Küresel finans piyasalarını dibinden sarsacak, orada da durmayacak, ekonomilere bulaşacak gelişme, beklenildiği gibi Çin’de alevlendi... Nitekim uzun zamandır konuşulsa da iş artık ciddiye bindi.

Ekonomide Dornbusch Yasası vardır. Kriz riskinin gerçekleşmesi beklenenden daha uzun sürer. Hayal edebileceğinizden çok daha hızlı gerçekleşir.

Peki, Çin’den bize ne? O iş öyle olmuyor işte! 2008 yılında Amerika’da batan yatırım bankası Lehman Brothers’dan da bize neydi? Teğet geçecek denilen 2009 yılı kabus gibi geçti.

★★★

Çin’in en büyük gayrimenkul şirketi olan Evergrande, dünyanın en yüksek borca sahip inşaat firması olarak battı. Şirket yetkilileri çıkıp batmadıklarını açıkladı.

Bıraksınlar bu ayakları... Zira ödenebilecek gibi bir meblağ değil borcu... Bilinen 305 milyar dolar borçtan bahsediyoruz. Faizini hiç saymıyoruz.

★★★

Muhtemelen borç çok daha fazla... Şirketin inşaatın yanı sıra 200’den fazla yan kuruluşu var. Elektrikli araba, turizm, internet, dijital ekonomi, sigorta, eğlence parkları, futbol kulübü, maden suyu, bebek maması... Ya onların durumu?

Çin’in 280 şehrinde yürüttüğü, paralarını toplayıp teslim edemediği 1.4 milyon konut söz konusu... Bak o da var. Yaklaşık 10 milyon kişi haber bekliyor.

★★★

Piyasaların genel kanısı, Çin hükümeti masaya koyar nakiti kurtarır şirketi... Avrupa’da, Amerika’da olsa tamam da, Çin’in dışarıya para kaptırmayacağı ortada... Sadece kendi vatandaşlarına yardım edecek bu manada...

İki gün önce 20 Eylül’de vadesi gelecek kredi faiz ödemesini yapamayacağı ilgili bankalara iletildi. Kim iletti? Şirket mi? Hayır! Bizzat Çin Konut ve Kalkınma Bakanlığı...

★★★

Çin’de konut balonu şişirildikçe şişirildi... Son 15 yılda ev fiyatlarının altı katına çıktı. Shenzhen gibi şehirde bile satılan konutlar Londra’dan daha pahalıya satılmaya başladı.

Bankalar her konut talep edene kredi açtı. Evergrande tek değil... İnşaat firmaları iflas ettiğinde bankalar batık krediler ile uğraşacak. Kuvvetle muhtemel bu durum zaten sorunlu olan Çin bankacılık sisteminin tadını kaçıracak.

★★★

Nitekim şirketin borç yükümlülükleri 128 banka ve 121 bankacılık dışı kuruluşa yayılmış durumda... Onlar bu parayı alamazsa kaçı “canın sağ olsun” deyip sağlam kalacağı muamma...

Mesela; Amerikalı bir fon Evergrande’e ait tahvil satın aldıysa zararı karşılamak için elindeki diğer tahvilleri satması gerekecek. Bu durum özel sektör tahvil piyasa faizlerinin genelde yükselmesine sebebiyet verecek.

★★★

Ekonomide hastalıklar bulaşıcıdır. Domino etkisiyle yayılacak her yere... Nitekim inşaat sektörü durduğundan ham çelik fiyatları çöküşte...

Dünyanın fabrikası Çin darbe yiyince emtialar da değer yitiriyor. Ne de olsa en büyük müşterileri Çin! Emtia fiyatlarının düşmesi üretici ülkelerin beline kazmayı vurur.

Neydi? Borcunuz küçükse sizin, büyükse herkesin sorunudur.