Bugün Anneler Günü... Öncelikle var olma sebebimiz olan tüm annelerin anneler gününü kutluyorum...
Bugün, anneliğe atılan ilk adımdan emekliliğe kadar geçen süreçte, her biri ayrı bir yazının konusu olabilecek annelere özgü yasal düzenlemeleri, ağırlıklı olarak 4/a (SSK) kapsamında çalışan anneler açısından özetlemek istiyorum.
ANALIK SİGORTASI
4/a (SSK) ve 4/b (Bağ- Kur) kapsamında çalışan kadının veya sigortalı erkeğin sigortalı olmayan eşinin, hamileliğinin başladığı tarihten itibaren doğumdan sonraki ilk sekiz haftalık, çoğul gebelik halinde ise ilk on haftalık süreye kadar olan hamilelik ve analık haliyle ilgili rahatsızlık ve engellilik halleri analık hali kabul ediliyor.
Analık sigortasından; sigortalı kadına analık hallerine bağlı olarak ortaya çıkan iş göremezlik (rapor) süresince geçici iş göremezlik ödeneği (rapor parası) ve doğum sonrası emzirme ödeneği (2022 yılı için 316 TL) veriliyor.
SAĞLIK YARDIMI
Analık sebebiyle ayakta veya yatarak; muayene, teşhis için gereken klinik muayeneler, doğum, laboratuar tetkik ve tahlilleri ile tıbbi müdahale ve tedaviler, hasta takibi gibi sağlık hizmetleri veriliyor. Çocuk sahibi olamayanlar için üç deneme ile sınırlı olmak üzere yardımcı üreme yöntemi tedavileri sağlanıyor.
DOĞUM YARDIMI
Doğum yardımı, Türk vatandaşı olan her anneye yapılan bir ödeme. İlk çocuk için 300 TL, ikinci çocuk için 400 TL, üçüncü çocuk için 600 TL doğum yardımı ödeniyor.
Ayrıca “Çoklu Doğum Yardımı Programı” kapsamında, muhtaç ailelere çoklu doğumlarda, 0-2 yaş aralığında çocuk başına iki ayda bir 150 TL ödeme yapılıyor.
ANALIK HALİNDE ÇALIŞMA VE DOĞUM İZNİ
Kadın çalışana hamilelik süresince periyodik kontroller için ücretli izin verilir. Hekim raporu ile gerekli görülmesi halinde, hamile kadınların sağlığına uygun daha hafif işlerde çalıştırılması gerekiyor. Ayrıca çalışan kadınların, hamilelik ve emzirme sürecinde gece postalarında çalıştırılmaları yasak.
Çalışan kadınlara doğumdan önce sekiz (çoğul gebelikte on) ve doğumdan sonra sekiz hafta doğum izni veriliyor. Ancak doktor onayı ile istenirse doğumdan önceki üç haftaya kadar çalışılabiliyor. Bu durumda çalışılan süreler doğum sonrası izin süresine ekleniyor. Erken doğum halinde ise doğumdan önce kullanamadıkları izin süreleri, doğum sonrası izin süresine eklenmek suretiyle kullandırılıyor. Doğum izni süresinde SGK tarafından geçici iş göremezlik ödeneği ödeniyor.
SÜT İZNİ
Çalışan annelere bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için işverenleri günde bir buçuk saat süt izni vermek zorunda. Bu sürenin hangi saatler arasında ve kaça bölünerek kullanılacağını anneler kendileri belirleyebiliyor.
YARIM ÇALIŞMA VE ÜCRETSİZ İZİN
Sigortalı çalışan anneler, doğum sonrası iznin bitiminden itibaren istemeleri halinde, birinci doğumda 60, ikinci doğumda 120, sonraki doğumlarda ise 180 gün süreyle yarım gün çalışabiliyor. Çoğul doğum halinde bu sürelere otuzar gün ekleniyor. Çocuğun engelli doğması halinde bu süre 360 gün olarak uygulanıyor. Ücretsiz izin süresince, yarım çalışma ödeneği ödeniyor.
Doğum izninden sonra istenirse altı ay ücretsiz izin alınabiliyor. Tüm bu izinlerin bitiminden sonra çocuğun ilköğretim çağına gelene kadar kısmi süreli çalışma talebinde bulunulabiliyor.
GAZETECİ ANNELER
Kadın gazeteciler, hamileliğin yedinci ayından itibaren doğumun ikinci ayı sonuna kadar izinli sayılıyor. İzinli sayıldıkları sürede kendilerine son aldıkları ücretin yarısı ödeniyor.
ERKEN EMEKLİLİK
İlk defa sigortalı olduğu tarihten sonra anne olan kadınlar, ücretsiz doğum ya da analık izin süreleri ile üç çocuk için doğum tarihinden sonraki iki yıllık süre içinde kalan çalışamadıkları (prim ödenmemiş) süreleri borçlanabiliyorlar. Böylece üç çocuk için altı yıla (2160 güne) kadar prim günü kazanabiliyorlar.
Başka birinin bakımına muhtaç derecede ağır engelli çocuğu olan sigortalı annelerin prim ödeme gün sayılarının dörtte biri, prim ödeme gün sayıları toplamına ekleniyor. Eklenen bu süreler ayrıca emeklilik yaş hadlerinden de indiriliyor. Böylece daha erken emekli olabilmeleri olanaklı hale geliyor.
GÜNÜN SÖZÜ: “Hiç kimse kollarında bir çocuk tutan anne kadar çekici ve birkaç çocuk arasındaki bir anne kadar saygıdeğer değildir.” Goethe