-Terbiye, insanlıktır.-


Kendi kendini denetim ve yönetim gücü (erki) olan VİCDAN (özgüdü), yaşam aydınlığının kaynağı ve dayanağıdır. Tutum ve davranış seçkinliğinin ölçeri (terazisi) dir. Sağlıklı, başarılı, yararlı bir yaşam için benzersiz bir güçtür. Yönlendirici etkendir. İnsanlık ve kişilik bağlamında büyük etkisi olan bir içdünya güneşidir. Dilimizde “Gaddarlık” olarak kullanılan acımasızlık, insafsızlık, değerbilmezlik durumu, kötü davranış etiketidir. Kişiyi kendi özellikleriyle, ilkeleriyle bir varlık olarak değerli kılan niteliğin özü vicdandır. Günümüzde doğruluk, dürüstlük, özetle insanlık olarak değinilen durumlar ve konular vicdan ölçerinin değerlendirmesiyle anlam kazanır. Dilimizde “Sağduyu” olarak sözedilir, anılır, tanıtılır.

Kişisel tutum ve davranışların uygunluğunda bir değerlendirme ölçeridir. İnsanlığın ve kişiliğin, yurttaşlığın temeli olduğu asla gözardı edilmemelidir. “İyi insan, iyi yurttaş” deyişi yaşam, değerinin bir seslenişi, bir özetlenmesidir. Toplum yaşamı ilişkilerinin insanlık bağlamında değerlendirilip yürütülmesi bir başarı, bir seçkinliktir. Kimi duygusallıkların, kimi düşkünlüklerin, kimi yanlışlık ve yanılgıların yönlendirmesiyle, kimi olumsuzlukların etkisiyle işlenen sakıncalar yaşamı karartan kötülüklerdir. Seçkinlik ve soyluluk, beklenen, özlenen, her yönüyle olumlu etkilerinin yararı görülen durumlar ve tutumlardır. Hiç unutmayalım asıl güneş, içimizde doğan güneştir. Yürek temizliği, yürek gücü, düşünce açıklığı, duygu yüceliği kişiliğin onuru ve soyluluğudur.

Çekemezliklerle, çıkar güdüsüyle ve kimi sakıncalı tutumlarla insanlık değerlerine aykırı, kişiliği karartan durumlar yaşam karalarıdır. Hiçbir şey insanlıktın daha önemli ve daha üstün, daha değerli değildir. Kişilik değerlendirmesinde insanlık niteliklerinin önceliği ve ağırlığı asla tartışılamaz. Sevginin, saygının, inanın ve güvenin kaynağı, temeli, anlamı, önemi ve değeri insanlıktır. İnsanlıkla bağdaşmayan tutum ve davranışların hiçbir önemi ve değeri yoktur. Hiçbir şey insanlıktan daha öncelikli ve ağırlıklı değildir.

Ne yazık ki tutum ve davranışlarımızda insanlık ölçülerine ve değerlerine gerektiği kadar özen gösterilmiyor. Kötüye kullanmaktan kaçınılmayan durumların, değerlerin başında ZAMAN geliyor. İnsanlık bağları geliyor. PARA geliyor. ÜNVAN, MEVKİ, MAKAM geliyor. YETKİ geliyor. Yakınlık, hoşgörü, sabır, güven, inan, dostluk geliyor. Toplumsal yaşamda taşıtlarla silâhların kötü, yakınlıkların kötüye kullanılması üzücü bir gerçektir. Dilimizde “Emanete hıyanet” denilen durum da kötüye kullanmanın bir türüdür.

Tutum ve davranışlarda insanlık, ahlâk, terbiye, ölçü, özeniyle yaşamın aydınlık ve esenliğini korumak ve sürdürmek büyük bir olgunluk ve başarıdır. Hiçbir değer, insanlık değerlerinden önemli ve üstün değildir. Yineleyerek vurguladığımız bu durum yaşam olgusunun büyük bir dayanağıdır.