Pandemiyle nedeniyle dünyanın alt üst olduğu 2020 yılının başında serveti 27 milyar dolardı. Yıl bittiğinde 170 milyar doları, kısa bir süre sonra da 200 milyar doları aştı.
Haziran 2010’da halka arz edildiğinde 1,7 milyar dolar olan Tesla’nın piyasa değeri, şu an 772 milyar dolar. Üretim kapasitesi ve satış sayıları Tesla’nın çok üzerinde olan otomobil üreticilerinin piyasa değerleri Tesla’nın çok altında. Volkswagen 105 milyar dolar, Ford 46 milyar dolar, Toyota 265 milyar dolar piyasa değerine sahip.
Sosyal medyada yaptığı paylaşımlar hem CEO’su ve yüzde 20’nin üzerinde pay sahibi olduğu Tesla’nın hem diğer şirketlerin hem de kripto para birimlerinin değerlerinde çok sert dalgalanmalara neden oluyor.
Öyle ki, Twitter’daki 46,5 milyon takipçisi, mesajlarını yanlış anlayıp ilgisiz şirketlerin hisse değerlerini uçurabiliyor.
Son dönemde Bitcoin ve Dogecoin gibi kripto paralar, Musk'ın tweetleri sayesinde büyük yükselişler kaydetti.
Dahi olduğunu iddia eden de var, sahibi olduğu şirketin hisse değerinin ve dolayısıyla servetinin büyük bir balon olduğunu söyleyen de… Sosyal medya paylaşımlarının manipülasyon olduğunu öne sürenler de artıyor.
Bahçeşehir Üniversitesi’nden Doç. Dr. Hakkı Öztürk, Kadir Has Üniversitesi’nden Dr. Anıl Aba ve Finansal Okuryazarlık ve Erişim Derneği (FODER) Yönetim Kurulu Başkanı Attila Köksal, Tesla ve Elon Musk’ın yükselişini sozcu.com.tr’ye değerlendirdi.
Doç. Dr. Hakkı Öztürk‘AŞIRI FİYATLANDI’
Hisseleri ABD’de Nasdaq borsasında işlem gören Tesla’nın piyasa değeri hızla yükselse de, kârlılık açısından farklı bir tabloya sahip.
Halka arz olduktan sonra hep zarar açıklayan şirket, yıllık bazda ilk net kârını 2020 yılında açıkladı.
“Özellikle 2019 Haziran ayından sonra, ilk defa kar açıklayacağı beklentileri ve elektrikli motor üretiminde Tesla’nın dünyada bu işin öncüsü olacağı değerlendirmeleriyle beraber hisse fiyatı aşırı yükselmeye başladı” diyen Öztürk, 2019 Haziran’dan sonra şu ana kadar hisse fiyatındaki yükselişin yüzde 2000’in üzerinde olduğuna dikkat çekiyor.
“Temelde, bir şirketin değeri gelecekte yaratacağı serbest nakit akımlarının bugüne indirgenmiş değeridir. Gelecekte diğer otomobil üreticileri de elektrikli araçlar üretecektir ancak yatırımcıların Tesla ile ilgili beklentileri o kadar büyük ki hisse fiyatları bu kadar yükselebiliyor” diyen Öztürk, şirketin aşırı fiyatlandığı görüşünde.
Öztürk, geçmişte Musk’ın attığı twitler nedeniyle yatırımcıları yanıltmaktan dolayı SEC (ABD Sermaye Piyasası Kurulu) tarafından ceza alıp ve hakkında dava açıldığını hatırlatıyor.
“Elon Musk’ın yaptıklarının pek etik olmadığı açık ancak burada hukuken nasıl bir suç var, bunları SEC araştıracaktır, suç ve manipülasyon olup olmadığına karar verip ona göre dava açacaktır” diyen Öztürk, “Ancak reel sektörde faaliyet gösteren, elektrikli araç üreten ve gelecek yıllara yapacağı teknolojik üretim ile damga vurmayı isteyen bir şirket sahibinin bu kadar bu işlerin içinde olması da ilginç” değerlendirmesini yapıyor.
Dr. Anıl Aba‘SANAL BİR ZENGİNLİK’
Anıl Aba, Elon Musk’ın servetinin yaklaşık yüzde 81’inin Tesla hisselerinden, yüzde 14’ünün halka açık olmayan SpaceX’ten, geri kalan yüzde 5’inin de nakit, gayrimenkul vb. diğer servet kalemlerinden oluştuğuna dikkat çekerek, şu yorumu yapıyor:
“Dolayısıyla Musk’ı dünyanın en zengin insanı yapan şey Tesla hisselerinin borsadaki değeri. Hisse fiyatları arttıkça Musk’ın serveti de artıyor. Fakat bu zenginlik sanal bir zenginlik. Çünkü borsa değerlemeleri beklentisel, kurgusal, hayali değerlemelerdir. Borsalar yükselir, düşer. Kaldı ki bu 200 milyar dolar nakit bir servet değil, kağıt üzerinde görünüyor sadece. Yani Musk bugün bütün hisselerini bozdurup 200 milyar dolarıyla Mars’a gidemez.”
‘BORSALAR PATLAMAYA HAZIR BALON GİBİ’
‘Sanal bir zenginlik’ tezini biraz daha açan Aba, şöyle devam ediyor:
“Finans piyasaları 2009’dan pandemiye kadar tarihin en uzun boğa koşusunu yaptı. Fed’in bilançosu 2008’den bu yana 13 katına çıktı. Basılan bu dolarlar büyük oranda değer yaratmayan finans piyasalarını besliyor. Bugün borsalar, patlamaya hazır bir balon gibi, şiştikçe şişiyor. Tesla’nın kote olduğu NASDAQ borsası, S&P 500’den de Dow Jones’tan da hızlı şişiyor. Dot-com balonunda da aynı durum vardı. Ne oldu? Patladı… Bu balon da patlayacak. Patladığında Elon Musk hala epey zengin olabilir ama dünyanın en zengin insanı olmayacak.”
‘PONZİ ÇEVİRİYOR’
Borsadaki değerler ile reel değerler arasında büyük bir makas olduğuna ve Tesla’nın fiyat/kazanç oranının haddinden fazla yüksek olduğuna dikkat çeken Aba, “Analistlerin hesaplarına göre Tesla’nın borsadaki değerini meşrulaştırması için her bir arabasını 1,25 milyon dolardan satması gerekiyor. GM için bu rakam 9 bin dolar. Bu kıyaslamalar Tesla hisselerinde bir balon olduğu, ve hatta Elon Musk’ın 2008’de Bernie Madoff’unkine benzer bir Ponzi çevirdiği şüphelerini kuvvetlendiriyor” diyor.
Bu nedenle, birçok yatırım fonunun Tesla’yı short ettiğini, yani hisse değerinde düşüşe yatırım yaptığını belirten Aba, “Çok kısa oynayanlar çuvallamıştır muhtemelen ama orta-uzun vadede Tesla’yı short etmek hâlâ kulağa mantıklı geliyor” görüşünü paylaşıyor.
“Kripto para borsalarındaki fiyatların bugün hiçbir reel karşılığı yok. Bir hayal satılıyor: geleceğin para birimi olacak. Ama bir para birimi düşünün ki biri bir tweet attıktan birkaç saat içinde değeri yüzde 20 artıyor” diyen Aba, “Bana kalırsa Musk hem borsayı manipüle ediyor hem Ponzi çeviriyor hem de bitcoin gibi başka bir spekülatif balona binerek saçma sapan bir yere doğru gidiyor. Resmen ahmaklık çağı…” ifadelerini kullanıyor.
FODER Başkanı Attila Köksal‘DAHİ AMA…’
Attila Köksal ise farklı görüşte. “Elon Musk’ın geçmişte ve günümüzde yaptığı yatırımlar onun müthiş bir girişimci ve gerçek bir dahi olduğunu göstermektedir” diyen Köksal, “ancak” diyor ve şöyle devam ediyor:
“Son zamanlarda özellikle piyasalarda oluşan fiyatları etkilemek için yaptıkları kafaları karıştırmaktadır. Tesla ve SpaceX gibi iki dev kuruluşun yöneticisinin bu tür davranışlar içinde olması gerçekten gariptir. Kanımca, bütün bunların ardında Musk’ın Tesla’nın hisse senedi fiyatını şu anda bulunduğu yüksek seviyede tutmak amacından kaynaklanmaktadır.”
Tesla hissesinin 2020 yılı başına kadar 100 dolar seviyesinin altında işlem gördüğünü hatırlatan Köksal, “Hissenin uzun süre yükselememesinin ardında yatan en önemli neden şirketin başarısız olacağını düşünen fon yöneticilerinin yaptıkları açığa satış işlemleriydi. Bilindiği gibi, bir hissenin fiyatının düşüneceğini düşünen yatırımcılar o hisseyi ödünç alıp satarlar ve fiyatı düştüğü zaman tekrar satın alıp kârlı bir şekilde borçlarını kapatırlar” diyor.
Tesla hissesinin 2020 yılı içinde 800 dolar seviyesine olan hızlı yükselişinin nedenlerinden birisinin, hisseyi açığa satmış olan fonların büyük zararlar ederek pozisyonlarını kapatmaları olduğunu belirten Köksal, şöyle devam ediyor:
“Yükseliş sırasında Musk ilave hisse satarak şirketin nakit stoğunu 19 Milyar dolara yükseltti. Bu seviyelerden başta kendi kardeşi olmak üzere Tesla’nın yönetim kurulu üyelerinin hisse sattıklarını yapılan açıklamalardan öğreniyoruz. Wall Street analistleri hisseye ortalamada 610 dolar değer biçiyorlar ama özellikle büyük yatırım bankalarının değerlemeleri 150 ile 250 dolar civarında.”
‘SÜRDÜRÜLEBİLİR DEĞİL, AÇIĞA SATIŞLARI ENGELLEMEYE ÇALIŞIYOR’
Finansal piyasalarda son dönemin en çok konuşulan konularından biri, video perakendecisi GameStop hisselerindeki olağan dışı yükseliş olmuştu.
Köksal, GameStop vakasına ilişkin, “Bireysel yatırımcıları coşkuya getiren Musk, hisse senedi fiyatının hızlı yükselişi nedeniyle açığa satış yapmış olan fonlara büyük zararlar ettirdi. Ancak, Musk’ın tavsiyesini dinleyen bireysel yatırımcılar da bu işlemler sonucunda büyük zararlar ettiler” diyor.
Musk’ın bugün büyük otomotiv şirketlerinin hepsinin toplamından daha yüksek bir değere ulaşmış olan Tesla hissesinde olası bir yeni açığa satış dalgasından korktuğunu düşündüğünü belirten Köksal, “Tesla’nın bugün ulaşmış olduğu değer sürdürülebilir değil çünkü bu alandaki rekabet artıyor. Hissenin fiyat/kazanç oranı 1000 civarında. Bu oranı hak edecek bir büyüme artık mümkün görünmeyor. Musk kiteleleri etkileyebileceğini göstererek Tesla hissesinde olası açığa satışları engellemeye çalışıyor.”
Musk’ın son günlerde yapmış olduğu 1.5 milyar dolarlık Bitcoin alımını da “Çok anlamsız” olarak değerlendiren Köksal, şöyle devam ediyor:
“Bu alım ile şirkete gereksiz bir piyasa riski yüklemiş olan Musk, daha Aralık ayında Bitcoin’in fiat paralardan farksız olduğunu belirttiği bir tweet paylaşmıştı.
Kanımca bipolar bir karakter olan Elon Musk bir süre sonra piyasa ile kavga edilemeyeceğini bir bedel ödeyerek öğrenecektir. O güne dek, kendisini piyasaları etkileyen ve kitleleri peşinden sürükleyen bir ‘süper kahraman’ gibi görmeye devam edecektir.”
