-Kimi zaman bir bakış bile cezadır.-

Cezalar sakıncalı davranışlar için öngörülen yaptırımlardır. Yasaların öngördüğü cezalar tüm yurtta uygulanan, eylem sahibini kimi kısıtlamalar ve çektirimlerle bağlayan, sınırlayan kurallardır. Yaşamda karşılaşılan ceza kaynakları ve türleri değişiktir. Türk Ceza Yasası’nın öngördüğü kurallardan başka tüzüklerin, yönetmeliklerin, kimi düzenlemelerin eylem ve durumlar için öngördükleri cezalar vardır. Disiplin cezaları yaşamda sık uygulanan kurallar demetidir. Sakıncalı eylemler, tutum-davranışlar için öngörülen yaptırımlardır. Özel yaşamda dargınlıktan ilişki kesmeye uzanan kişisel karşılıklar da böyledir.

Cezalar, çektirim türü ve süresi de yasalarla, öbür düzenlemelerle öngörülen yaptırımlardır ama asla yıkım yöntemi değildir. Temelde düzeltme, onarım ve eyleme göre uygulamalardır. Yoksunluklardan, karanlığa nice türleri vardır. Aykırılıklara, sakıncalı tutum ve davranışlara karşı kurallarla düzenlenen yaşam yoksunluklarıdır. Çocuklukta azar, kulak çekme, tokat atma türleriyle başlayan uyarı-ceza, hukuk düzenlemelerinin kimi sakıncalı eylemler için öngördüğü yaptırımlardır. Çektirme türü de yasalarla yaşama geçer. “Hapishane-cezaevi” tutukluluktan çektirime kadar hükümlülerin kaldığı yerdir.

Ceza uygulamaları yasalara, tüzüklere, yönetmeliklere ve genelgelere göre yerine getirilir. Bir tür kısıtlama, yoksun kılma yaptırımıdır. Özel yaşamda bir söz, bir bakış, bir tutum, bir yüz çevirme bile ceza sayılabilir. Eylemin, tutum ve davranışın karşılığı, yaptırımı, yanıtıdır. Cezalara karşı başvuru türleri ve yolları da kurallarla saptanır. Cezalar bir tür düzeltme, durdurma aracı ve yöntemidir. Sakıncalı durumların ve tutumların karşılığıdır ve yinelenmemesi güvencesi sayılacak yaptırımıdır.

Kimi tutum ve davranışlar, kimi sözler, kimi uygulamalar, kimi yasaklama ve yoksun kılmalar, kimi bakışlar, kimi işlemler, kimi yanıtlar bile ceza sayılabilir, bir karşıtlık olduğu için. Kimi cezalar sakıncaların yinelenmesine karşı ağırlaştırılır. Yasasız, hukuksal dayanaksız ceza olmaz. Cezaların amacı sakıncaları önlemek, olumsuzlukları gidermektir. Gelişigüzül ve aşırı cezalar yarar yerine zarar getirir. Yargıçların takdir haklarını çok özenli ve gerçekçi kullanmaları gerekir. Olası yanlışlıkları gidermek için yargı yolları öngörülmüştür. Kararlara karşı başvuru yolları bu nedenle düzenlenmiştir. Yaşam gerçeklerini ve gereklerini gözardı eden cezalar yarar yerine zarar getirir. Aşırı cezalar da yetersiz cezalar da böyledir. Yaşamı bir ceza durumuna getirmemek başlıca amaç ve özen olmalıdır.