Bütün ülkelerin ordularının, doğal afet, sel, yangın, deprem olduğu zaman görev aldığını hatırlatan Babüroğlu, “Her kışlada bir ‘yangın söndürme birliği’ vardır ve bu birlik tüm malzemeye sahiptir. TSK ilk günden başlayarak bu büyük felakette Doğal Afet Planı’nı neden işletmedi sorusu önemlidir” dedi
28 Temmuz’da ülkemizin en güzel turizm bölgelerinde, Akdeniz ve Ege’de başlayan orman yangınlarının üzerinden 9 gün geçmesine rağmen hala birçok yerde vatandaşlar kendi imkanlarıyla ve itfaiyeyle birlikte yangınları söndürmeye çalışıyor. Bu süreçte herkes aynı soruları tekrarlıyordu. Bunların başında “Ordu neden yok? Uçak neden yok? Devlet nerede? Neden yalnızız?” soruları geliyor. Nihayet Milli Savunma Bakanlığı dün TSK’nın, Denizli ve Isparta Valiliği’nin talebi üzerine alana gireceğini açıkladı. Yine dün Ören ve Milas bölgelerine deniz kuvvetlerine ait bir karakol botu ve bir çıkartma gemisi gönderilmiş. Cevabı aranan soruyu, emekli Tuğgeneral, Manisa eski Garnizon ve Tugay Komutanı, strateji uzmanı ve İstanbul Aydın Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Naim Babüroğlu’na sordum.
ORDU NEDEN YOK?
- Sayın Babüroğlu sizce bu yangınlarda ordu neden yoktu? Hala vatandaşlarımız farklı bölgelerden “Ordu neden yok” diye soruyor ve yalnız mücadele ediyor.
ABD’den Rusya’ya, NATO’dan Eski Doğu Paktı ülkelerine, hatta hiçbir pakta üye olmayan İsviçre gibi ülkelere kadar bütün ülkelerin orduları, o ülkede bir doğal afet, sel, yangın, deprem olduğu zaman görev alırlar ve bu görev daha önceden belirlenmiştir. Türkiye’de de her ilin en kıdemli mülki amiri olan vali bütün ilgililerle (garnizon komutanı, jandarma komutanı gibi) toplantılar yapar ve acil durumlarda ne yapılacağı kararlaştırılır. Örneğin şu anda Ege ve Akdeniz Bölgeleri’nde yangın olan illerin valileri o ilde mevcut askeri birlikten yardım talebinde bulunur. Bu yardımın nasıl sağlanacağı önceden Doğal Afet Planı’nda yer alır. Bu, TSK kurulduğundan beri devam eden bir sistemdir. Mesela her kışlada bir ‘yangın söndürme birliği’ vardır ve bu birlik gerekli tüm malzemeye sahiptir. Yangın birliğine gerekirse önceden Orman Genel Müdürlüğü’nün tecrübeli personeli tarafından eğitim verilir. Acil bir durumda garnizon komutanı birlikleri hemen sevk eder, olaya yakın olan bir ilde birlik yoksa hemen diğer ilden takviye gelir. Bu milli felaket yangınında ise TSK’yı göremedik. Oysa Azerbaycan’dan gelen askerler yangın bölgelerine gittiler. 2006-2009 yılları arasında Manisa Garnizon ve Tugay Komutanı’ydım. O yıllarda Afet Planı işledi ve çıkan yangınlar asker müdahalesiyle hemen söndürüldü. Şimdi ise yangının üzerinden 8-9 gün geçmiş, “TSK ilk günden başlayarak bu büyük felakette Afet Planı’nı neden işletmedi?” sorusu önemlidir, cevabını bilmiyorum. TSK aynı zamanda afet durumlarında sahra hastaneleri açar. Şu anda pandemi de devam ediyor. Vatandaşlar hem yangından etkileniyor, hem pandemi tehlikesinde yan yana yangın söndürüyorlar. Sahra hastanelerinin de açılması lazımdı. Bu yangında jandarmanın yer aldığını gördük ama jandarma TSK’ya değil İçişleri Bakanlığı’na bağlı.
- Acaba Doğal Afet Planı toptan iptal edilmiş olabilir mi?
Daha önce var olan ve TSK’yı kapsayan Doğal Afet Planı iptal mi edildi, yoksa TSK birlikleri mi Afet Planı’ndan çıkarıldı, belli değil. Çıkarılmışsa neden? Yangınlar, seller, depremler giderek artıyor. Aynı zamanda terör tehlikesi var. Bir kundaklama olsa vali birliklerden yardım talebinde bulunur. Şimdi ihtiyaç yok mu, bütün valilikler bu planı kaldırdı mı? TSK afetlerde ve tehlikelerde mutlaka görev almalıdır.
İmkanınız yetmezse yardım alırsınız
- Başka ülkelerden yangın uçağı istemeyi gurur meselesi gibi algılayan vatandaşlarımız var. Böyle midir, yoksa insanlarımız bidonlarla, pet şişelerle su taşırken alınabilecek her türlü yardım alınmalı mıdır?
Siz ülke olarak hazır olursunuz, imkanınız yetmezse elbette komşu ülkelerden, AB ülkelerinden yardım istersiniz. Her ülke yardım isteyebilir. Hiçbir ülke milli felakette “Niye yardım istedi, niye yardım gönderiyoruz?” diye sorgulamaz. Devletlerin böyle bir yardım planı vardır. Biz de örneğin İsrail’e 2016’da 3 yangın uçağı yardım gönderdik, İsrail “Gücüm azaldı” demedi. Böyle bir anlayış olamaz.
Emekli Tuğgeneral Dr. Naim Babüroğlu, halen İstanbul Aydın Üniversitesi’nde öğretim üyesi olarak görev yapıyor.Yangınla mücadele savaştır buna cephanesiz başlanmaz
- Vatandaşlar Marmaris’te bulunan AKSAZ Deniz Üssü’nden yardım istemişler ama talimat verilmediği için AKSAZ müdahale etmemiş. Birçok kişinin “AKSAZ tarafından aşağıdan müdahale edilse söndürülebilirdi” dediğini duyduk. Sizce neden gemiler ilk günden su püskürtme yapmadı? AKSAZ Cumhurbaşkanı’nın talimatıyla mı çalışıyor?
AKSAZ Deniz Kuvvetleri Komutanlığı’na bağlı, Deniz Kuvvetleri ise Milli Savunma Bakanlığı’na bağlı. Eğer Afet Planı’nda görevi kaldırılmışsa yetkisi yoktur, talimat almadan kendi insiyatifiyle müdahale edemez. Afet Planı’nda eğer “Marmaris ve çevresindeki orman bölgelerinde yangın olursa AKSAZ hemen harekete geçer” diye bir madde olsaydı, o zaman yapabilirdi. Denizli’de, Antalya’da askeri birlikler var, hepsini görecektik. Burada söylenmesi gereken bir nokta da şu; askeri birliklerin sayısında azaltma yapıldı. Bunun ölçüsü acaba o yardımı önlüyor mu?
Şu anda o rakamları ve Doğal Afet Planı’nda askeri birlikler var mı, yok mu bilmiyoruz. Bütün ülkenin doğal kaynaklarını ilgilendiren böyle büyük bir felakette mutlaka olmalıydı. Neden ilk gün başlanmadı, neden gemiler ilk günden kullanılmadı, bunların hepsi soru işaretidir. Normalde bir yer yanmamışken devriye uçuşu yapan uçaklar olur. Orman Genel Müdürlüğü’nün önceki yıllara ait; hangi bölgede, hangi ısıda yangın çıkar, kaç kundaklama olayı olmuştur, doğal olan-olmayan yangınlar, bunların hepsinin verileri vardır. Devlet, veri tabanına göre çalışır. Bir sonraki yıl hazırlık yaparken, bir önceki yılın verilerine bakarsınız.
UÇAK KİRALAYARAK YANGIN SÖNDÜRÜLMEZ
Yangınla mücadele bir savaştır. Buna cephanesiz başlanmaz. Mesela iklim değişikliğiyle yangın artacaksa, Türkiye Cumhuriyeti Devleti de komşuları gibi yangına hazırlık yapmış olmalıdır. Yüzölçümü Türkiye’den 6 kat daha küçük olan Yunanistan’da 30-40 yangın söndürme uçağı var. 200’e yakın yerde yangın çıktıktan sonra oradan buradan uçak kiralayarak yangın söndürülmez.
