“Cuma saat 14.00’ten sonra büyük karar almayın” uyarısı
Sinirbilimi ve davranış bilimi araştırmalarına göre cuma günü öğleden sonra artan zihinsel yorgunluk ve düşen dikkat seviyesi, önemli kararların daha yüzeysel ve hataya açık alınmasına neden olabiliyor. Cuma günü 'dikkatle karar alın' uyarısı yapıldı
Haftanın son iş gününde alınan bazı kararların, pazartesi sabahı pişmanlıkla hatırlanması çoğu kişiye tanıdık geliyor. Sosyal medyada sıkça dile getirilen “Cuma saat 14.00’ten sonra büyük karar almayın” uyarısı ise kulağa bilimsel gelse de, uzmanlara göre mesele saatten çok zihinsel yorgunluk ve dikkat düşüşü ile ilgili.
CUMA GÜNÜ ÖNEMLİ KARAR ALMAMAYA ÇALIŞIN
Bilimsel çalışmalarda, cuma günü belirli bir saatten sonra karar vermenin kesin olarak yanlış olduğunu söyleyen net bir kural bulunmuyor. Ancak nörobilim ve davranış bilimleri iki önemli noktada birleşiyor: Gün içinde art arda karar vermek, zihinsel enerjiyi tüketiyor ve öğleden sonra dikkat seviyesinde doğal bir düşüş yaşanıyor.
Bu iki etki özellikle haftanın sonuna doğru birleştiğinde, insanların kararları daha hızlı, daha yüzeysel veya duygusal alma ihtimali artıyor.
BEYİN YORGUNKEN NASIL KARAR VERİYOR?
Büyük kararlar; seçenekleri tartmayı, dürtüleri kontrol etmeyi ve uzun vadeli sonuçları düşünmeyi gerektiriyor ama zihinsel yorgunluk arttıkça bu “yürütücü işlevler” zayıflıyor. Araştırmalar, bu durumda insanların genellikle iki uçtan birine kaydığını gösteriyor: Kararı tamamen ertelemek ya da ilk “idare eder” seçeneğe hızla onay vermek. Bu nedenle cuma öğleden sonraları daha fazla risk alan ya da fazla kolay onaylayan bir ruh haline geçmek şaşırtıcı değil.
ÖĞLEDEN SONRA NEDEN DAHA ZOR?
Bu düşüş yalnızca uykusuzlukla açıklanmıyor. İç biyolojik saat, günün belirli saatlerinde uyanıklığı azaltabiliyor. Üzerine öğle yemeği sonrası rehavet, ekran yorgunluğu ve toplantı trafiği eklenince, odaklanmak zorlaşıyor. Oysa büyük kararlar tam da yüksek dikkat ve sakin değerlendirme gerektiriyor.
HANGİ KARARLAR DAHA RİSKLİ?
Her karar bu kadar hassas değil. Ancak uzmanlara göre şu tür kararlar özellikle dikkat gerektiriyor: Uzun vadeli sözleşmeler ve taahhütler. Yüklü alışveriş, yatırım veya borç kararları. İşten ayrılma, iş değiştirme. İlişkilerde geri dönüşü zor mesajlar. Bu tür durumlarda “bir gece bekleme” kuralı, en etkili güvenlik önlemlerinden biri olarak öne çıkıyor.