GERÇEK KİŞİLER İÇİN VERGİ REHBERİ -3-
Götürü gider yöntemini seçenler, iki yıldan önce değişikliğe gidemiyor
Kira gelirinin vergilendirilmesinde iki farklı seçenek bulunuyor. Gerçek gider yönteminde vergiye tabi hasılattan indirilecek giderler farklılık gösterirken, götürü gider yönteminde ise hasılatın yüzde 15’lik kısmı düşürülüyor
Kira gelirinin vergilendirilmesinde, elde edilen gelirin safi tutarı 2 farklı şekilde tespit edilebilmektedir. Bunlar; götürü gider yöntemi (hakları kiraya verenler hariç) ve gerçek gider yöntemidir. Götürü gider yöntemini seçenler, 2 yıl geçmedikçe gerçek gider yöntemine dönemezler. Götürü gider oranı 01.01.2017 tarihinden itibaren %25’ten %15’e indirilmiş olup, halen oran %15’tir. Götürü gider yönteminde hiçbir gider belgesi sunmadan, vergiye tabi hasılatın %15’lik kısmı, vergiye tabi hasılattan otomatik olarak düşülmektedir.
GERÇEK GİDER YÖNTEMİ DAHA CAZİP
Hangi yöntemin tercih edileceği ile ilgili olarak, gerçek gider yöntemi seçilirse; hangi giderler hasılattan düşülecek konusu önem arz etmektedir. Seçiminize yardımcı olmak için, gerçek gider yönteminde indirilecek giderleri aşağıda bilgilerinize sunuyorum.
- Kiraya veren tarafından kiraya verilen gayrimenkul için ödenen aydınlatma, ısıtma, su ve asansör giderleri,
- Kiraya verilen malların idaresi için yapılan ve gayrimenkulün önemi ile orantılı olan idare giderleri ve kiraya verilen gayrimenkul için yapılan onarım giderleri ile bakım ve idame giderleri,
- Kiraya verilen mal ve haklara ait sigorta giderleri,
- Kiraya verilen mal ve haklar dolayısıyla yapılan ve bunlara harcanan borçların faiz giderleri,
- Konut olarak kiraya verilen bir adet gayrimenkulün iktisap yılından itibaren 5 yıl süre ile iktisap bedelinin %5’i (iktisap bedelinin %5’i tutarındaki bu indirim, sadece ilgili gayrimenkule ait hasılata uygulanacak, indirilmeyen kısım gider fazlalığı sayılmayacaktır. 2019 yılından önce iktisap edilen konutlar için indirimden yararlanılması mümkün bulunmamaktadır),
- Kiraya verilen mal ve haklar için ödenen vergi, resim, harç ve şerefiyelerle kiraya veren tarafından belediyelere ödenen harcamalara katılma payları,
- Kiraya verilen mal ve haklar için ayrılan amortismanlar ile kiraya veren tarafından yapılan ve gayrimenkulün iktisadi değerini artırıcı niteliği olan ısı yalıtımı ve enerji tasarrufu sağlamaya yönelik harcamalar (bu harcamalar 2023 takvim yılı için 4.400 TL’yi aşıyor ise maliyet olarak dikkate alınabilir),
- Kiraya verilen mal ve haklarla ilgili olarak sözleşmeye, kanuna veya ilama istinaden ödenen zarar, ziyan ve tazminatlar,
- Kira ile tuttukları mal ve hakları kiraya verenlerin ödedikleri kiralar ve diğer gerçek giderler,
Sahibi bulundukları konutları kiraya verenler, kira ile oturdukları konut veya lojmanların kira bedelini [dar mükelleflerin (yurt dışında işçi olarak çalışan vatandaşlarımızda dar mükellef kapsamındadır) yabancı ülkelerde ödedikleri kira bedelleri hariç],
Çocuğun kiracı olarak oturduğu konutun kira sözleşmesi kira geliri elde eden mükellef (ana veya baba) tarafından yapılmış ve/veya kirası mükellef tarafından ödeniyor olsa bile, söz konusu kira ödemelerinin kira gelirinin beyanında indirim konusu yapılması mümkün değildir.
Evini kiraya verip, kendileri kirada oturan çok sayıda okuyucum; kirada oturduğu konuta ödediği kiranın elde ettiği kira bedelinden yüksek olduğu için beyanname verip vermemesi gerektiğini sormaktadır. Gerçek gider yönteminden faydalanabilmek için beyanname vermek gerekmektedir. Yani beyanname verilecek, gerçek gider yöntemi uygulanacak fakat Gelir Vergisi matrahı çıkmayacaktır.
Uygulama örneği; mükellef (E), sahibi olduğu konutu 2023 yılında kiraya vermiş olup, 180.000 TL kira geliri elde etmiştir. Başka geliri bulunmayan mükellef, gayrimenkulü ile ilgili olarak 60.000 TL harcama yapmış olup, gerçek gider yöntemini seçmiştir.
Mükellef, 60.000 TL tutarındaki toplam giderin vergiye tabi hasılata isabet eden kısmını gerçek gider olarak indirebilecektir.
Bu durumda, kira gelirinden indirilecek gerçek gider tutarı 60.000 TL değil 53.000 TL olacaktır.
Kiraya verilen gayrimenkullerden zarar doğabilir mi?
Gayrimenkul sermaye iradına konu olan sermayenin kendisinde meydana gelen eksilmeler zarar sayılmaz ve iradın gayrisafi miktarının tespitinde gider olarak kabul edilmezler. Gayrimenkul sermaye iradının safi tutarının hesabında giderlerin fazlalığı dolayısıyla doğan zararlar, beş yılı geçmemek üzere gelecek yıllarda elde edilen kira gelirlerinden gider olarak düşülebilir. Bu durumun iki istisnası vardır: Sahibi bulundukları konutları kiraya verenlerin kira ile oturdukları konut veya lojmanların kira bedellerini indirim konusu yapmaları durumunda bir zarar doğması halinde, bu zararın gelecek yıllarda elde edilen gayrimenkul sermaye iradından indirim konusu yapılması söz konusu değildir.
Konut olarak kiraya verilen bir adet gayrimenkule ait hasılattan indirim konusu yapılan iktisap bedelinin %5’i oranındaki tutarın indirilemeyen kısmı gider fazlalığı olarak dikkate alınamaz.
Gerçek gider yöntemini seçen mükelleflerin, yaptıkları giderlere ilişkin belgeleri ilgili bulundukları yılı takip
eden yıldan başlayarak 5 yıl süresince saklamaları ve vergi dairesince istendiğinde ibraz etmeleri gerektiğini
hatırlatmak istiyorum.
----------------------------------------------------------------
Düzeltme: 27.02.2024 tarihli “Mesken kira gelirleri nasıl beyan edilir” başlıklı yazımda yer alan uygulama örneğinde sehven mükellefin elde ettiği 3 kira geliri toplamı 621.000 TL olarak hesaplanmış ve istisna uygulanmıştır. Dünkü yazımızın içinde de 2023 yılı içerisinde 21.000 TL üzeri mesken kira gelirinizin yanında, beyanı gerekip gerekmediğine bakılmaksızın ayrı ayrı veya birlikte elde ettiğiniz ücret, menkul sermaye iradı, gayrimenkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratlarınızın gayri safi tutarları toplamının 550.000 TL’yi geçmesi halinde, 21.000 TL’lik mesken istisnasından yararlanılamayacağı açık bir şekilde yazılmıştır.
YARIN: ÜCRET GELiRi ELDE EDENLER BEYANNAME VERECEK Mi?