Sıtma hayatı tehdit edici bir hastalıktır. Baş ağrısı, halsizlik, yorgunluk, abdominal rahatsızlık, kas ve eklem ağrısı ile başlayan sıtma kliniği ateş, üşüme, titreme gibi belirtileri olan sıtma hakkında bilinmesi gerekenleri haberimizde sizler için derledik... Sıtma nedir, evreleri nelerdir? Sıtma bulaşıcı mıdır? İşte cevapları...

SITMA NEDİR?

Sıtma, kişiden kişiye belirli bir sivrisinek tarafından bulaşan Plasmodium parazitin neden olduğu bir kan hastalığıdır. İnsanları enfekte edebilen dört çeşit sıtma paraziti vardır: Plasmodium vivax, P. ovale, P. sıtma ve P. falciparum. Ayrıca ek olarak, Güneydoğu Asya'da makakları doğal olarak enfekte eden bir sıtma türü olan P. knowlesi. Sıtmaya neden olan plasmodium adlı parazit, mikroskobik, tek hücreli bir organizmadır. Sürüngenler, kuşlar ve memeliler gibi birçok hayvan türünü enfekte edebilen 100'den fazla Plasmodium türü vardır.

P. falciparum hastalığın daha şiddetli bir şekline neden olur ve bu sıtmaya yakalananlarda daha yüksek ölüm riski vardır. Enfekte olmuş bir anne hastalığı doğumda bebeğine de geçirebilir. Bu konjenital sıtma olarak bilinir.

Sıtma kanla bulaşır, bu yüzden aşağıdakilerden biri yoluyla ayrıca bulaşabilir:

- Organ nakli
- Transfüzyon
- İğnelerin veya şırıngaların ortak kullanımı.

Derhal tespit edilip tedavi edilmezse sıtma ölümcül olabilir. Ancak, erken başlamış ve doğru bir tedavi ile tedavi edilebilir.

SITMANIN EVRELERİ

Sivrisineğin insanı ısırması ile beraber sporozoit adı verilen parazitler kana karışır. Karışmasıyla beraber ilk hedefi olan karaciğere doğru yol almaya başlar. Enfeksiyonun ilk adımı olarak kana karışma durumu gösterilir. Karaciğere ulaşan sporozoitler burada bulunan sağlıklı hücreleri enfekte etmeye ve enfekte ederken de üremeye başlar. Yaklaşık iki hafta süren bu sürecin ardından sporozoitler merozoitlere dönüşür ve ikinci hedefleri olan alyuvarlara karışmak için karaciğeri terk ederler. Sporozoitlerin kana karışması ve merozoit olarak karaciğeri terk etmesi arasında geçen süre parazitin türüne göre değişse de yaklaşık iki haftadır. Bu iki haftalık süreçte hastalık hiçbir belirti vermez. Merozoitler karaciğerden çıkarken, karaciğere girdikleri andan itibaren enfekte etmeye başladıkları hücreleri öldürürler. Sonrasında ise kana karışarak alyuvarları ele geçirirler.

SITMA BELİRTİLERİ

Sıtma hastalığının belirtileri parazit taşıyan sivrisineğin sokmasından sonra ortalama 7 – 30 gün içinde ortaya çıkar. Ancak bu süre 1 yıla kadar uzayabilir.

Sıtma belirtileri şunlardır:

- Çok veya orta şiddetli arasında değişen titreme
- Yüksek ateş
- Aşırı terleme
- Baş ağrısı
- Mide bulantısı
- Kusma
- Karın ağrısı
- İshal
- Anemi
- Kas ağrısı
- Kasılmalar
- Kanlı dışkı

Sıtma derhal tedavi edilmezse, enfeksiyon şiddetli hale gelebilir ve böbrek yetmezliğine, nöbetlere, zihinsel karışıklığa, komaya ve ölüme neden olabilir.

SITMA BULAŞICI MIDIR?

Sıtma, kişiden kişiye soğuk algınlığı veya grip gibi yayılmaz ve cinsel yolla bulaşmaz. Sıtmaya yakalanan birinin yanında oturmak gibi sıtma ile enfekte olmuş insanlarla geçici temasla sıtmanın bulaşma riski yoktur.

SITMA TEDAVİSİ

Sıtma, özellikle parazit P. falciparum ile enfekte olmuşsanız, hayatı tehdit edici bir durum olabilir. Hastalığın tedavisi tipik olarak bir hastanede yapılır. Doktorunuz sahip olduğunuz parazit türüne göre ilaçlar yazacaktır.

Bazı durumlarda, öngörülen ilaçlar, ilaçlara parazit direnci nedeniyle enfeksiyonu temizleyemeyebilir. Böyle bir durumda, doktorunuzun durumunuzu tedavi etmek için birden fazla ilaç kullanması veya ilaçları tamamen değiştirmesi gerekebilir.

Ek olarak, P. vivax ve P. ovale gibi bazı sıtma parazit tipleri, parazitin vücudunuzda uzun süre yaşayabileceği ve daha sonraki bir tarihte tekrar aktive olabileceği ve enfeksiyonun nüksetmesine neden olan karaciğer aşamalarına sahiptir. Bu tip sıtma parazitlerinden birine sahipseniz, gelecekte nüksü önlemek için ikinci bir ilaç verilecektir.