CHP eski Başkan Yardımcısı ve Marmara Üniversitesi öğretim üyelerinden ekonomist Prof. Dr. Hurşit Güneş’le önceki gece açılan Pandora Belgeleri’nin olası etkilerilerini konuşuyorum.

En net yorumu şu: “Bu belgelerin asıl hedefinin Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Azerbaycan Devlet Başkanı İlhan Aliyev olduğu anlaşılıyor.”

Uluslararası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu’nun (ICIJ) açıkladığı “Pandora Papers” dosyasından kamuoyuna şimdilik sınırlı sayıda dosya yansıdı.

25 ÜLKE LİDERİNİN SERVETİ

117 ülkeden 600’den fazla gazetecinin incelediği yaklaşık 12 milyon belge arasında; Rusya, Azerbaycan, Ukrayna, Lübnan, Ürdün, Kenya, Şili devlet başkanlarının yanı sıra eski Britanya Başbakanı Tony Blair’in de şirketleri yer alıyor.

Biz bu “belgelere” efsaneye göre etrafa kötülükler saçan “Pandora’nın kutusu” yorumu yapabiliriz.

Küresel sistemle çatışan servetler ifşa ediliyor.

Türkiye’den yalnızca Deutsche Welle Türkçe’nin yer aldığı; The Washington Post, Süddeutsche Zeitung, BBC, Istories, El Pais, Le Monde ve The Guardian’ın da aralarında olduğu 150 medya ortağı; kimliği bilinmeyen birisi tarafından sızdırılan 2.94 terabayt boyutundaki verileri inceledi.

31 ülkeden 14 finans ve hukuk şirketinden sızan belgeler içinde, vergi cennetlerinde açılan şirketler yer alıyor.

Bunlar arasında 25’i ülke lideri olmak üzere 330’dan fazla politikacının adı geçiyor.

Türkiye açısından çarpıcı olan 220’den fazla Türk şirketinin bu belgelerde yer alması...

RÖNESANS’A ÖZEL YER AYRILMIŞ

Deutsche Welle Türkçe’nin “Saraydan gelen paralar vergi cennetinde” başlığı ile duyurduğu “Pandora Belgeleri” haberinde; Cumhurbaşkanlığı Sarayı başta olmak üzere davet usulü verilen ihalelerin önde gelen müteahhidi Rönesans Holding’in patronu Erman Ilıcak’a “özel bir yer” ayrılmış.

Ilıcak’ın annesi Ayşe Ilıcak’ın bir yılda vergi cenneti hesaplarına 210 milyon dolar aktardığı iddia ediliyor.

Aynı haberde “Kamuya açıklanan ihalelerin detaylarına göre son beş yılda yaklaşık 16 milyar liralık 10 ihale alan Rönesans Holding; Pandora Papers belgelerine göre vatandaşların vergileriyle ödenen kamu projelerinden elde ettiği kârların bir kısmını vergiden kaçınmak için Britanya Virjin Adaları’na aktarıyor” deniyor.

AYNI GÜN BAĞIŞ YAPILMIŞ

Haber, “Deutsche Welle Türkçe, Covar Trading Ltd.’nin (Ayşe Ilıcak’ın şirketi) hesaplarını yöneten İsviçreli Kendris Ltd. firmasının mali raporlarını inceledi. 30 Haziran 2017’de hazırlanan rapora göre şirketin hesaplarına 2015 yılında 105.524.132,32 ABD Doları girdiği görülüyor. Aynı yıl 105.484.952,46 doların ‘bağış’ adı altında şirket hesabından çıktığı görülüyor. Bu bağışın nereye gittiği ise bilinmiyor” diye de devam ediyor.

Belgelerde geçen yıl Rusya’da yaklaşık 11 milyon dolar vergi kaçırma cezası ödeyen Rönesans’ın Rusya’daki yöneticisi Alexander Tarasyuk’a da vurgu yapılıyor.

PANDORA İLK SIZINTI DEĞİL

28 Kasım 2017’de partisinin grup toplantısına Man Adası belgeleri ile çıkan CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve yakınlarına toplam142 bin lira tazminat ödemesine hükmedildi.

2016 yılında açılan Panama Papers’da da 11 milyon gizli belge ifşa edilmişti.

Belgede adı geçen dönemin İzlanda Başbakanı Gunnlaugsson, kamuoyunda oluşan tepki üzerine istifa etti.

OFFSHORE SAYISI AZALDI

Güneş, İngilizce karşılığı “offshore” olan deniz aşırı vergi cennetleri; İngiliz Virjin Adaları, Şeyseller, Cayman Adaları, Bahamalar, Belize, Panama ve Malta’da kurulan şirketlerin sayısının yüzbinlerle, Türkiye’den de bu ülkelerde kurulan şirketlerin binlerle ifade edilebileceğini belirtiyor.

“OECD (Dünya Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü) vergi cenneti olarak isimlendirilen ülkelerin maliye ve finans politikalarına sınırlayıcı maddeler koydu. Dünyada offshore şirketlerin sayıları azalıyor. Büyük projelerde finans kurumları şeffaflığı, kurumsal yönetimi,  yasal güvenceyi zorluyor” diyor.

Belirli aralıklarla “gizli bir el tarafından” belgelerin açıklanmasına karşılık, yasal sonuçların cılız kalmasına dikkat çeken Güneş, “Amerika, İngiltere gibi ekonomide ağırlığı olan ülkeler, küresel servetler üzerinde kontrolü bu şekilde de sağlıyor” görüşünü ifade ediyor.

HALKIN REFAHINDAN ÇALINIYOR

Açıklanan belgelerin kamuoyunu yakından ilgilendiren yanı; “halkın refahından çalınan servetin” takip edilmesine olanak yaratması...

Türkiye’de Kamu İhale Kanunu’nda yapılan onlarca değişiklik, birbiri ardına getirilen “Varlık Barışı” ve “davetiye usulü” dağıtılan ihaleler Avrupa Birliği’nin de gündeminde olması, açılan “kara kutuların” önemini arttırıyor.

Türkiye’ye doğrudan yabancı sermaye girişi erirken, yerli sermayenin çıkışının hızlanması; istidamı azalttığı ve kamu hizmetlerine erişimi pahalılaştırdığı gibi Ayşe Hanım’ın filesini de küçültüyor.