İnsanların ateş yakmasına dair en eski kanıt bulundu

Nature dergisinde yayımlanan çığır açıcı bir araştırma, insanlık tarihinin en büyük dönüm noktalarından biri olan "ateşin kontrolü"ne dair bilinen tüm gerçekleri değiştirdi. Yeni kanıtlar, Neandertallerin sanılandan 350 bin yıl daha erken bir dönemde ateş yakabildiğini ortaya koydu.

Arkeoloji dünyası, İngiltere’nin doğusundaki Barnham kazı alanından gelen haberle sarsıldı. Daha önceki kayıtlar, insanoğlunun ateşi kasıtlı olarak yakmaya başlamasını yaklaşık 50 bin yıl öncesine dayandırırken; bu son keşif, bu yeteneğin tam 400 bin yıl önce kullanıldığını kesinleştirdi.

Britanya Müzesi’nden arkeolog Nick Ashton liderliğindeki ekip, Barnham arkeolojik alanında nesiller boyu tekrarlanan bir ritüelin izlerini buldu. Araştırma, ilkel insanların sadece doğal yangınlardan faydalanmadığını, çakmak taşı ve pirit mineralini kullanarak kendi ateşlerini ürettiklerini kanıtlıyor.

Ashton, keşfin önemini şu sözlerle vurguluyor: "Birçok meslektaşımız o tarihlerde ateşin kontrol edildiğinden şüpheleniyordu, ancak şimdi kesin olarak şunu söyleyebiliriz: Evet, bunu başarmışlardı."

 Ateş yakmak tesadüfi bir olay değil

Keşfi asıl çarpıcı kılan detay ise Neandertallerin gösterdiği planlama becerisi oldu. Kazı alanında bulunan ve kıvılcım çıkarmak için kullanılan pirit mineralinin, bölgenin jeolojik yapısında doğal olarak bulunmadığı saptandı. Kimyasal analizler, bu taşların yaklaşık 64 kilometre uzaklıktaki bir kaynaktan bilinçli olarak bölgeye taşındığını gösteriyor. Bu durum, ateş yakmanın tesadüfi bir olay değil, stratejik bir bilgi birikimi olduğunu kanıtlıyor.

Onlarca yıldır incelenen bölgede kırılma noktası 2021 yılında yaşandı. Araştırmacıların bulduğu 60 santimetre uzunluğundaki yanmış kırmızı kil şeridi, yangının doğal bir orman yangını olmadığını, belirli bir noktada yüksek ısıda ve saatlerce sürdürüldüğünü bilimsel olarak ispatladı.

Ateş neleri değiştirdi?

Darwin’den bu yana ateşin kontrolü, türümüzün evrimindeki en kritik sıçrama kabul ediliyor. Ateşin 400 bin yıl önce kontrol edilmesi şunları sağladı:

Beslenme devrimi: Pişirme sayesinde toksinler azaldı, besin emilimi arttı.

Güvenlik ve ısınma: Geceleri yırtıcılardan korunma ve iklim koşullarına uyum sağlandı.

Sosyal gelişim: Ateş başındaki toplanmalar, toplumsal bağların ve dilin gelişimini hızlandırdı.

Şimdi bilim dünyası şu sorunun cevabını arıyor: Bu teknolojik devrim sadece belirli bir bölgedeki Neandertallere mi özeldi, yoksa farklı insan grupları arasında hızla yayılan küresel bir bilgi miydi?