-Değerler ve özellikler yaşam güneşidir.-


Yaşam alanı insanların varlık ortamlarıdır. Aydınlığı kendi tutum ve davranışlarıyla sağlanır. Bu gücün kaynağı da akıl ve ahlâktır. Aile terbiyesi ile eğitimin büyük etkisinin yadsınamaz yararı kişilik değerinin ve düzeyinin kaynağı ve dayanağıdır. İzlenip eleştirilen, karşı çıkılan tutumlar ve durumlar kişilik değerlerindeki başta düşünce, kimi konulardaki yetersizliğin sonucudur.

Toplum yaşamında karşılaşılan kötülükler, aykırılıklar, çarpıklıklar yetenek, yetişme-eğitim sorunudur. Görgüsüz, terbiyesiz, çiğ insanlar bir kata geldiklerinde ya da getirildiklerinde kendilerini bir şey sanarak başkalarına, özellikle önceleri erişemediklerine, yaklaşamadıklarına küstahça davranmaktan çekinmezler. Bunu bir tür öç alma, karşılık verme sanırlar. İnsanlık niteliğini dokuyan ve güçlendiren mevki (kat), yetki, olanak, açılım değil, özellikler ve kişisel değerlerdir. Bu bilinçten yoksun olanlar yadırganır, eleştirilir, kınanır ve dışlanır. Görgüsüzlüğünü, terbiyesizliğini sıfatlarıyla saklamaya çalışanlar sırıtır. Toplum onları iyi tanır.

Sıfat, mevki, makam, yetki, görev gösteri nedeni ve olanağı değil, görevi başarıyla kotarmak araçlarından birileridir. Bulunulan geçici katlar oraya yaraşır olmakla kazanılan yerlerdir. Makam adları, görev sıfatları geçicidir. Çalışan, görevden kişisel bir çıkar sağlamaz, görevine kazandırır. Kalıcı olanlar kişilik, saygınlık, güven, seçkinlik onun özellikleri ve değerleridir. Halk arasında “Afra tafra” denilen gösteri ilkellik ve kabalıktır. Yine halk arasında “ Ham” olarak nitelendirilen kimi görgüsüzler, sağa sola sözleri, tutumları ve özellikle yüz çizgileriyle tepki verirler.

Terbiye, bilgi ve görgü, davranış ve tutum düzeninin dayanağıdır. Kişilik bozuklukları olanlar çevrelerine tepkilerindeki sırıtkanlıkla kendilerinin ne olduklarını, ne olabileceklerini gösterirler. Özellikle unvan bağımlıları ve çıkarcılar davranış bozukluklarıyla gülünç olurlar. Toplumsal yaşamda özenli davranmak kişilik gereklerinin başında gelir. Birbirlerine karşı ölçülü yaklaşım, bilgili ve görgülü bireylerin olağan tutumudur. İlişki bozukluğu, yaşam koşullarının olumsuzluğudur. İçtenlik, güven, iyi duygular insanlık bağlarının en değerlileridir. Toplum yapısı içinde kendi niteliklerine değil “mevki-makam” denilen görev yerlerine ve katlarına göre davranışlarını kişisel düşkünlüklerine öncelik ve ağırlık verenler kınanır. Toplumda “görgüsüz” olarak nitelendirilen bu kişiler yadırganır, eleştirilir. Halk dilinde  “Alçakgönüllülük”  denilen davranış inceliği kişiliğin önemli özelliklerinden biridir. Kimilerinin bulundukları katları, görev yerlerini ve konularını, varlıklarını ve olanaklarını dayanak yaparak davranışları eleştirilir, ayıplanır, kınanır. İnsanlık ve kişilik değerleri tüm varlıkların önünde ve üstündedir. Bu özelliklerden yoksunluk en büyük yitim, en kötü karanlıktır. Kaba ve sert tutumlarıyla ilkellikleri yansıyanlar nerelere gelirlerse gelsinler bir değer taşımazlar.