Maymun çiçeği virüsü kimleri tehdit ediyor?

Nisan 2022 Afrika’da endemik görülen maymun çiçeği virüsü ilk kez Avrupa’da endemik olduğu Afrika dışında endemik olmayan ülkelerde salgın potansiyeline geçti. Aslında ilk kez 1950’li yıllarda Danimarka’da izole edilen ve 1970’de bu virüsün hayvanlardaki varlığı gösterilmiş olan maymun çiçeği virüsü bilinen en Afrika dışındaki ilk salgınını 2022’de yaptı. Nisan 2022’den 4 Temmuz’a kadar, yani bugüne kadar 5783 vaka laboratuvar olarak doğrulanmış. Bu doğrulanmış vakaların % 86’sı Avrupa ülkelerinde. Esas olarak maymun çiçeği hastalığının ölüm oranı düşüktür. En fazla da Kongo’da görülen Batı Afrika ve Kongo’da görülen iki türü var. Kongo’da görülen türü % 1 ile 5 arasında ölüm oranına sahip. 5783 vakada bir tek vaka Nijerya’da bazı komplikasyonlar nedeniyle hayatını kaybetmiş. Genellikle kendi kendine iyileşen ve kendini sınırlayan bir hastalık olduğunu söylemek mümkün.

Lezyonlara yakın temasla bulaşıyor

Maymun çiçeği virüsü, temas ve büyük damlacıklar yoluyla damlacık maruziyeti ile solunum yoluyla bulaşabilir. İnsandan insana bulaş deri lezyonlarından, vücut sıvılarından temas veya solunum yoluyla olmaktadır. Virüsünün kuluçka süresi 5 günle 21 gün arasında gerçekleşir. Kuluçka süresi bitince baş ağrısı ateş, kırıklık, halsizlik ve daha sonra döküntüler ortaya çıkıyor. Suçiçeğinden daha büyük ve belirgin olan bu döküntülere temasla bulaş oluşuyor. Yakın temasın yanı sıra, bu lezyonlardaki sıvıların bulaştığı yüzeyler, havlulardan da insanlara hemen temasla bulaştığı da gösterilmiş. Ama esas olarak lezyonlara yakın temasla bulaştığını söylemek mümkün.

Vakaların yüzde 99.5’i erkek

Bu virüsün halen pandemik virüs olarak bulaşı devam eden Covid-19 virüsü ile ilişkisi yoktur. Son salgın vakaların yüzde 99.5’unun erkek olduğunu göstermiş. Ve yine çoğu vaka immün yetmezliği olan hastalar. Yüzde 30 kadarı da HIV pozitif. 2022 salgını daha çok eşcinsel erkeklerde görüldüğü ve yakın lezyonların ciltten temas ve cinsel temasla bulaştığı gösterilmiş, klasik bilgilerde maymun çiçeğinin cinsel temasla bulaşmadığı bilinirken bu son salgın cinsel temasla da bulaştığını da gösterdi.

Hastalığın belirtileri nelerdir?

Ateş, baş ağrısı, kas ağrıları, sırt ağrısı, lenf bezlerinde ağrılı şişmeler ve halsizlik belirtilerinden sonra başlayan deri döküntüleri en önemli belirtilerdir. Döküntüler çok kaşıntılı olabilir. İçleri su dolu görüntü oluşturup sonra açılarak akıntılı yaraya dönüşebilir. Döküntüleri çiçek hastalığına benzer ama daha hafiftir. Çiçek hastalığı 1980’de DSÖ tarafından eradike edilen hastalık olarak duyurulmuş ve aşısı bırakılmıştı. Hastalığın klinik seyri, çiçek hastalığına göre daha hafif olmakla birlikte aşılanmamış kişilerde, çocuklarda, hamile kadınlarda ve bağışıklığı baskılanmış kişilerde daha ağır geçebilir.

Aşısı var mı?

Hastalığın bilinen bir aşısı var. Amerika’da bir süre kullanılmış ama daha sonra talep azlığı nedeniyle üretilmemiş. Bununla birlikte suçiçeği aşısı olmuş ve suçiçeği antikorları olan kişilerin % 85 maymun çiçeğine karşı koruyuculuğu olduğu da gösterilmiş. O nedenle suçiçeği aşısı olmayanların bu aşıyı olması da öneriliyor.

Nasıl korunmalı?

Öncelikle bu hastalığın yaşam kaybı oranının çok yüksek bir hastalık olmadığının bilinmesi gerekiyor. Ancak bununla birlikte toplum sağlığını tehdit etmeye başlaması ve Türkiye’de de bir vakaya tanı konduğu için korunma yöntemlerini bilmek ve uygulamak önemli. Öncelikle tanı konulmuş kişilerle yakın temastan kaçınılması gerekiyor. Hastanın lezyonlarına temas etmemek, mutlaka koruyucu ekipman kullanmak ve hastanın lezyonlarıyla temas etmiş her türlü yüzeyden de eldiven ya da kıyafetlerle uzak durmak ve dezenfeksiyon uygulamak gerekiyor.