Cumhurbaşkanı Erdoğan Soçi’de Rusya Devlet Başkanı Putin’le yaptığı görüşme sonrası gazetecilere yaptığı açıklamada, Türkiye’nin ilk nükleer santralı Akkuyu Nükleer Güç Santralı (NGS) hakkında “Belirlenen zamanda bitirilmesi önemli” diyor.

Belirlenen zaman 2023...

★★★

Erken seçimin olup olmamasından bağımsız olarak Putin’in, Erdoğan’ın seçim stratejisine uygun olarak belirlenen “2023 yılı hedefine” destek vermesi; hem dış hem de iç siyaset açısından kullanışlı bir argüman.

★★★

Yüzde 100 bir Rus şirketi olan Akkuyu Nükleer’in, Türk şirketi IC İçtaş ile inşaat sahasındaki sözleşmesini feshetmesi ve yerine Mersin’de 2 Ekim 2019’da kurulan ve yine yüzde 100 Rus sermayeli olan TSM Enerji İnşaat Şirketi’ni koyması; “Türk şirketleri Akkuyu NGS projesinden çıkarılıyor” yorumlarına neden olmuştu.

IC İçtaş’ın Rus ortağı TITAN 2, aynı zamanda TSM Enerji ortakları arasında yer alıyor. Erdoğan tam da böylesi “çatışmalı” bir süreçte Akkuyu Nükleer ile masaya oturuyor.

★★★

Helikopterle havadan Akkuyu NGS sahasında incelemelerde bulunan ve yetkililerle toplantı yapan Erdoğan gelişmeleri Putin’e rapor edeceğini açıklıyor.

Rapor etti mi? Ettiyse raporda hangi bilgiler yer alıyor? Türk halkı bu soruların yanıtını bilmiyor. İktidar Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde, Akkuyu’da gelinen aşamaya ilişkin sunum yapacak mı belirsiz.…

★★★

Son bir yıldır Akkuyu NGS inşaatı ihalelerine katılmak isteyen firmalara danışmanlık hizmeti veren Nükleer Mühendisi Korcan Kayrın, “Akkuyu NGS 1. Ünite’nin elektrik sistemine bağlanması 2023’e yetişmez. Bu tarihte yalnızca açılış töreni olabilir” diyor.

Kayrın iddiasının nedenini şöyle açıklıyor:

“Nükleer santral inşa süresi 7 yıldır, Japonlar 6 yıla çektiler. Akkuyu’ya ilk kazma 2018’de vurulduğuna göre en erken 2024’te elektrik üretimine başlayabilir.”

★★★

2 Mayıs 2010’da Rusya ile Türkiye arasında Mersin ilinde VVER-1200 reaktörlü 4 güç ünitesine sahip, toplam 4800 MW kurulu güç kapasiteli Akkuyu NGS’nin inşa edilmesini öngören “İşbirliği Anlaşması” imzalanmıştı. Aynı yıl Mersin’de kurulan Akkuyu Nükleer A.Ş. proje şirketi, Türkiye’nin elektrik tüketiminin yüzde 10’unu karşılayacak...

★★★

IC İçtaş’la sözleşmenin feshedilmesi “yerlileşme oranı” tartışmasını  başlattı. İkili anlaşmada Akkuyu NGS’de “yerlileştirme” oranıyla ilgili bir kayıt/oran bulunmuyor. Akkuyu Nükleer’in en fazla yüzde 49’a kadar hissesini satabileceği belirtiliyor. Yeni ortak Türk ya da başka bir ülkenin şirketi de olabilir.

Sözleşmeye yalnızca “Yeni ortak için Türkiye’nin onayı alınır” maddesi konmuş. Kayrın yeni ortaklık arayışının “Akkuyu NGS inşaatının tamamlanmasına bütçe yaratma” amacı taşıdığını belirtiyor.

★★★

Akkuyu NGS, dünyada “Yap-İşlet-Sahip Ol” modeliyle inşa edilen ilk nükleer santral. Bugüne kadar hiç bir ülke topraklarında “sahip ol” formülü ile bir nükleer santral inşa edilmesine izin vermemiş. Santralın ekonomik ömrü 60 yıl; teknolojik gelişmelerle bu sürenin 80 yıla kadar çıkma olasılığı var. Ruslar ekonomik ömrü tamamladığında santralı söküp götürecekler. Nükleer atık ne olacak? Kayrın “Söküm sürecine ilişkin bir düzenlemeyi henüz görmedik” diyor.

★★★

Devlet, Akkuyu Nükleer’e ilk 15 yılda üretilen elektriğin yüzde 70’ini 12.35 cent’ten alma garantisi verdi. Garanti anlaşması, devreye girecek 3’üncü ve 4’üncü ünitelerde üretilecek elektriğin yüzde 30’u için geçerli olacak.

★★★

Mersinlilerin bölgelerinde bir nükleer santral kurulmasına karşı olduğunu belirten CHP Mersin Milletvekili Ali Mahir Başarır, “Mevcut elektrik alım bedellerinin 4 katı bir fiyat belirlendi. Akkuyu’da kaç işçi ölmüş, zeminde hangi çatlaklar olmuş Erdoğan’a rapor vereyim. Erdoğan, Putin’e değil Türk halkına rapor vermeli. CHP Mersin milletvekilleri Akkuyu’ya giremiyor, Rus korumalar engelliyor” eleştirisini dile getiriyor.

★★★

Akkuyu NGS inşaat sahasını 5 Ağustos günü Kazakistan milletvekilleri ziyaret etti. Akkuyu Nükleer’in web sayfasında ziyaret şöyle duyuruluyor: “Rusya Devlet Atom Enerjisi Kurumu Rosatom’un iştiraki ‘Rusatom Uluslararası Ağ Şirketi’ desteğiyle düzenlenen ziyarette, Kazakistan Cumhuriyeti milletvekilleri Dyusenbai Turganov ve Kudaibergen Yerzhan, Enerji Bakan Yardımcısı Zhandos Nurmaganbetov ve Almatı Bölgesi Akim Birinci Yardımcısı Lazzat Turlashov ve bazı yetkililer yer aldı.” 

★★★

Kazakistan heyeti yalnızca nükleer santral sahasında inceleme yapmadı, Mersin Sanayi ve Ticaret Odası’nın da aralarında olduğu çeşitli sivil toplum kuruluşları ve yerel halkla da görüştü. Akkuyu NGS’da çalışan Türk işçiler bu ziyareti “Bizim yerimize Kazak ve Özbek işçiler alınacak” diye yorumluyor.

Kazak milletvekillerine yapılan sunumun aynısı Türk milletvekillerine de yapılacak mı diye sorup, şimdilik noktayı koyayım...