Vergi harcamaları, vergi sistemi yoluyla devletin vazgeçtiği gelir olarak tanımlanabilir. Bu harcamalar vergi sisteminde istisna, muafiyet, vergi ertelemesi ve düşük vergi oranı şekillerinde ortaya çıkıp vergi kaybına yol açan uygulamalardır.
Devlet, bilerek ve isteyerek bazı ekonomik faaliyetlerden vergi almıyor. Alabileceği gelirden de vazgeçiyor, böylece gelirlerini bilinçli olarak azaltıyor. Vergi harcamalarının varlık nedenini; “belirli bir sosyal ve/veya ekonomik amacın varlığı” ile ya da ortaya çıkaracakları etkilerin oluşmasını sağlayan ve ayrıcalık oluşturma pahasına gerçekleştirilen “tahsilattan vazgeçme” unsurlarına dayandırabiliriz.
HANGİ VERGİ TEDBİRİ İLE NE KADARLIK VERGİDEN VAZGEÇİLDİ?
Kamu Maliyesi Raporu’nda, kalıcı fiyat istikrarının sağlanması amacıyla; yönetilen/yönlendirilen fiyatlarda, enflasyon üzerindeki etkileri sınırlı olacak şekilde gerekli tedbirler alındığı ifade edilmiş. Ayrıca, gelir politikalarının da enflasyonla mücadeleye destek olacak şekilde uygulandığına vurgu yapılmıştır. Enflasyonla mücadele kapsamında 2021 yılının sonuna kadar aşağıdaki vergilerden vazgeçilerek, enflasyonun artmasının engellendiği ifade edilmiştir.
- Eşel-mobil sistemi uygulaması sonucunda sadece 2021 yılı için toplamda 46 milyar TL’lik KDV ve ÖTV gelirinden feragat edilecek. Bu limit ilk dokuz ay sonunda dolmuş gözüküyor.
- Salgınla mücadele kapsamında belirli sektörlerde geçici vergi indirimleri yapılması fiyat düzeyini de aşağı yönlü etkilemiş. Bu düzenlemelerle 2021 yılının ilk dokuz ayı için toplam 25.2 milyar TL vergi gelirinden vazgeçilmiş olacaktır. Ayrıca işyeri kiraları üzerindeki gelir vergisi stopaj oranının yüzde 20’den yüzde 10’a indirilmesi ile 3.6 milyar TL gelir kaybı oluşmuştur.
- Tütün mamüllerinde uygulanan ÖTV nispi vergi oranı yüzde 67’den yüzde 63’e indirilmiş, tütün mamüllerinde yılın birinci ve ikinci yarısı için alkollü içkilerde ise yılın ikinci yarısı için maktu vergi tutarları artırılmamış. Bu uygulamalar ile 2021 yılı için sigarada 8.8 milyar TL, alkollü içeceklerde 2 milyar TL KDV ve ÖTV nedeniyle gelir kaybı hesaplanmıştır.
- TL cinsinden yatırımların teşvik edilmesi amacıyla Türk Lirası cinsi ürünlere yönelik gelir vergisi tevkifat oranlarında indirim yapılarak, enflasyonla mücadeleye dolaylı yoldan destek verilmiş. Bu düzenleme ile 2021 yılının ilk dokuz ayı için 17 milyar TL gelirden vazgeçilmiş oldu.
Rezervleri yok et, doları tutmak için 350 bin kişiye 23 milyar vergi kıyağı çek
- Bir ülkede vatandaşların tasarruflarını kendi ülke paraları yerine başka ülkelerin para biriminden tutmaları, tamamen ekonomiye duyulan güven ile ilgili bir konudur. Devletin açıkladığı hiçbir veri doğru olmayıp, tasarruf sahiplerini negatif faize razı etmeye çalışmanın sonucu; Türk Lirası mevduat faizlerinden ilk dokuz ayda elde edilmesi gereken 17 milyar TL’nin vergi harcaması yoluyla alınmaması sonucunu doğurmuştur.Ülkemizde, banka hesaplarının yarısından fazlası 1 milyon TL’nin üzerinde mevduatı olan 350 bin kişiye aittir. Bu yılın ilk 3 ayında devlet 4.5 milyar TL mevduat faizinden vergi almamış, bu rakam ilk 6 ayın sonunda ise 11.3 milyar TL, dokuz ayın sonunda 17 milyar TL olmuştur. İndirimli TL mevduat stopajı diğer istisna ve indirimler uzatılmamış iken, 31.12.2021 tarihine kadar uzatılmıştır. Bu durumda yılın sonuna kadar kurların yükselmemesi için vazgeçilen TL mevduattan alınan stopaj tutarı 23 milyar TL olacaktır.
Merkez Bankası’nın rezervlerini 1 doları 6.90 TL’den satarak tüketenler, dolarizasyonla mücadele için stopaj silahını kullanmaktadırlar.
Türkiye, dünyada 185 ülke arasında en yüksek enflasyon sıralamasında %19.25 oranı ile 13’üncü sıradadır. Bu enflasyon rakamının doğru olmadığını da hepimiz bildiğimize göre, vergilerden vazgeçerek enflasyonu önleme politikası çok yakın bir zamanda hüsranla sonuçlanacaktır.
