titreme (yüzde 10-12), derin nefes alırken göğüste ağrı
Nadir: Bulantı, kusma, burun tıkanıklığı (
Çocuklar:
Çocuklarda klinik görünüm yetişkinlere göre daha hafiftir. Semptomlar, en yaygın olarak yüksek ateş, kuru öksürük, boğaz ağrısı, hapşırma, kas ağrısı, hışıltı ve daha az görülen (
HANGİ TETKİKLER YAPILIR?
1)Covid-19 virüsü saptamak için:
- Virüsün genini saptayan SARS-CoV-2 RNA (PCR) :Bu test özellikle hastalığın erken dönemlerinde düşük hassasiyete sahip olması (en düşük bildirilen oran yüzde 60-70, en yüksek ise yüzde 95-97), uzun süren sonuç alma süresi, sınırlı sayıda yapıla bilinmesi, önce negatif sonra pozitif veya tam tersi sonuçlar verebilmesi gibi olumsuz yönleri vardır.
-Bağışıklık sisteminin virüse yanıtı olan SARS-CoV-2 IgM ve SARS-CoV-2 IgG tetkikleri yapılı.
2)Prognostik (hastalık ilerleyişi) belirteçler: Virüsün bireyde oluşturduğu yankı düzeyini ölçmek ve gidişat hakkında tahmin yürütmek ve karşılaştırmak için tam kan sayımı, IL-6, LDH, Ferritin, CRP, vb. testler çalışılır
3)En önemlisi akciğerlerin durumu ne? Hastalığın şiddetini belirleyen en önemli etken akciğer tutulumu ve derecesidir. Virüs varsa bile ancak akciğer bulguları çok ciddi değilse ve seri BT tetkiklerde ilerleme yok veya bulgularda gerileme var ise tehlike atlatılmak üzere demektir. Tam tersi durumda ise bir an önce yakın takip ve tedaviye başlanıp, akciğerlerin daha kötüye ve yoğun bakım ihtiyacı duyan aşamaya ilerlemesini önlemek gerekir.
Akciğeri görüntülemesi için Bilgisayarlı Tomografi (BT), Röntgen veya Ultrason hastanın şikâyeti ve süresi ile şiddetine, yaşı, genel ve bilinç durumu, cihaz ulaşılabilirliği gibi faktörlere bağlı değişebilir.
AKCİĞER GRAFİSİ
-Bulgular belli belirsizdir, tipik ve şiddetli değil; hasta genç veya çocuk ise ilk tercih akciğer grafisi olabilir. Akciğer grafisinin duyarlılığı düşük (yüzde 30-60) olduğundan ve grafinin normal olması, akciğerde pnömoni varlığını dışlamadığından tipik ve şiddetli bulgular var ise BT tercih edilmelidir.
BİLGİSAYARLI TOMOGRAFİ
BT tetkiki ince kesitler (0.625-1.25mm kalınlıkta) ve tek nefes tutma süresinde yapılabilir. Düşük doz protokolünde yapılırsa hastanın maruz kaldığı radyasyon da akciğer grafisinin sadece birkaç misli olur.
PCR testinin tersine akciğer BT sonucu çok kısa sürede, elde edilir ve akciğerin durumu tespit edilebilir. Bu veri ile hastanın klinik bulgularını birleştirerek başvurudan sadece birkaç saat içinde takip ve/veya tedavi planlaması yapılabilir. Bazı çalışmalar BT’nin duyarlılığı yüzde 98 (asemptomatik dönemde dahi bulgu görülebiliyor) olarak belirtmiş ve PCR pozitifliğinden 3 gün önceden BT pozitifliği ortaya çıktığını saptamışladır. BT bulguların hastalığın dönemine göre (Erken(0-4.gün)), ara (5-13.gün), geç (14 gün (dönem )) değişebilir. İlk veya seri BT tetkiklerinde bulguların hangi yönde (iyileşiyor mu?/ kötüleşiyor mu?) değiştiğini tespit ederek tedavinin etkinliği değerlendirilebilir.
BT raporları aşağıdaki gibi olur:
-Klasik COVID-19 (COVID için yüzde 100 güvenilir)
-Olası COVID-19 (COVID için yüzde 71-99 güvenilir)
-Belirsiz (COVID için
-COVID dışı
ULTRASON
•Ancak genel durumu iyi olmayan, monitorize hastalara Ultrasonografi yapılabilir. Ultrason ile akciğer duvarına yakın bölgeler, akciğer veya kalp zarında sıvı toplanması gibi durumlar tespit edilebilir.
Son olarak: Yaklaşımlar ülkelerin imkân ve tecrübelerine göre değişmekle birlikte
•COVID-19 pnömonisinde erken tanı ve izolasyon hastalığın yayılması ve kişinin tedavisi için çok önemlidir.
•Semptomu olan olgularda (PCR sonucundan bağımsız) radyolojik veriler yol gösterici olmaktadır.
•PCR pozitif hastalarda da hastalığın seyri açısından yine yakın takip akciğer grafisi veya Bilgisayarlı tomografi gerekebilmektedir.
