Bu yılan bulutların üzerinde yaşıyor
Himalayaların nefes kesen zirvelerinde, yaklaşık 5.000 metre yükseklikte, bilim dünyası bulutların üzerinde yaşayan bir sırrı çözmeye çalışıyor: Himalaya çukur engereği. Bu zehirli yılanın dondurucu soğuklara ve oksijen azlığına nasıl meydan okuduğunu araştıran bilim insanları, son genetik bulgularla onun yeni bir türe evriliyor olabileceğini keşfetti.
Himalayaların nefes almayı zorlaştıran, 5.000 metreye varan yüksekliklerinde, bilim insanlarını büyüleyen bir yaşam mucizesi varlığını sürdürüyor: Himalaya çukur engereği (Gloydius himalayanus).
Donma noktasının altındaki gecelere ve düşük oksijen seviyelerine uyum sağlayan bu zehirli yılan, sadece dünyanın en yüksekte yaşayan sürüngenlerinden biri olmakla kalmıyor, aynı zamanda dağ ekosisteminin hassas dengesi için hayati bir rol oynuyor. Son yapılan genetik araştırmalar ise bu esrarengiz canlının, tek bir türden çok daha fazlası olabileceğini ortaya koyuyor.
Çoğu sürüngen için ölümcül olacak bu ortamda Himalaya engereği, basit ama etkili stratejilerle hayatta kalıyor.
Gri-kahverengi rengiyle kayalık ortamda mükemmel bir kamuflaj sağlayan yılan, vücut ısısını düzenlemek için gündüzleri güneşin nadir sıcaklığından faydalanıyor ve geceleri dondurucu soğuklardan korunmak için kaya çatlaklarına sığınıyor. Bu zorlu koşullarda enerjisini korumak için barınağından nadiren uzaklaşan engerek, dağ kemirgenleri ve kertenkeleler gibi sınırlı av kaynaklarıyla besleniyor.
Dağ ekosisteminde kritik bir rolü de var
Yıllarca tek bir tür olarak kabul edilen Himalaya engereğinin, yapılan son genetik çalışmalarla aslında vadiden vadiye önemli farklılıklar gösteren popülasyonlardan oluştuğu anlaşıldı. European Journal of Taxonomy gibi saygın bilim dergilerinde yayımlanan araştırmalar, farklı pul şekillerine ve DNA dizilimlerine sahip bir grubun, dağlık ortama hızlı adaptasyonun bir kanıtı olarak yeni bir tür olabileceğini öne sürdü. Bu potansiyel yeni türe "Gloydius chambensis" adı verildi. Bu bulgular, hayatın en zorlu koşullarda bile nasıl çeşitlenebildiğine dair büyüleyici ipuçları sunuyor.
Bu zehirli yılan, dağ ekosistemlerinde kritik bir dengeleyici rol oynuyor. Hassas bitki örtüsüne zarar verebilecek kemirgen popülasyonlarını kontrol altında tutarak doğal dengeyi koruyor. Varlığı, aynı zamanda o bölgedeki ekosistemin sağlığının da bir göstergesi olarak kabul ediliyor. İnsanlarla teması son derece nadir olduğu için ısırık vakaları çok az ve ölümcül değil.
Himalaya engereğinin yaşam alanının ulaşılması zor ve ücra bölgelerde olması, hakkında yapılan bilimsel araştırmaları sınırlıyor. Bu nedenle, Uluslararası Doğayı Koruma Birliği'nin (IUCN) Kırmızı Listesi'nde "Veri Yetersizliği" kategorisinde yer alıyor; yani popülasyonunun istikrarlı mı yoksa tehdit altında mı olduğunu belirlemek için yeterli kanıt bulunmuyor.
Ancak dağ yolu inşaatı, kontrolsüz turizm ve özellikle küresel ısınmanın getirdiği iklim değişikliği, bu eşsiz canlının yaşam alanını tehdit ediyor. Bilim insanları, Himalaya engereğini incelemenin, iklim değişikliğinin yüksek irtifalardaki yaşam üzerindeki etkilerini anlamak için kritik öneme sahip olduğunu vurguluyor.