Böceklerden protein üreten Fransız devi iflas etti!

Fransa merkezli böcek proteini girişimi Ynsect, mali darboğazdan çıkamayarak yasal tasfiye sürecine girdi. Şirket, 2021 yılında ünlü oyuncu Robert Downey Jr.’ın geliştirdikleri böcek bazlı protein tozlarını kamuoyunda övmesinin ardından büyük ilgi görmüş ve yaklaşık 600 milyon dolarlık yatırım toplamayı başarmıştı. Ancak geçen dört yıl içinde, “besin zincirini dönüştürme” iddiası gerçeğe dönüşmedi. Üstelik başarısızlığın nedeni tüketicilerin böceklere duyduğu mesafeden çok, yapılan stratejik tercihler oldu.

2 yıl içindeki zararı rekor kırdı

Ynsect, başlangıçta hayvan yemi ve evcil hayvan maması için böcek proteini üretmeyi hedefliyordu. Ancak bu iki alanın maliyet yapıları ve kârlılık düzeyleri birbirinden oldukça farklıydı. Şirket, hangi pazara odaklanacağına net biçimde karar veremedi ve bu belirsizlik büyüme stratejisine de yansıdı.

2021 yılında Ynsect, insan tüketimine yönelik un kurdu üreten Hollandalı Protifarm’ı satın alarak faaliyet alanına üçüncü bir pazar daha ekledi. Oysa bu hamle, şirketin gelirlerini artırmaya en çok ihtiyaç duyduğu dönemde, sınırlı getirisi olan bir segmente yapılan riskli bir yatırımdı. Ynsect’in ana faaliyetlerinden elde ettiği gelir 2021’de 17,8 milyon avro ile zirveye çıksa da, 2023’e gelindiğinde şirket 79,7 milyon avro net zarar açıkladı.

Büyük yatırım, zayıf ekonomik gerçeklik

Peki, bu kadar sınırlı geliri olan bir şirket nasıl yüz milyonlarca dolar fon bulabildi? Ynsect; Astanor Ventures, Fransa kamu yatırım bankası Bpifrance ve benzeri etki odaklı yatırımcıları, çevresel sürdürülebilirlik vizyonuyla ikna etti. Ancak bu vizyon, piyasanın sert ekonomik koşullarıyla uyuşmadı.

Hayvan yemi sektörü, çevresel faydadan çok fiyat hassasiyeti ile hareket eden bir emtia pazarıydı. Doğada böcekler gıda atıklarıyla beslenerek düşük maliyetli bir protein kaynağı oluşturabiliyordu. Endüstriyel ölçekte üretimde ise durum farklıydı. Böcekler, zaten hayvan yeminde kullanılan tahıl yan ürünleriyle besleniyor, bu da üretim maliyetlerini ciddi biçimde artırıyordu.

Dünyanın en pahalı böcek çiftliğine harcandı...

Şirket, bu sorunları fark ederek 2023 yılında yönünü daha yüksek kâr potansiyeline sahip evcil hayvan maması ve özel segmentlere çevirdi. Ancak bu değişim için artık çok geçti. Ynsect’in kaynaklarının büyük bölümü, Kuzey Fransa’da inşa edilen ve kamuoyunda “dünyanın en pahalı böcek çiftliği” olarak anılan dev üretim tesisine harcanmıştı. Yüksek teknolojiyle kurulan bu “giga fabrika”, yüz milyonlarca dolarlık yatırımı kısa sürede tüketti.

Yanlış strateji iflası getirdi

Şirket, son aşamada bazı tesislerini kapatıp çalışan sayısını azaltarak ayakta kalmaya çalışsa da mali krizi aşamadı. Ynsect’in tasfiye sürecine girmesiyle birlikte kalan varlıklarının satışa çıkarıldığı bildirildi. Uzmanlara göre bu çöküş; aşırı endüstriyel hırs, sermaye piyasalarının beklentileri, yanlış zamanlama ve tutarsız stratejik kararların birleşiminden kaynaklandı.